Новости за 20.02.2022

د فبرورۍ ۲۱مه هر کال د مورنيو ژبو د نړيوالې ورځې په توګه لمانځل کېږي. کله چې د پاکستان تر خپلواکۍ يو کال وروسته په ۱۹۴۸ز کال کې حکومت "اردو" د دې هېواد د يوازينۍ ملي ژبې په توګه اعلان کړه نو د هغه وخت په ختيځ پاکستان يا اوسني بنګله دېش کې ولس د دې ګام مخالفت وکړ او غوښتنه يې وکړه چې هلته زياته ويونکې ژبه "بنګالي" دې هم ملي ژبه وګرځول شي.   وروسته د ۱۹۵۲ز کال د فبرورۍ پر ۲۱مه نېټه چې کله په ډاکا ښار کې د ډاکا پوهنتون زده کوونکو مظاهره کوله نو پوليسو ډزې ورباندې وکړې چې په نتيجه کې يې پينځه زده کوونکي ووژل شول او لسګونه نور ژوبل شول. Читать дальше...

په هغه اعلامیه کې چې په ټولنیزو رسنیو کې خپره شوې او د کابل پل تخنیک پوهنتون اړونده بلل کېږي، د یاد پوهنتون له ټولو کارکوونکو او محصلینو غوښتنه شوې چې د ۱۴۰۰ لمریز کال د حوت میاشتې په ۷ نېټه دې پوهنتون ته حاضر شي.   په دې اعلامیه کې راغلي چې د نجونو او هلکانو د درسونو وخت سره جلا دی، نجونی به د سهار له ۷:۳۰ تر ۱۰:۴۵ او هلکان به له ۱۱:۴۵ د ماسپښین تر یوی بجی خپلو درسونو ته حاضریږي.   د یادې اعلاميي په وروستی برخه کې راغلي چې، محصلی نجونې او ښځینه استادانې باید د طالبانو حکومت د لوړو زده کړو وزارت... Читать дальше...

په کندهار ولایت کې دوالیبال سیالیو ټورنمینت د (روزنتون) لوبډلې په اتلولۍ سره پای ته ورسېد.   د طالبانو حکومت د بدني روزنې او ورزش عمومي ریاست په خپل فېسبوک پاڼه لیکلي چې د جوړ شوي ټورنمنټ پای لوبه نن د کندهار پوهنتون او روزنتون لوبډلو ترمنځ وشوه.    د دې ریاست د معلوماتو له مخې، په پای لوبه کې روزنتون لوبډلې ۳-۱ بریا ترلاسه کړه او د دې څلور ورځېني ټورنمنټ اتلولي یې په خپل نوم کړه.   د یاد ریاست د معلوماتو پر بنسټ، په یاد ټورنمنټ کې لسو لوبډلو د کندهار له بېلابېلو ولسوالیو برخه اخیستي وه.    د دې لوبو هدف ورزش ته د ځوانانو هڅول ښودل شوي.

د لامبو وهنې فدراسیون په کابل کې د دې سیالیو پای لوبې ته چمتوالی نیسي.  د دې فدراسیون رئیس قاسم علي احمدي نن ازادي راډیو ته په استول شوي پیغام کې ویلي چې ټاکل شوې د لامبو وهنې سیالیو  پایلوبه سبا دوشنبه د سولې او دوستي په نوم په کابل کې جوړه شي.   ښاغلی احمدي وايي، په دغو سیالیو کې ۸۰ لوبغاړي په بېلابېلو سني کټګوریو ځوانانو کې ګډون کوي.   د نوموړي د معلوماتو له مخې، د کابل د لامبو وهنې د څلورم پړاو سیالیو هدف، د ملي لوبو لپاره د ښو لوبغاړو پېژندل دي چې ټاکل شوې په نږدې راتلونکي کې پیل شي.

کابل ښاروالې سږ کال ۲ سوه زره نیالګي په کابل کې ږدي. کمپاین یې د یکشنبې په ورځ د وزیر اکبر خان غونډۍ پر سر د یوه نیالګي په کېښودلو پیل شو.   د دې یو میاشتنې کمپاین د پیل هدف زرغونتیا او د ژوند پر چاپیریال یې مثبت اغېز ښودل شوی دی.   د کابل ښاروالي ویاند نعمت الله بارکزي په کابل کې د اېښودل شویو نیالګیو د ساتنې د څرنګوالي په اړه ازادي راډيو ته وویل:" شااوخوا درې ملیونه نیالګي یعني ونې په کابل ښار کې شته چې موږ یې هر کال ساتنه کوو، اوبه ورکوو او نورو اړتیاوو ته یې پام کوو. د اوسنیو نیالګیو لپاره... Читать дальше...

