Новости за 20.03.2022

یو شمېر هغو قاضیانو چې د طالبانو حکومت له لوري په ډله‌ییزه توګه له دندو شړل شوي، یو ځل بیا د خپلو حقونو د ترلاسه کولو لپاره غږ پورته کړ. دغه قاضیان چې په پخواني حکومت کې یې دنده لرله وایي، که چېرې د طالبانو حکومت‌یې تر راتلونکې یوې میاشتې غوښتنو ته ځواب ونه‌وایي، په ډله‌ییزه توګه به له هېواده ووځي. یو شمېر دغو پخوانیو قاضیانو چې د افغانستان له ۳۴ ولایتونو څخه کابل ته راغلي، د یکشنبې په ورځ‌یې په یوه خبري کنفرانس کې د طالبانو له حکومته وغوښتل چې تر راتلونکې یوې میاشتې دې د دوی غوښتنو ته ځواب ووایي. Читать дальше...

د بلجیم چارواکي وايي د کارناوال فستیوال پر یوه ډله لمانځونکو د یوه موټر د وربرابرېدو په پېښه کې لږ تر لږه ۴ کسان مړه شوي او څو تنه نور سخت ټپیان شوي دي. دغه پېښه د پلازمېنې بروکسل د جنوب په ۵۰ کیلومترۍ سترپي-براکني (Strepy-Bracquegnies) ښارګوټي کې نن سهار وشوه. په دې ځای کې شااوخوا ۱۵۰ کسان په دغه ولسي فستیوال کې د ګډون لپاره سره راغونډ شوي وو. راپورونه وايي، هغه په دې موټر کې موجود کسان نیول شوي دي. د دې پېښې انګېزه لا معلومه نه‌ده، خو د رسنیو په راپورونو کې ویل شوي چې دغه موټر د پولیسو تر تعقیب لاندې و، ځکه به د دې پېښې سبب شوی وي.

د طالبانو حکومت د مس عینک کان پروژې د پیلولو په اړه د چینایي قراردادي شرکت سره د هغو مذاکراتو خبره کوي چې له کلونو راهیسې لا لومړنۍ چارې یې هم نه‌دي پیل شوي. د طالبانو حکومت د کانونو او پټرولیم وزارت چارواکي وایي ډېر ژر به په کابل کې د «اېم سي سي» چینایي شرکت سره د یاد کان د کېندلو د پروژې د پیل په اړه مذاکرات ترسره او رسماً به د دې پروژې عملي چارې پیل کړي. د دغه وزارت ویاند عصمت‌الله برهان ازادي راډیو ته وویل د دغه چینایي شرکت له پلاوي سره چي ډېر ژر به کابل ته راشي د مس عینک کان سیمې د تاریخي... Читать дальше...

دې چارواکو د مارچ په ۲۰ مه په ټیلیګرام استول شوي پیغام کې ویلي چې د دې سکول وداني تباه شوې او ممکنه ده چې خلک یې د ملبې لاندې ګېر پاتې وي. په سمدستي توګه په دې پېښه کې د مرګ ژوبلې شمېره مخې ته نه ده راغلې.

د پښين حسيب الله د بلوچستان لومړی لوبغاړی دی چې د کرکټ په نړېوال جام کې د پاکستان د ۱۹ کالونو کشره ملي لوبډله کې لوبېږي. حسيب الله وايي چې په پښين کې د لوبو اسانتياوې نشته خو په خپل ځاني زيار د کرکټ ملي ټیم برخه ګرځېدلی دی.

په یمن کې د ایران له ملاتړه برخه‌منو حوثي یاغیانو پر سعودي عربستان د بې‌پیلوټه الوتکې او میزایلو حملې کړې دي چې د طبیعي ګازو یوه بټۍ، د اوبو د تصفیې یو مرکز، د تېلو تأسیسات او برېښناکوټ‌یې په نښه کړي دي. دا خبره د سعودي عربستان له ملاتړه برخه‌من پوځي ائتلاف کړې ده. په دغو حملو کې چې نن سهار شوي د مرګ‌ژوبلې راپور نه‌دی ورکړل شوی، خو په سیمه کې یې د ملکیانو موټرونه او کورونه تخریب کړي دي. د حوثي یاغیانو ویاند ویلي چې دوی به په څو ساعتونو کې په سعودي عربستان کې د خپلو پراخو پوځي عملیاتو په اړه جزئیات خپاره کړي.

