Новости за 09.02.2022

د ترکیې د بهرنیو چارو وزیر مولود چاوش اوغلو پرون چهارشنبې(د سلواغې ۲۰مه) د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت له سرپرست امیرخان متقي سره ټېلیفوني خبرې وکړې.  د ترکیې د بهرنیو چارو وزارت وايي، چاوش اوغلو له متقي سره په خبرو کې په افغانستان کې د سولې او ثبات لپاره د پراخ بنسټه حکومت پر جوړېدو د ټینګار ترڅنګ وویل چې د ځینو افغان فعالو ښځو پر بې درکه کېدو ژوره اندېښنه لري.  ده همدا راز د افغان نجونو تعلیم مهم وباله، ویې ویل، ترکیه په دې برخه کې په افغانستان کې مثبت ګامونه څاري.  د ترکیې د بهرنیو چارو... Читать дальше...

په یوه څېړنیز راپور کې چې د تحلیلګرانو شبکې چمتو کړی ویل شوي چې د طالبانو د یو شمېر مشرانو لوڼې په بهرنیو هېوادونو کې په زده کړو بوختې دي، خو دا په داسې حال کې ده چې پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو شپږ میاشتې وروسته هم اکثره نجونې له شپږم ټولګې پورته زده کړې نه شي کولی.  د تحلیلګرانو شبکې ویلي، د طالبانو د مشرانو لوڼې د قطر او پاکستان په ښوونځیو او پوهنتونونو کې په زده کړو بوختې دي.  په دې راپور کې راغلي چې د طالبانو د کوټې د شورا د یوه پخواني غړي چې اوس د طالبانو د حکومت یو سرپرست وزیر دی، لور د قطر په یوه پوهنتون کې زده کړې کوي. Читать дальше...

په داسې حال کې چې یو وار بیا د کرونا ویروس پېښې زیاتې شوي، د افغانستان یوازې په ۵ روغتونونو کې د کووېډ-۱۹ د ناروغانو درملنه کېږي او ۳۳نور د درملو، وسایلو او ډاکټرانو د کموالي له کبله بند شوي دي.  د ډاکټرانو، درملو او طبي وسایلو د کموالي ترڅنګ د روغتونونو د تودولو لپاره د سونګ مواد هم نه شته.  د افغان - جاپان روغتون ريیس ډاکتر محمدګل لېوال د هغو ستونزو یادونه کوي چې دا درملیز مرکز ورسره مخامخ دی: "له سخت حالت سره مخامخ شوي یوو. لکه د اکسیجن، درملو او نورو طبي وسایلو نشتوالی. زموږ کار کوونکو له... Читать дальше...

د بشري حقونو د څار ډلې، د بښنې نړیوال سازمان او ۲۰ نورو نړیوالو موسسو د هغو ښځو د فوري خلاصون غوښتنه وکړه چې په وروستیو کې په افغانستان کې بې درکه شوي دي.  د دغو موسسو په ګډه اعلامیه کې راغلي چې په افغانستان کې له ښځو سره توپیر او بد سلوک کېږي.  دوی طالبان په افغانستان کې د مېرمنو د فعالیتونو په لاره کې د پر له پسې خنډ پېښولو مسوول بللي دي.  تراوسه پورې په افغانستان کې د ۵ بې درکه شوېو ښځو د برخلیک هېڅ څرک نه دی لګېدلی.  پروانه ابراهیم خېل او تمنا زریاب پریاني د جدي په ۲۹مه او زهرا محمدي او مرسل عیار تېره اوونۍ بې درکه شوي دي. Читать дальше...

په لغمان ولایت کې چاودنې د یوې کورنۍ یو غړی وژلی او یو بل یې ټپي کړی دی. د لغمان د والي ویاند صلاح الدین ذاهد ازادي راډیو ته وویل، دغه پېښه نن چهارشنبه (د سلواغې ۲۰مه) غرمه مهال شااوخوا ۱۲ بجې د عبدالله بن عمر د لومړۍ لوا د لومړي کنډک په انګړ کې شوې ده. د ذاهد په خبره، پېښه داسې مهال شوې چې دغلته د محمد حنیف او میروېس په نومونو دوه ورونه د اوبو د یوې ژورې څاه په کیندنه بوخت وو چې په ترڅ کې یې محمد حنیف نومی وژل شوی او ورور یې میرویس ټپي دی. د نوموړي په خبره، چاودنه په سیمه کې د ناچاودو چاودېدونکو... Читать дальше...

