Новости за 16.09.2017

Տա´տ, ամառն արդեն անցավ, դու նույնպես անցար ամռան հետ՝ տարիներ առաջ՝ արևոտ հուլիսին: Իսկ հիմա իմ հիշողություններում գարուն է, քո փոքրիկ ու համեստ  տան բակում ծաղկած ծիրանին, հիշո՞ւմ ես... Ճյուղերին խիտ-խիտ բացված ծաղկաբաժակների մեջ ել ու մուտ էին անում հարևան բակի մեղվապահի փեթակի հարյուրավոր մեղուները. նրանց աշխույժ բզզոցն ականջումս է: Լսում եմ ձայնդ.

- Կյաժի´կս, հեռո´ւ կանգնիր, կկծեն, - իսկ հետո ասում էիր, - այս տարի լավ ծիրան կլինի, ցոգոլ էլ կուտես... Читать дальше...

Տատս ու պապս կոլորիտային զույգ էին: Տատիս նախնիները, ասում էր, Մուշից են, պապինս՝ Կարսից: Նույն տարում էին ծնվել: Կռվարար էին, վեճերն ու բարձրաձայն խոսակցությունները՝ մեր տանից անպակաս:

Պապիս ներկայությունը վայելել եմ 10 տարի: Միակ աղջիկ թոռն էի, պապս ինձ բուլիկ էր ասում, շախմատի էր տանում, թեկուզ քայլել դժվարանում էր, աչքերն էլ վատ էին տեսնում: Չարություններ էինք անում, մածունն ուտում էինք, ու հետո մածնոտ գդալներն իրար ճակատի խփում: Հիշում եմ՝ մաման ոնց էր հունից դուրս գալիս դրանից: Երբ... Читать дальше...

...Խոստանում եմ որդուս
Քո անունով կոչել,
Թե դեմ լինեն անգամ։
Գուցե ամեն անգամ,
Նրան կանչելով,
Քեզ իմ կողքին կզգամ:
 
Պապիկ... Ընդամենը մի բառ, բայց և այնքա՜ն իմաստ, ընդամենը մի բառ, բայց և մի ամբողջ կյանք։ Կյանք, որը ես կարողացա ճանաչել հենց քո՛ շնորհիվ, բայց որը էլ առաջվանը չէ։ Գիտե՞ս՝ այստեղ շատ բան չի փոխվել, նույն շենքերն են, ու մարդիկ էլ են նույնը, օրերն ու տարիներն էլ նույն պտույտով հաջորդում են իրար, միայն թե հիմա նրանք դատարկությամբ են լցվել։ Էլ առաջվանը չեն։ Իսկ այդտե՞ղ... Читать дальше...

1994 թիվն էր,  դեռ չէի ծնվել  տատիկս երկար  գանգուր  մազեր ուներ, տեսնողները հիանում էին,  մայրիկս ամեն անգամ տաքուն, ասում, բայց երազանքի պես փայփայում՝ աղջիկ ունենամ, մազերը տատիինը լինի, ու ծնվեցի ես՝ ժառանգելով տատիկիս մազերն ու ճակատը:

Հիմա, երբ ինչ-որ մեկից լսում եմ՝ գեղեցիկ մազեր ունես արտահայտությունը, ակամայից տատիկս է գալիս աչքիս առաջ:  Չնայած  փոքր էի, երբ մահացավ, դիմագծերը  մինչև այսօր թարմ են: Ու պտտում եմ ժամանակի անիվը... Читать дальше...

Ես գիտեմ, որ բոլորս էլ սիրում ենք մեր տատիկներին ու պապիկներին, բայց իմ տատիկի նման խորագետ, կանացի, մաքրասեր, հայրենասեր, բարի ու շատ խիստ տատիկ, ոչ բոլորն ունեն: Ես գիտեմ, որ հիմա իմ տատին զգում է, որ ես նրա մասին եմ մտածում, ես գրում եմ այս շարադրությունը, որովհետև տատիկիս մասին կարող եմ անվերջ պատմել: Այն մարդը, որ կա՛մ այսօր, տատի՛ս շնորհիվ է:

Իմ տատիս միշտ ամեն հարցի վերաբերյալ ուներ իր հստակ դիրքորոշումը: Մինչև վերջին շունչը մտածում ու խնդրում էր Աստծուն, որ մեր Մասիսը հետ գա մեզ... Читать дальше...