د اوکراین چارواکي وايي، د روسیې پوځ د کلابند شوي بندري ښار ماریوپول پر هغه ښوونځي بمباري کړې چې شااوخوا ۴۰۰ کسانو ورته پناه وړې وه. محلي چارواکو د تلګرام په یوه پیغام کې نن ویلي، د ښوونځي ودانۍ نړېدلې او ښايي ځیني کسان ترې لاندې راګیر پاتې وي. د مرګ‌ژوبلې په اړه لا څه نه‌دي ویل شوي. تر دې مخکې د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زلنسکي ویلي و د ماریوپول ښار محاصره به د روسیې د پوځ د جنایت له کبله په تاریخ کې ثبت شي. هغه نن په یوه پیغام کې ویلي، هغه کار چې له یوه سوله‌ییز ښار سره  غاصبانو وکړ، ترور دی او په پېړیو به له ذهنونو ونه‌وځي.

هند او جاپان په افغانستان کې د ټول‌ګډونه حکومت په جوړېدو، د بشري حقونو په ساتنه او ودې او په دې هېواد کې د بشري ناورین په پای ټینګار کړی. دواړو لورو ویلي، په افغانستان کې د سولې او ثبات د راتلو لپاره د نږدې همکارۍ اراده لري. د جاپان صدراعظم فومیو کیشیدا چې په دوه ورځني سفر نوې ډېلي ته تللی، له خپل هندي سیال نرېندرا مودي سره کتنه کې یې د بحث یوه موضوع افغانستان و. دواړو لورو په یوه ګډه اعلامیه کې چې د دې لیدنې وروسته خپره شوه لیکلي، د دواړو هېوادونو د مشرانو په ګډه ناسته کې په افغانستان کې د... Читать дальше...

په مشال مرکه کې مو د پښتونخوا ملي عوامي ګوند پخوانی سېنېټر رضا محمد رضا مېلمه دی. نوموړي له ۲۰۰۳ تر ۲۰۰۹ پوري د سېنېټ غړی پاتي شوي او د پښتونخوا ملي عوامي ګوند مخکښانو کې شامل دی. په دي وروستيو کې په بنو کې د پښتون قامي جرګې اعلاميه په جوړولو کې مهم کردار لوبولی وو. رضا محمد رضا وايي، پښتون قامي جرګې ته دايمي حيثت ورکولو لپاره يوه اداره جوړوي چې دغه پرېکړې عملي کړي. د خپرونې کوربه ګل اياز دی.

واکمن تحريک انصاف د قامي اسمبلۍ خپلو هغو غړو ته نوټسونه لېږلي دي چې د وزيراعظم عمران خان پرضد د اپوزیشن د عدم اعتماد تحريک ملګرتيا یې کړې ده.

نړيوالو بندېزونو که څه هم د ايران اقتصاد اغېزمن کړی خو پر دې هر څه سربېره بيا هم ايرانيان په ليوالتيا سره د نوروز لمانځلو لپاره چمتووالی نيسي. ويډيو: اسوشيېټېد پرېس اژانس

د اوکراین د خارکیف ښار چارواکي وايي، پر اوکراین د روسیې د یرغل له پیله د دغه ښار په شااوخوا کې تر اوسه پورې لږترلږه ۲۶۰ ملکیان وژل شوي دي. د دوی په وینا په وژل شویو کسانو کې ۱۴ ماشومان هم شامل دي. د اوکراین په شمال ختیځ کې خارکیف ښار کابو یو نیم ملیون نفوس لري او د روسي ځواکونو له لوري محاصره دی.

د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زلنسکي وايي، د ماریوپول ښار محاصره به د روسیې د پوځ د جنایت په خاطر په تاریخ کې ثبت شي. د اسوشیټډ پرس خبري اژانس د راپور له مخې، زلنسکي نن (یکشنبه) سهار د اوکراین ملت ته په یوه وېډیويي وینا کې وویل، هغه کار چې له یوه سوله‌ییز ښار سره  غاصبانو وکړ، ترور دی او په پېړیو به له ذهنونو ونه‌وځي.

د اوکراین ولسمشر له سویس څخه وغوښتل چې د روسیې د ولسمشر ولادیمیر پوتین د پلوي شتمنو پر ضد لا ډېر اقدامات وکړي ځکه چې د ده په وینا دا کسان په خپلو پیسو د مسکو د یرغل ملاتړ کوي.   د روېټرز خبري اژانس د راپور له مخې، ولادیمیر زلنسکي د سویس د برن ښار د جګړې پر ضد مظاهره‌چیانو ته وویل، د سویسیانو په بانکونو کې هغو کسانو پیسې ایښي چې د اوکراین پر ضد یې جګړه پیل کړې ده.