د مهاجرت د نړیوال سازمان 'IOM' د عملیاتو د چارو مرستیال اوګوچي دانیلز ویلي، نژدې ټول افغانان له بې وزلۍ سره مخامخ دي. دې سازمان د سې شنبې د ورځې په خبرپاڼه کې ویلي چې د افغانستان له نیمایي زیات وګړي سمدستي بشري مرستو ته اړتیا لري. تر دې مخکې د خوړو نړیوال پروګرام یا 'WFP' ویلي و چې لوږه او قحطي د شااوخوا ۲۳ میلیونه افغانانو تر کورونو رسیدلې او د نړیوالې ژغورنې کمېټې 'ای ار سي' هم تېره میاشت اټکل کړی و چې راتلونکی کال به افغانستان په نړۍ کې تر ټولو له بدې بې وزلۍ سره مخامخ شي، په سلو کې ۹۷ وګړي به یې د فقر تر کرښې لاندې ژوند لري. Читать дальше...

د فراه د بالابلوک ولسوالۍ په څو کلیو کې لیدل کیږي چې په سلګونو کورونه له بیخه ویجاړشوي دي. د سیمې اوسیدنکي وایي، د پخواني حکومت پوځیانو د دوی کورونه په دې خاطر ویجاړ کړل چې طالبان په دې کورونو کې پټیدل او پرحکومتي ځواکونو یې ډزې کولې. په عین حال کې یوه پخواني پوځي ازادي راډیو ته ویلي چې د دغو کورونو د نړیدو مسول طالبان دي. خو طالبان بیا پخوانی حکومت د دغو ورانیو مسول بولي. خودا د سیمې اوسیدونکي دي چې بې کوره شوي او بیرته د خپلو ویجاړو کورونو د رغولو وس نه لري. نور په دې راپورکې وګورئ

ایران له یوه نوي میزاییل څخه پرده لېرې کړې چې د راپورونو له مخې کولی شي، ۱۴۵۰ کیلو متره واټن ووهي او په سیمه کې تر امریکایي اډو او اسراییل پورې ورسېږي. تر هغه هېواد پورې چې په سیمه کې د ایران د اوږدې مودې دښمن ګڼل کېږي.  د ایران د دولتي ټلوېزیون او د تسنیم خبري اژانس د راپورونو له مخې د خېبر شکن په نوم دغه توغندۍ نن نندارې ته وړاندې شو.  ایران ته د اسراییل د خاورې نژدې برخه شااوخوا زر کیلومتره واټن لري. د یو شمېر راپورونو له مخې چې په خپلواکه توګه یې تاییدېدل ګران دي، دغه توغندۍ له زیات دقته... Читать дальше...

ټاکل شوې چې د بریتانیا صدراعظم بوریس جانسن په یوه ورځني سفر سبا پولنډ او بلجیم ته لاړشي.  نوموړی دغه سفر داسې مهال ترسره کوي چې د اوکراین په پوله د روسيې له سل زره زیاتو سرتیرو د ځای پرځای کېدا پر سر د لویدیځ او روسیې ترمنځ کړکېچ اوج ته رسیدلی دی.  ناټو نن په یوه خبرپاڼه کې وویل، جانسون به په بروکسل کې د دې تړون مرکزي دفتر ته ورشي او د ناټو له عمومي منشي ینس سټولټنبرګ سره به وګوري.  د پولنډ د بهرنیو چارو وزارت یوه ویاند ویلي، جانسن او د دې هېواد صدراعظم ماتیوش مورا ویسکي به په دې هېواد کې دېره له بریتانوي ځواکونو څخه کتنه ترسره کړي. Читать дальше...