Մարգո տատիս բոլորն էին հարգում, բայց ոչ միայն այն պատճառով, որ տարեց կին էր: Գնահատում էին  խստությունը, և այն, որ ուղղախոս էր առանց քաղաքին բնորոշ սեթևեթանքի: Թեև տատիկս իրեն երբեք էլ գյուղի կին չէր համարել: Գործնական հայացք ուներ բոլորիս նիստ ու կացին, ընտանեկան հարցերում հատկապես սարթ էր: Նրա գործնական պահվածքը ոչ թե բնավորության գիծ էր, այլ դժվար կյանքի պարտադրած կենսափիլիսոփայություն:

Տատիս հայրը երկար չէր ապրել, բայց հասցրել էր երեք անգամ ամուսնանալ: Ընդ որում, կանայք չէին լքում նրան. Читать дальше...

Քայլում եմ  փողոցով, ու ոտքերիս տակ հաճելիորեն խշշում են տերևները: Հոգուս մեջ խլրտում է կարծես գեղեցիկն ու հմայիչը ընկալելու հորդառատ զգացմունքը, որը ճիշտ նման է աշնանը երկնքից թափվող անձրևին: Ծառերի վրա քամուց դողացող ամեն մի տերև ինձ աշնան սիրտ է թվում, որ կարծես պատրաստվում է մեռնելու: Տատս էլ մահացավ աշնանը, ու տարվա այս հմայիչ եղանակն ինձ համար դարձավ տխրության խորհրդանիշ:

Ես տատիս ոչ միայն սիրում էի, այլ պաշտում էի որպես սրբություն: Կարոտում եմ նրան, ու այսօր, գրելով նրա մասին... Читать дальше...

«Ես շոկոլադ չեմ սիրում, դու կեր», -  ամեն անգամ ասում էր տատս, երբ շոկոլադի նախավերջին սալիկը պարզում էի իրեն: Փաթաթում էի վերջին կտորները անձեռոցիկի մեջ և ինձ մի քիչ հպարտ էի զգում, որ ուժ ու քաջություն եմ գտել իմ մեջ՝ սիրածս շոկոլադը տատիս առաջարկելու:

Մանուկ ժամանակ թվում է, թե աշխարհում ցանկացած հարց ունի իր պատասխանը, և ես կարծում էի, թե իմ բոլոր հարցերի պատասխանները տատիս ալյուրոտ գոգնոցի գրպանում շարված են , ու նա աշխարհում ամեն բան գիտի՝ թե ինչու է խոտը կանաչ... Читать дальше...

Մանկությանս լույսը, մանկությանս հիշողությունների գլխավոր կիզակետում նա է՝ ում անունը կրում եմ այժմ: Շատերի հիշողություններում մանկությունը ասոցացվում է խաղալիքների հետ. իմ դեպքում մանկությունս տատս էր: Ինձ բոլորը հիշում են ՙտատիս բռոշկեն՚ անունով, միշտ նրա հետ էի ուր էլ, որ լինեի: Հիմա տատս է ինձ հետ. խորհուրդներ է տալիս վերևից, զգում եմ նրա ներկայությունը: Նրա հետ կապված հիշողությունները ամենավառն են իմ կյանքում: Հերթական անգամ, երբ գնացել էինք շուկա առևտուր անելու ես՝ անջատվածս, մտքում կրկնելով բազմապատկման աղյուսակը կորցրի տատիս... Читать дальше...