د بشري حقونو د څار سازمان وايي، د روان میلادي کال په لومړیو دوو میاشتو کې ۱۳ زره افغان ماشومان د خوارځواکۍ او د هغو ناروغیو له کبله چې له لوږې سره تړاو لري، مړه شوي دي.  د دې راپور له مخې، درې نیم ملیونه افغان ماشومان د خوراکي موادو مرستو ته اړتیا لري او د طالبانو د واک ته رسېدو له امله سیاسي بحران افغانستان ته د بشري مرستو رسولو لار سخته کړې ده. د بشري حقونو د څار سازمان وايي، د کال له پیله په افغانستان کې شااوخوا ۱۳ زره نوزېږي ماشومان له خوارځواکۍ مړه شوي او په دې حساب هره ورځ ۱۷۰ افغان ماشومان له ژونده بې‌برخې کېږي.

د افغانستان لپاره د سویډن کمېټه وايي، له نومبر میاشتې راهیسې چې په سړو سیمو کې ښوونځي رخصت وو، دوی تر زرو زیات ښوونکي وروزل. د سویډن کمېټې د تعلیم او تربیې د پروګرام مسؤل محمد طاهر عصمت پرون له ازادي راډیو سره په خبرو کې وویل: "تقریباً ۱،۲۰۰ ښوونکي چې شااوخوا ۳۵ فیصده‌یې ښځې دي، په بېلابېلو پروګرامونو کې شامل کړای شول او ظرفیتونه‌یې لوړ شول." په افغانستان کې د سویډن کمېټه وايي دوی په افغانستان کې یو لک ماشومانو ته کتاب، قرطاسیه او ښوونکو ته‌یې معاش برابروي. دغه کمېټه هر کال په بېلابېلو ولایتونو... Читать дальше...

د افغانستان کرکټ بورډ په خوست او ننګرهار کې د لومړۍ درجه ولایتي سیالۍ د داخلي کرکټ د ودې لپاره مهمې بولي. د دغه بورډ ویاند فرید هوتک پرون ناوخته ازادي راډیو ته وویل: "دغه لوبې خورا مهمې دي چې د دغو سیالیو لوبغاړي کولای شي چې لا پرمختګ وکړي. تر دې مخکې کرکټ بورډ د دوهمې درجې ولایتي لوبو لړۍ ترسره کړه. وروسته به د زونونو په کچه سیالۍ ترسره شي." په ۲۹ ولایتونو کې د دوهمې درجې سیالۍ د فبرورۍ میاشتې پر ۱۰مه پیل او د مارچ تر دوهمې یې دوام وکړ چې د شپږو ګروپونو یوه-یوه لوبډله وتوانېده لومړۍ درجه ولایتي سیالۍ ته لار پيدا کړي. Читать дальше...

د بریتانیا صدراعظم خبرداری ورکړ چې لوېدیځ به د روسیې له ولسمشر ولادیمیر پوتین سره پر اوکراین د هغه تر بې‌دلیله جګړې وروسته خپلې اړیکې عادي حالت ته راونه‌ګرځوي. بورېس جانسون پرون د محافظه‌کار ګوند کنفرانس ته په خبرو کې وویل، هغسې چې مو په ۲۰۱۴م کال کې له پوتین سره خپلې اړیکې بېرته عادي حالت ته راګرځولې وې، بیا به هغه تېروتنه ونه‌کړو، دا هغه لار ده چې په مرسته‌یې باید پوتین ناکام شي.

د اذربایجان د لانجمنې سیمې نګورنو قره‌باغ د شوش ښار په تابیا شویو مراسمو کې د ملګرو ملتونو د ځینو چارواکو د ګډون له کبله، ارمنستان له دغه سازمان غوښتنه وکړه چې د نګورنو قره‌باغ په لانجه کې خپل بې‌پرېتوب وساتي. ارمنستان کې د ملګرو ملتونو یوې همغږې کوونکې لیلا پیټرز یحیی (Lila Pieters Yahia) پرون شنبه د ارمنستان د بهرنیو چارو وزارت له‌خوا احضار او ورته وویل شول چې د ارمنستان حکومت د اذربایجان په شوش ښار کې د روانې اوونۍ په یو لړ مراسمو کې د ملګرو ملتونو دخالت غندي. په همدې حال کې د فرانسې د بهرنیو... Читать дальше...