د بلوچستان په پښتون مېشته سیمه ژوب کې د نجونو لپاره د ځانګړي کتابتون (لایبررۍ) د جوړېدو یو کال پوره شو. هغه کتابتون د پښتنو ښځو د سیاسي، اقتصادي او ټولنیزو حقونو غورځنګ واک په مرسته د ۲۰۲۱ز کال د جنورۍ پر ۱۷مه پرانیستل شوی وو. د ژوب نجونه وایي، دا یوازینۍ لایبرري ده چې د هغوی لپاره جوړه شوې ده او هغوی کولی شي هلته کښېني او د کتاب د لوست ترڅنګ پر ادبي او تعلیمي موضوعاتو بحثونه هم وکړي. د کتابتون چلوونکي وايي، اوسمهال شاوخوا ۸۰۰ کتابونه لري. په دې اړه نور معلومات په تاندې هیلې خپرونه کې درکوو چې تاسې یې د غږ په ځای کې اورېدای شئ.

سپينې ماڼۍ یو وار بیا له افغانستان د امریکايي ځواکونو د وتلو له پروګرامه دفاع وکړه.  د سپینې ماڼې ویاندې جن ساکي د سې شنبې په ورځ ناوخته په یوه خبري کنفرانس کې وویل، که څه هم امریکا له افغانستانه د بشپړې وتنې له پروګرام وړاندې پوره تیاری نیولی وو، خو د افغان ځواکونو سقوط هغه څه وو چې وړاندوینه يې نه وه شوې.  نوموړې زیاته کړه: "زه یوازې دومره وایم، که تاسې هغه پلان ته چې موږ ځانګړی جوړ کړی وو وګورئ، دا یوازې احتمالي قضیو ته جوړ پلان وو، ان تردې چې هماغه وخت مو هم په دې اړه خبرې کړي دي، د افغان... Читать дальше...

د پاکستان په سياست او رسنيو کې د بلوچستان د شخړې په اړه یو وار بیا بحثونه تاوده شوي دي. دا تر هغې وروسته ده چې د فبرورۍ پر دويمه نېټه بلوڅ بېلتونپالي وسله وال په پنجګور او نوشکي ضلعو کې د امنيتي ځواکونو مرکزونو ته ننوتل چې ورسره سم، د هغوی او حکومتي عسکرو ترمینځ نښتې پیل شوې. په نوشکي کې نښتې د فبرورۍ پر درېیمه پای ته ورسېدي خو په پنجګور کې تر درو ورځو پورې روانې وې. د بريدونو ذمه واري بلوڅ بېلتونپالې ډلې بلوچ لېبرېشن ارمي (بي اېل اې) منلې وه. د پاکستان پوځ د عامه اړيکو ادارې (ای اېس پي ار) وايي چې په نښتو کې نهه عسکر او۲۰ وسله وال وژل شوي دي. Читать дальше...

د هند او وېسټ انډیز ترمنځ د کرکټ دوهمه پنځوس اوورېزه لوبه نن د هند په احمد اباد کې پيل شوه.   د دې لوبې ټاس یا پچه وېسټ انډيز وګټله او لومړی یې د توپ اچوونې پرېکړه وکړه.   د هند لوبډلې ته پيلیز لوبغاړی لوکېش راهول بېرته را ستون شوی او د ایشان کشان پر ځای په نننۍ لوبه کې لوبېږي. که څه هم راهول پیلیز توپ وهونکی دی، خو نن د تمې خلاف ریشب پنټ او روهېت شرما د هند لپاره توپ وهنه پیل کړه او راهول په څلورم نمبر میدان ته را ښکته شو.   د یادونې وړ ده چې تردې مخکې د دواړو لوبډلو ترمنځ یوه ورځنۍ لوبه هند ګټلې وه.

د میدان وردګو په چک ولسوالۍ کې د غشي وېشتلو لوبه وشوه.  د بدني روزنې او ورزش ادارې د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي دي چې د میدان وردګو ولایت په چک ولسوالۍ کې د ادم خېلو او خواجه انګور لوبډلو ترمنځ د غشي ويشتلو سیالۍ وشوه.  دا سیالۍ چې یوه ورځ یې دوام وکړ، دواړو لوبډلو ښه لوبه وکړه، خو په پای کې د ادم خېلو لوبډله بریالۍ شوه او سیالي یې د یوې نومرې په توپیر وګټله.   د دې سیالۍ په پای کې د دواړو لوبډلو غوره لوبغاړو ته ستاینلیکونه هم ورکړل شول.