ترینکوټ کي د مدرسې چت لوېدو له امله څلور ښځې او یوه ماشومه ټپيانې شوې دي. ارزګان کې روغتیایي چارواکي وایي ددغه ولایت په مرکز ترینکوټ خیرو کارېز سیمه کې د چت لوېدو له امله یاده مرګ ژوبله رامنځته شوې ده. د ترینکوټ ولایتي روغتون سر طبیب ډاکټر عبدالفغار وطنوال ازادي راډيو ته ته وویل پېښه نن تر غرمې وروسته هغه مهال رامنځته شوه کله چې په سیمه کې په یوې مدرسه کې د فراغت غونډه روانه وه. هغه وایي چې ټپیانو روغتیایي حالت ښه دی. وطنوال وویل:"دغه پېښه نن یوه بجه رامنځته شوې چې څلور ښځې او یو ماشوم ټپیان... Читать дальше...

د کندهار سیمه ییز خبریالان وايي طالبانو د یوه لاریون د پوښښ پرمهال ، تهدید کړي کمرې او نور رسنیز وسایل یې ورڅخه اخیستي او د څو ساعتونو لپاره یې بندیان کړي. په کندهار کې د جاوید سمسور په نوم یو ځايي خبریال وایي تېره ورځ په کندهار ښار کې د یوه طالب وسله وال په ډزو کې یوه ښځه ووژل شوه او دوې نوري ټپیانې شوې. د سمسور په خبره د وژل شوې مېرمنې کورنۍ هغه د احتجاج په توګه له میرویس روغتونه ولایت مقام مخ ته وړله. رسنیو غوښتل چې لاریون پوښښ کړي خو د طالبانو له لوري ګواښل شوي، رسنیز وسایل ورڅخه اخیستل شوي او د څو دقیقو لپاره بندیان شوي دي. Читать дальше...

د شیخ زاید پوهنتون استاد رباني وحدت مشال راډيو ته وویل،  له حقوقي نظره هېڅوک حق نه لري، چې د افغانستان پانګه کنګل او د تاوان په نوم يې په خپلو وګړو وویشي.

په هغه خبرپاڼه کې چې د ماشومانو لپاره د ملګرو ملتونو وجهي صندوق یا یونېسف د یکشنبې په ورځ خپره کړه، راغلي دي چې اروپايي ټولنه په افغانستان کې ۱۹۴۰۰۰ ښوونکو ته د دوو میاشتو لپاره نغدې مرسته ورکوي.   په خبرپاڼه کې ویل شوي چې یونېسف او نور همکاران یې د دولتي ښوونځیو له ټولو ښوونکو ملاتړ کوي، په همدې خاطر په جنوري او فبروري میاشتو کې له دوی سره مرسته کوي.  په اعلامیه کې راغلي چې د ټولو دولتي ښوونځیو، تخنیکي او مسلکی مرکزونو او د ښوونکو د روزنې مرکزونو (دارالمعلمینونو) ښوونکي په دې پروګرام کې شامل دي. Читать дальше...

د المپیک پر سږنیو ژمنیو لوبو تر ټولو ډېر سیوری کرونا غوړولی و چې دې وبا ورزشکاران، خبریالان او هم نندارچیان او تنظیموونکي محدود کړي وو.  ځینو هېوادونو بیا د دې لپاره دغه ژمنۍ لوبې له سیاسي پلوه تحریم کړې وې چې  ویل یې چین د بشري حقونو د ټینګښت په برخه کې ښه سابقه نه لري.  خو د روسیې ولسمشر ولادیمیرپوتین چې له لوېدیځ سره په نانندریو بوخت دی له خپل چینایي سیال شی جین پینګ سره د پیوستون په هدف د المپیک د پرانیستې مراسمو کې حاضر و.  د چین په ژمني المپیک کې د خبریالانو شمېر هم کم و او نه یې شوای... Читать дальше...

د خبریالانو ترڅنګ په پاکستان کي د ټولنیزو شبکو د کاروونکو د حقونو فعالان هم د حکومت پر تازه اقدام نیوکې کړې دي.

ټاکل شوې چې د فرانسې او روسیې ولسمشران امانوېل مکرون او ولادیمیر پوتین نن پر ټیلیفون د اوکراین پر سر د را ولاړې شوې لانجې په اړه بحث وکړي.  دا خبرې اترې داسې مهال کېږي چې لوېدیځ قدرتونه وایي، روسیې پر اوکراین "بشپړې جګړې" ته چمتوالی نیولی، خو روسیه دا تورونه ردوي.  په همدې حال کې د اروپا د امنیت او همکارۍ سازمان یوه څارونکي ماموریت ویلي، د اوکراین په ختیځ کې د روسي پلوه بیلتون غوښتونکو او اوکراین پوځ تر منځ د نافذ اوربنده د پام وړ سرغړونې شوې دي.  دغه ماموریت ویلي، یوازې په یوه ورځ له دغه اوربنده... Читать дальше...