د چین روغتیايي چارواکو پرون شنبه په کرونا ویروس د یوه تن د مړینې خبر تأیید کړ. دا د ۲۰۲۱م کال له جنورۍ راهیسې په چین کې په کرونا ویروس لومړۍ مړینه ده. له دې سره په چین کې په کرونا ویروس د مړینو رسمي شمېر ۴زره ۶۳۸ ته ورسېد، خو ګومان کېږي واقعي شمېر به خورا زیات وي. چین په تېرو دوو کلونو کې د کرونا ویروس د بدلو شویو بڼو ډېلټا او اومېکرون په وړاندې په مبارزه بوخت دی.

که څه هم د امریکایي ډالرو په وړاندې د افغانیو ارزښت د پخوا په نسبت څه لوړ شوی، خو خلک شکایت لري چې لا هم په بازارونو کې د خوراکي او غیر خوراکي موادو بیې نه‌دي کنټرول شوي. د افغانستان د اقتصادي څېړنو د غیر دولتي بنسټ مشر محمد اصف ننګ د بیو په لوړوالي کې ګڼ مسایل دخیل بولي. دی وايي: "په افغانستان کې له ۵،۷۰۰ فابریکو نږدې ۵،۰۰۰ یې د بند، نیمه بند او له فعالیته لوېدلې دي، که فعالیت لري بیا هم د بازار غوښتنه نه‌شي پوره کولای. ځکه نو بیې لوړې شوې دي. د وارداتو کچه ټیټه شوې چې دې موضوع هم اغېز کړی دی."... Читать дальше...

د جاپان صدراعظم فومیو کیشیدا (Fumio Kishida) پرون شنبه هند ته د خپل سفر پر مهال وویل، له خپل هندي ساري نرېندرا مودي غواړي چې پر اوکراین د روسیې د یرغل په تړاو تند او سخت دریځ خپل کړي. د څلور اړخیز ائتلاف یا کواد الاینز (Quad Alliance) درېیو نورو غړو جاپان، استرالیا او د امریکا متحده ایالاتو پر اوکراین د روسیې د یرغل له کبله مسکو غندلی، خو هند چې په دغه ائتلاف کې شامل دی، یوازې یې د جګړې د بندېدو غوښتنه کړې او د دې جګړې د غندنې په تړاو یې د ملګرو ملتونو په درېیو رأی اچونو کې سپینه رایه کارولې ده. Читать дальше...

د افغانستان لپاره د سویډن کمېټه وايي، دوی په پام کې لري په نوي تعلیمي کال کې چې په سړو سیمو کې د وري یا حمل پر درېیمه پیلېږي، شااوخوا ۱۰ زره نورو ماشومانو ته د زده‌کړې امکان برابر او په زرګونه نوي ماشومان خپلو کلیوالي ټولګیو ته جلب کړي. د دې کمېټې په خبره، په دغه شمېر ماشومانو کې به ۶۰ فیصده‌یې نجونې وي. د سویډن کمېټې د تعلیم او تربیې د پروګرام مسؤل محمد طاهر عصمت پرون له ازادي راډیو سره په خبرو کې دغه پلان اعلان کړ: "امید دی چې سویډن کمېټه وتوانېږي سږکال اندازتاً ۱۰ زره ماشومانو ته چې په هغوی... Читать дальше...

د ماشومانو د ملاتړ لپاره د ملګرو ملتونو مرستندوی صندوق یا یونېسف افغانستان د ټولنیز او اقتصادي وضعیت له اړخه د ماشومانو لپاره ناوړه ځای بولي. د افغانستان لپاره د یونېسف ادارې د ارتباطاتو، وکالت او مدني مشارکت مشرې سم مورت ازادي راډیو ته وویل، لوږې، بې‌وزلۍ او اقتصادي رکود تر ډېره ماشومان اغېزمن کړي دي. مېرمن مورت زیاتوي: "افغانستان د ماشومانو لپاره ناوړه ځای دی. د وزګارتیا زیاتېدو او اقتصادي رکود ګڼې کورنۍ له بې‌وزلۍ سره لاس او ګرېوان کړي. میندې او پلرونه له سختو انتخابونو سره مخامخ شوي. د درې... Читать дальше...