د افغانستان د عامې روغتیا له ارقامو سره سم، د روان کال له پیل راهیسې په ۱۷ ولایتونو کې د کورونا وایرس ټولې ۸۸۸۹ پېښې ثبت شوې دي چې ورڅخه یې ۷۷ کسان له کووېډ-۱۹ ناروغۍ مړه شوي دي.

د افغانستان د ۱۹ کلنو فوټسال لوبډله قرغزستان ته ولاړه.  د افغانستان د بدني روزنې او ورزش ادارې ویلي، د فوټسال دا لوبغاړي د قرغزستان هېواد په CAFA لوبو کې ګډون کوي.    په دې لوبو کې د افغانستان د فوټسال لوبډلې ترڅنګ د تاجکستان، ايران، قرغزستان او ازبیکستان لوبډلې هم برخه اخلي.  دا لوبې به د فبروري له ۱۲مې تر ۱۹مې نېټې پورې وشي او د افغانستان د ملي لوبډلې لومړۍ لوبه به د فبروري په ۱۲مه له ایران سره وي.

د طالبانو ریاست الوزرا وايي، تر دې وروسته باید له ایران څخه افغانستان ته واردېدونکي ډیزل اول فلټر او بیا بازار ته وړاندې شي.  په دې اړه د رئیس الوزرا د اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر په مشرۍ پرون په غونډه کې بحث وشو.  د دې ادارې په اعلامیه کې راغلي چې د هغو ټانکرونو شمېر ۱۶۰۰ ته رسېږي چې ایران څخه وارد شوي تېل په کې خرڅېږي او ډېری یې پر معیار برابر نه دي. ایران تېره میاشت اعلان وکړ چې د یوه تړون له مخې به تر را-روانو درېیو میاشتو پورې افغانستان ته خپل تېل او ګاز صادروي.

اسرایل وايي چې نن سهار وختي یې د سوریې په خاوره کې پر ځینو اهدافو د توغندیو حملې کړې دي.  د اسرایل دفاع وزارت په یوه بیان کې ویلي چې دا برید یې د سوریې له خاورې پر اسرایلو د یوه توغول شوي توغندي په ځواب کې کړی. پوځ وايي چې په دې برید کې د سوریې د هوايي مدافعې یوه بتریه په نښه شوې ده.  د سوریې پوځ ویلي دي چې د اسرایلو د توغندیز برید په ځواب کې یې پلازمېنې دمشق ته نږدې خپل د هوايي مدافعې ځواک ته د تیارسۍ امر وکړ. د سوریې سنا دولتي خبري اژانس د پوځ د سرچینو په حواله ویلي دي چې د اسرایلو څو توغندي یې نسکور کړي دي.

روسیه وايي چې ۶ جنګي بېړۍ یې، په پوځي تطبیقاتو کې د ګډون لپاره له مدیترانې سمندرګي څخه د تور سمندرګي پر لور خوځېدلې دي.  دا اقدام داسې مهال کېږي چې د اوکراین په سرحد کې د روسي سرتېرو د شمېر د زیاتېدو پرسر د لوېدیځ او مسکو ترمنځ اړیکي ترینګلي شوې دي.  د روسیې دفاع وزارت پرون سې شنبې په یو بیان کې وویل دا بېړۍ د بالتیک له سمندري قطعې سره تړاو لري او په پوځي تطبیقاتو کې د ګډون په مقصد د باسفورس تنګي له لارې د تور سمندرګي پر لور روانې شوې دي.  رویټرز خبري اژانس راپور ورکړی چې درې روسۍ بېړۍ پرون له باسفورس تنګي څخه تېرې شوې. Читать дальше...

"درې سندرې د بې‌نظیرې لپاره"، په دې مستند فلم کې د یوه افغان ځوان چې ښایسته نومېږي، د ژوند کیسه تصویر شوې. هغه ځوان چې د بې‌نظیرې سره واده کوي، د کابل د کډوالو په یوه کمپ کې کډ ژوند پیلوي او د خپلې کورنۍ د لومړي ځوان په توګه د افغان ملي‌اردو سره د یوځای کېدو خوبونه ویني. ښایسته له بې‌نظیرې سره لیونۍ مینه لري، خو د کورنۍ مسوولیتونه او هغه انتخابونه چې دی یې په ژوند کې لري، د دواړو په اړیکه ژور اغېز پرې باسي. اوس دا فلم د لنډ مستند او غیر داستاني فلم په چوکاټ کې اسکار جایزې ته نوماند دی. د... Читать дальше...