په کابل کې د پاکستان سفارت له څو میاشتو راهیسې د ویزو د ورکړې بهیر د چټکتیا په موخه انلاین کړی، خو یو شمېر عام افغانان اوس هم شکایت لري. د کابل ښار یو اوسېدونکي لطف الله بهير ازادي راډیو ته وویل، د ناروغ پلار لپاره یې ویزه اخیستي، خو اوس د کورنۍ د نورو غړو لپاره ویزې نه شې اخیستلی. بهیر وایي:" پلار لپاره خو مې درې میاشتنۍ روغتیایي ویزه واخیسته او ډېرې ستونزې مو وګاللې، نیمه کورنۍ مو پاکستان او نیمه دلته ده اوس غواړم دا پنځو کسانو کورنۍ ته مې ویزې واخلم خو ایجنسۍ والا د هرې ویزې پر سر تر یو نیم... Читать дальше...

پښتین وویل، دا د علي خان وزير د وينو او مزاحمت د تربيت کمال دی چې نن دا ماشومان له موږ سره په پرلت کې دي.

د فبرورۍ پر ۱۹مه، لاهور قلندرز په ۶۶ منډو اسلام اباد یونایټډ ته ماتې ورکړه. لاهور قلندرز لومړی بیټېنګ وکړ او د شپږو وکټو په زیان یې ۱۹۷ منډې جوړې کړې. خو اسلام اباد یونایټډ په ټاکلیو ۲۰ اورونو کې د نهو لوبغاړو په سوځېدو ۱۳۱ منډې جوړې کړای شوې.

د بریتانیا صدر اعظم بورېس جانسن وایي، شواهد ښيي چې روسیه په اروپا کې له ۱۹۴۵کال راهیسې د تر ټولو لویې جګړې پر پلان بوخته ده.  جانسن د مونیخ امنیتي کنفرانس په څنډه کې له بي  بي سي سره په مرکه کې ویلي، د دغه پلان ټولې نښې نښانې له وړاندې په یوه ډول پیل شوي دي.  جانسن زیاته کړې، استخباراتي معلومات یې ښيي چې روسیه د داسې یوه یرغل نیت لري چې د اوکراین پلازمېنه کیف محاصره کړي.  د جانسن په خبره، خلک باید پر دې پوه شي چې دغه پلان د بشر له ژونده څومره بیه اخلي. د ده په باور، دا احتمالي مرګ ژوبله به یوازې اوکراینیان نه، بلکې ځوان روسان هم ګالي.

له شپږو میاشتو زیاته موده وشوه چې طالبان په افغانستان واکمن دي، خو نه د کورني مشروعیت په اخیستو بریالي شوي او نه یې نړیوال رسمیت تر لاسه کړی دی. خو بیا هم طالب چارواکي وايي، له نړۍ سره هغه تعامل لري چې د رسمیت پېژندنې په پایله کې منځته راځي. د طالبانو د اطلاعاتو و فرهنګ وزارت مرستیال او د دوی د حکومت ویاند ذبیح‌الله مجاهد ازادي راډیو سره خبرو کې رسمي تعامل یوازې په راشه درشه او راکړه ورکړې پورې محدودوي. مجاهد وایي:" اسلامي امارت هڅه کوي چې تفاهم را منځته شي. زموږ هر ځلې بهرني سفرونه او په... Читать дальше...

په پاکستاني سیاست کې له لسیزو راهیسې بېلابېل اصطلاحات دود شوي دي. د بېلګې په ډول هلته یوه اصطلاح د "خلايي مخلوق" ده چې په تېرو کلونو کې رواج شوې. بله یې لسیزې پخوانۍ هغه "لوټه" ده. همداراز، د "پټو لاسونو"، "سېلېکټېډ"، "هارس ټرېډېنګ" ترڅنګ یوشمېر نور اصطلاحات هم شته چې کارېږي. دا اصطلاحات څه معنا لري او ولې او د چا لپاره کارېږي؟ احمد الله په خپل راپور کې دې پوښتنو ته کتنه کړې ده.

د سعودي عربستان د بهرنیو چارو وزیر شهزاده فیصل بن فرهان السعود وايي، سره له دې چې له ایران سره د سعودي د خبرو په تېر پړاو کې د پام وړ پرمختګ ونه شو، تیار دی چې له تهران سره پنځم پړاو مخامخ خبرې وکړي.   السعود چې پرون د جرمني د مونشن امنیتي کنفرانس ته وینا کوله، هیله څرګنده کړه چې د ایران له لوري به په سیمه کې د نوې تګلارې د موندلو لپاره جدي لېوالتیا وي.  ایران تر اوسه پوري د سعودي عربستان د بهرنیو چارو وزیر د څرګندونو په وړاندې غبرګون نه دی ښوولی.