Այսօր Վասիլի Իվանչուկի (Ուկրաինա) հետ կայացած 1/4 եզրափակչի 2-րդ պարտիայում Արոնյանը սեւ խաղաքարերով համարյա 5 ժամ անզիջում պայքար է տարել:

- Պաա~պ, պաապիի, ախր, գիտես, ես չեմ կարող:

- Երբեք չհանձնվես:

Ամենալուսավոր մարդու վերջին խոսքերը:

Այս խոսքերը երբեք այսքան խորն ու ազդեցիկ չէին եղել, որքան հիմա:

Ինչ-որ մեղմ թախիծ պարուրեց ինձ` անհասկանալի ու արտասովոր: Կարծես ամեն ինչ տակնուվրա եղավ նորից: Այս խառնաշփոթ մտքերից ինձ սթափեցրին արցունքի կաթիլները: Այո’, ճիշտ նույն զգացողությունն էր, միայն տարիներ առաջ:

Սենյակիս անկյունում մի նկար է դրված, որից սիրակեզ, լուսավոր մի շող ամեն ժամ գալիս ու փարվում է ինձ... Читать дальше...

Գրեթե ամեն գիշեր արթնանում եմ նրա հողաթափերի քստքստոցից: Պապս ստվեր դարձած լուռ շրջում է հյուրասենյակով: Երբեմն ինձ թվում է, թե նա ժամանակի պահապանն է և բանալիների կապոցը մեծ երկաթե օղին ամրացած, շրջում է ամբողջ աշխարհով ու փորձում անիմաստ փակված դռները բացել: Երևի մուլտֆիլմում անօգնական ու երազը կորցրած պապիկը զվարճալի է, բայց կյանքում այդպես չէ:

- Ժորի՜կ (սիրում է, երբ տատիկի նման եմ իրեն դիմում) դու միտումնավոր ես չէ՞ ինձ արթնացնում:

- Կներես, դժվար է ոտքերը բարձրացնելը:

- Դարչին-մեխակով թեյ պատրաստեմ... Читать дальше...

Ես նայում եմ պապիկիս մեդալներին, որոնք նա ստացել էր Երկրորդ աշխարհամարտին մասնակցելու և իր ներդրումը ունենալու համար, հետո նայում եմ տատիկիս լացակումած աչքերին։ Սփոփե՞լ, ինչպե՞ս սփոփել մի կնոջ, ով կողք կողքի, 50 տարի շարունակ, ապրել է մի մարդու հետ, ում քիչ հետո, հավերժ, հանձնելու է հողին։ «Պա՜պ, ինչքան խոսքեր կան, որ արդեն ասում եմ ամպերին»։

Առավոտյան արթնացա, իմ սովորության համաձայն վերցրի  հեռախոսս։ Թերթում էի նորությունները և, կամա թե ակամա,  ականջի... Читать дальше...

Գերեզմանին նորից փշեր են։ Մաքրում եմ այն փշերից ու աչքերիցս մաքրում անցյալի ցավը, որ տատասկի պես խրվել է կոկորդիս մեջ ու կուլ չի գնում։ Տատի՛կ ջա՜ն։ Տառապած ու տանջված իմ ալեհեր հրաշք։ Դեռ հիշողությանս մեջ դաջվել է մեր հին ու վթարային տան պատշգամբում գտնվող իրերը, որոնք թաքցրել էր փայտե սունդուկի մեջ ու խնամքով պահում էր։

Հիմա այդ սունդուկը չկա՛, բայց։

Ոտքդ կոտրվել էր ու շատ դժվար էր նման պայմաններում քեզ խնամելը, բայց դուստրդ՝ իմ չքնաղ մայրս քեզ հարազատ երեխայից լավ էր խնամում։ Նա և՛ օրինակելի մայր է... Читать дальше...