د طالبانو د حکومت یوه چارواکي ویلي چې هېچا ته د صحرايي محاکمې اجازه نه ورکول کېږي.  دا وینا د رئیس الوزرا د مرستیال مولوي عبدالسلام حنفي له قوله د طالبانو د حکومت په یوه بیان کې نقل شوې ده. په بیان کې راغلي دي چې ښاغلي حنفي پرون د افغانستان لپاره د ملګروملتونو د سرمنشي له ځانګړې استازې دیبورا لاینز سره په کتنه کې ویلي دي چې هېڅ څوک د صحرايي محاکمې اجازه نه لري او هېچا ته له اوامرو د سرغړونې اجازه نه ورکول کېږي.  دا څرګندونې داسې مهال کېږي چې د زمري په ۲۴مه پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو... Читать дальше...

په هلمند کې د سولې موسسې د مېوه لرونکي باغونو جوړول پیل کړي دي.   د طالبانو د حکومت د کرنې اوبو لګونۍ او مالدارۍ وزارت ویاند مستعین عمري ازادي راډيو ته په یوه لېږلي پيغام کې ویلي دي، د هلمند د څلورو ولسوالیو نهر سراج، نادعلي، ناوې او ګرمسېر په ۴۵۰ جرېبه ځمکه کې به مېوه داره باغونه جوړ شي.   ښاغلی عمري وايي، د دې باغونو د جوړولو چارې د کرنې او کرنیزو پروګرامونو د بازار موندنې ریاست په همغږۍ او د سولې موسسې په تخنیکي مرسته پیل شوې دي.   نوموړي وویل چې د دې باغونو د جوړولو لګښت ۲۰سلنه د بڼوالو... Читать дальше...

د زرڅانګې په ګډون د نورو هنرمندانو ستونزې له اعلاوزیر محمود خان سره شریکوي. "له هغه سره پر دې مسله خبرې کوم، دا به زه [د غونډې] په اجنډا کې هم شاملوم. په کابينې کې به هم پر دې خبرې کوو."

د بلخ ولایت د سوداګرۍ او صنعت ریاست وايي، د حیرتان بندر له لارې صادرات او واردات ډېر شوي دي.  د دې ریاست د سوداګرۍ برخې مشر شیر احمد سپاهي زاده نن ازادي راډيو ته وویل، له سیاسي بدلونونو وروسته سوداګریز فعالیتونه په دې ولایت کې د یوې مودې لپاره پیکه شوي و خو له څه وخت راهیسې د حیرتان بندر له لارې د صادراتو او وارداتو کچه لوړه شوې ده.   که څه هم ښاغلي سپاهي زاده په دې اړه کره ارقام وړاندې نه کړل، خو وې ویل چې د ورځې لسګونه موټر او رېل ګاډي په حیرتان بندر کې تخلیه کېږي.   نوموړي زیاته کړه چې طبي... Читать дальше...

اروپایي مشرانو ژمنه کړې چې د اوکراین پولې ته نږدې د روسیې د پیاوړي پوځي حضور پرسر د راپورته شوي کړکېچ د هواري لپاره هدف ته په رسېدو کې به یو موټی پاتې شي. دا په داسې حال کې ده چې د فرانسې ولسمشر ایمانوېل مکرون وویل چې په لوړه کچه د وروستیو ډیپلوماتیکو هڅو په نتیجه کې یې دا موندلې چې د دغه کړکېچ د هوارۍ لار شته.  مکرون چې مسکو او کیف ته له سفر وروسته په برلین کې خبرې کولې، پر اوکراین د روسیې د احمتالي برید پرسر د اندېښنو د لیرې کولو لپاره له کریملین سره د پیاوړي ډیالوګ پر دوام ټینګار وکړ.  ... Читать дальше...