د امریکا د عدلیې وزارت ویلي چې یو پاکستانی د محکمې له لوري د درغلیو او جعل کاریو په تور په ۱۲ کاله بند او ۴۸ ملیون ډالره جریمې محکوم شوی دی.  د متحدو ایالاتونو د عدلیې وزارت پر اساس، دې سړي چې محمد عتیق نومېږي، د پیسو په سپینولو او روغتیايي جعل کاریو کې لاس درلود.   ویل شوي چې عتیق تر ۲۰ ډېر روغتیايي شرکتونه په کنټرول کې لرل او د درملنې په جعلي دعوو یې ۴۰ ملیون ډالره ترلاسه کړي وو.

د تیل وړونکو بېړیو د څرک لګولو کمپنۍ ټانکر ټرکز وايي چې د ایران یوې بېړۍ چې په تېلو بار ده، د چین ساحل ته نږدې اور اخیستی دی.   د دې کمپنۍ په وینا دا پېښه د جمعې په ورځ شوې ده.   په همدې حال کې په اطلس سمندر کې لا هم په هغه بیړۍکې د لګېدلي اور د وژلو هڅې روانې دي چې د جرمني جوړ۴۰۰۰ فولکس واګون موټرونه یې بار کړي وو.  تر پېښې وروسته د دې کښتۍ ۲۲ عمله شااوخوا ۲۰۰ متره لیرې انتقال شوې ده.   د فیال ټاپو د بندر کپتان، جاو مندوس کابیکاس  ویلي، د اور وژلو لپاره له اوبو استفاده ممکن زهري مواد سمندر ته خپاره کړي.

د ناروې د بهرنیو وزیره انیکین هوفیلت وايي، هېواد یې په دې غور نه کوي چې د طالبانو حکومت په رسمیت وپېژني.   اغلې هوفیلت پرون د مونشن په امنیتي کنفرانس کې د وینا په مهال وویل چې ناروې نه غواړي چې د طالبانو حکومت په رسمیت وپېژني.   ناروې د روانې میاشتې په لومړیو کې د طالبانو یو پلاوی اوسلو ته بللی و چې پر بېلابېلو موضوعاتو له نړیوالې ټولنې سره خبرې وکړي.

د ناټو سرمنشي ینس سټولتنبرګ وايي، د روسیې پوځ پر خپل ګاونډي اوکراین بشپړې حملې ته تیار دی.  ستولتنبرګ پرون د مونشن د امنیتي کنفرانس په څنډه کې د جرمني له اې ار ډي رسنۍ سره په مرکه کې وویل:" ټولې نښې ښيي چې روسیه پر اوکراین بشپړ یرغل ته تیاری نیسي. موږ ټول دا تائیدوو چې د حملې خطر خورا زیات دی." ده همداراز وویل، هماغسي چې روسیه وايي، هسي نه ده او هېڅ ځواک یې د اوکراین له پولو شا ته کړی نه دی.

د اوکراین د کورنیو چارو وزیر په شمول د دې هېواد پر جګپوړو چارواکو پرون هغه مهال د بېلتون غوښتونکو له لوري ډزې وشوې چې دوی د خپل هېواد ختیځ ته تللي وو.  د ازادي راډیو د اوکرایني څانګې خبریاله ماریان کوشنر چې له اوکرایني چارواکو سره د دغه هېواد ختیځ ته تللې و وايي چې د اوکرایني چارواکو په درې سوه مترۍ کې د هاوان ګولۍ ولګېدې. دا په داسې حال کې ده چې امریکا د روسیې له لوري په اوکراین د برید اټکل کړی خو روسیې بار بار دا ادعا رد کړې ده.

په اطلس سمندر کې په هغه کښتۍ کې د لګېدلي اور د مړه کولو هڅې روانې دي چې د جرمني ساخت ۴۰۰۰ فولکس واګون موټرونه یې بار کړي وو. تر پېښې وروسته د دې کښتۍ ۲۲ عمله شااوخوا ۲۰۰ متره لیرې انتقال شوې ده.  د فیال جزیرې د بندر کپټان، جاو مندوس کابیکاس ویلي، د اور مړه کولو لپاره له اوبو استفاده ممکن زهري مواد سمندر ته دننه وبهوي.  د ده په وینا زیاتره موټرونه برېښنايي دي چې د بټریو یې د اور مړه کولو هڅې پېچلې کوي.