Çfarë e shkaktoi ndaljen e fluturimeve brenda SHBA-së?
Administrata Federale e Aviacionit (FAA) e ka lejuar rinisjen e fluturimeve pas një ndërprerjeje në sistemin që paralajmëron pilotët për çfarëdo problemi që mund të paraqitet. Kjo ndërprerje kishte detyruar më parë FAA-në të ndalonte të gjitha fluturimet e brendshme në Shtetet e Bashkuara për disa orë.
Mbi 4.000 fluturime u vonuan dhe më shumë se 600 të tjera u anuluan për shkak të kësaj ndërprerjeje që nga mëngjesi i së mërkurës. Fluturimet brenda SHBA-së filluan dalëngadalë të riniseshin pasi u hoq një ndalesë tokësore.
Më poshtë e keni një përmbledhje të shkurtër të punës së sistemit të paralajmërimit për pilotët, atë që dihet deri tani për problemin e shfaqur dhe informacione për njoftimet e sigurisë që u jepen pilotëve, të njohur si NOTAM.
Çfarë ndodhi?
Sistemi FAA që ka për qëllim të dërgojë njoftime te pilotët për rreziqet pati një problem teknik rreth orës 2 të mëngjesit, sipas kohës lokale, thanë zyrtarët.
FAA urdhëroi linjat ajrore të ndalonin të gjitha fluturimet e brendshme deri në orën 9 të mëngjesit sipas kohës lokale, përderisa sigurohej nëse ishte rikthyer sistemi dhe ishte rikyçur në internet.
Shtëpia e Bardhë tha se presidenti i SHBA-së, Joe Biden, ishte informuar për ndërprerjen nga sekretari i Transportit, Pete Buttigieg.
"Nuk ka asnjë provë të një sulmi kibernetik deri tani", tha sekretarja për media e Shtëpisë së Bardhë, Karine Jean-Pierre, në një postim në Twitter, teksa shtoi se rasti po hetohet nga Departamenti Amerikan i Transportit.
Çka është NOTAM?
Sistemi që pati probleme të mërkurën është pjesë e një sistemi gati shekullor, të njohur fillimisht si Njoftimet për Aeroplanët – që fillimisht u modelua sipas një sistemi për njoftimet për marinarë.
Sistemi, i cili më 2021 u riemërua në "Njoftimet për Misionet Ajrore", ka për qëllim të paralajmërojë pilotët për çfarëdo rreziku - që nga bora, hiri vullkanik apo afërsinë e zogjve.
Ky sistem gjithashtu ofron informacion mbi pistat e mbyllura dhe kufizimet e përkohshme të hapësirës ajrore.
NOTAM-et e dërguara nga Administrata Federale e Aviacionit e SHBA-së janë pjesë e një sistemi global sigurie, të menaxhuar nga agjencia e aviacionit e Kombeve të Bashkuara.
Pilotëve u kërkohet të rishikojnë njoftimet e fundit, të printuara në letër ose përmes një iPad-i, përpara se të nisen.
Informacionet mund të jenë deri në 200 faqe për fluturime ndërkombëtare me distanca të gjata.
NOTAM-et shkruhen në një lloj stenografie të koduar, që fillimisht ishte krijuar për ta bërë komunikimin më efikas.
Si ka ndryshuar ky sistem?
Organizata e Aviacionit Civil e OKB-së (ICAO) ka udhëhequr një tentim për riparimin e këtij sistemi, për t’ua bërë pilotëve dhe linjave ajrore më të lehtë filtrimin e njoftimeve më të rëndësishme dhe shfaqjen e tyre në gjuhë më të qartë.
Në korrik të vitit 2017, një avion i linjës ajrore Air Canada kishte zbritur në pistën e gabuar në aeroportin e San Franciskos dhe pothuajse ishte përplasur me katër avionë të tjerë.
Njoftimi për mbylljen e njërës prej dy pistave në atë aeroport ishte shënuar në NOTAM para fluturimit - në faqen e tetë të një dokumenti prej 27 faqesh - dhe pilotët nuk e kishin parë.
Ky incident, dhe ankesat e pilotëve për informacion të tepërt në këtë sistem, e nxitën iniciativën për ta ndryshuar mënyrën e funksionimit të sistemit.
"(NOTAM-et) janë thjesht një grumbull mbeturinash të cilave askush nuk i kushton vëmendje", tha kryetari i Bordit Kombëtar të Sigurisë së Transportit të SHBA-së, Robert Sumwalt gjatë një seance dëgjimore të vitit 2018 për incidentin e linjës ajrore Air Canada, që ndihmoi në nxitjen e një fushate globale për ndryshim.
Gjatë viteve të fundit, zyrtarët e FAA-së janë përfshirë në këtë iniciativë për të modernizuar sistemin.
Përgatiti: Doruntina Baftiu