«Անտարես» հրատարակչությունը «Օտարգիր» մատենաշարով լույս է ընծայել Ֆերդինանդ Բորդեւայքի «Խառնվածք» վեպը: Հոլանդացի գրողի ամենահայտնի ստեղծագործությունը (1938թ.) հայ ընթերցողին ներկայացվում է առաջին անգամ: Հոլանդերենից թարգմանել է Վաչագան Ղռաթյանը: Վեպի հերոսը Ռոթերդամի աղքատ թաղամասերում մեծացած պատանի Կատադրոյֆեն է: Ինքնակրթությամբ եւ կամքի ահռելի ուժով նա փորձում է հասարակության ամենաստորին խավից բարձրանալ իրավաբանների ու գործարարների բարձր հասարակություն... Читать дальше...

(Սույն շարադրությունը հրապարակվում է մրցույթից դուրս եւ դրամական մրցանակի չի հավակնում)

«Իմ տատիկը, իմ պապիկը» լավ վերնագիր է ընտրված ու հերթականությունն էլ է շատ հետաքրքիր. առաջնահերթությունը տատիկ, նոր պապիկ... Մեծերը միշտ ասում էին, թե հայկական ավանդական ընտանիքում տատիկները պատից ներս տան մամիկի  կարգավիճակով ավելի ազդեցիկ են եղել. պատից դուրս տղամարդիկ  էին, պատից  ներս  կանայք:

Ես, ցավոք, պապիկ չեմ տեսել, բայց տատս, ժողովրդական լեզվով ասած... Читать дальше...

Մեզ ո՛չ գյուղն էր կապում, ո՛չ քաղաքը, պապս ո՛չ հողագործ էր, ո՛չ ուսուցիչ, իսկ ես և՛ միամիտ էի, և՛ անփույթ, որ թյուրիմացաբար կարծում էի, թե ինձ պես ու իմ չափ ոչ ոք չի սիրում իր պապիկին:

Հիմա, երբ ես կարող եմ շատերին պատմել քո մասին, ես, որ մինչև վերջին վանկն ու հանգը թաղված եմ բառախաղերի մեջ, ինձ բառազուրկ մեղավոր եմ զգում թղթին ապացուցել չկարողանալուս համար, թե դու հատկապես ինչով էիր բացառիկ (իսկապես չգիտեի, որ պապիկներն այդքան նման են):

Տարիների ծխամորճում ես իրար եմ խառնում տարածություններն... Читать дальше...

Տատս գեղեցիկ կին է, աչքերի կանաչը դեռ պահպանվել է, բայց արդեն երկար տարիներ է գարնան կանաչին աշնան կանաչն է փոխարինում:

Տատս էր, որ ինձ երազել սովորեցրեց: Մանկությունս նրա պատմած հեքիաթների մեջ հեքիաթանում էր, ամեն երեկո նույն հեքիաթներն էր պատմում, երկու ժամ շարունակ լսում էի, անգիր էի արել հեքիաթի բառերը, ուրիշ հեքիաթ չգիտեր, բայց հո անսահման երևակայություն ուներ, որ իրական հեքիաթները վերջանում էր սկսում էր նորը հորինել, անիրականը՝  որը հիմա ավելի իրական է թվում, հեքաթի վերջն էլ ես էի գուշակում... Читать дальше...

Իսկապես, որքան մեծանում ես, այնքան ավելի շատ ես ձգտում վերադառնալ մանկություն: Ավա՜ղ, անցավ մանկությունս` որպես մի սրընթաց, ոսկեփետուր թռչուն, որի երփներանգ և աչք շլացնող փետուրներից յուրաքանչյուրն իմ կյանքի մի մասնիկն է, որն իր պատմությունն ունի… Իմ մանկության հրաշագեղ մոլորակում ամենաջերմ հուշերս կապված են Սիրեկան պապիս հետ: Անչափ բարի ու հոգատար մի մարդ, ով իր անվան նման լեփլեցուն էր սիրով: Իմ մանկության աշխարհը` թվացյալ հրաշքը, վայրկենապես հօդս ցնդեց, երբ առաջին անգամ հասկացա «մահ» բառի իմաստը... Читать дальше...

Ավելի վաղ նշվում էր, որ մեծաթիվ որակազրկումների պատճառով մարզաձեւը կարող է զրկվել օլիմպիական կարգավիճակից: