Largimi nga puna, opsioni i vetëm që të kujdeset për vajzën
Blinera Gashi dhimbjen për humbjen e nënës nuk mund ta shprehë me fjalë. Njëmbëdhjetëvjeçarja mërzinë e shpreh duke qarë kur shikon fotografitë e saj. Vajza me spektër të autizmit nga Mramori i Prishtinës, ka humbur nënën më 15 tetor të vitit të kaluar, pas infektimit me COVID-19.
“Ndonjëherë po e përjeton në atë të veten, por ne nuk po mund ta dimë. Po i intereson të shikojë fotografitë dhe menjëherë fillon të qajë”, shprehet babai i Blinerës, Afrim Gashi.
Bashkëshortja e Afrimit, që vuante nga kanceri, vdiq pasi u infektuar me koronavirus, duke lënë pas burrin dhe tre fëmijët. Tani e tërë përgjegjësia për përkujdesje ndaj Blinerës i takon atij.
Gashi, i cili punon në një fabrikë të bukës, e ka të pamundur të financojë përkujdesjen për vajzën e tij. Trajtimi i saj për katër orë në ditë në shoqatën për autizëm ‘AUTIZMI’ në Prishtinë, i kushton 400 euro në muaj dhe transporti rreth 150 euro.
Për tre muaj, shoqata ku vajza e tij shkon, falë një donatori i ka siguruar të hollat e mjaftueshme, por Gashi nuk e di se çfarë do të ndodhë pasi ato të përfundojnë në shkurt.
“Tash vijnë në mëngjes e marrin edhe në 12:00 unë shkoj e marr. Një rrugë ma kanë hequr. Por, tash kur të harxhohen ato mjetet e saj, unë nuk kam mundësi sepse 550 euro është pagesa e saj në muaj”, tregon ai për Radion Evropa e Lirë.
Që nga viti 2009, në Kosovë zbatohet Ligji për përkrahje materiale familjare të familjeve me fëmijë me aftësi të kufizuara të përhershëm, ku nga ky ligj secila familje përfiton 100 euro në muaj. Përfituese e këtyre 100 eurove është edhe Blinera, por këto janë të pamjaftueshme për të mbuluar gjithë shpenzimet që i ka ajo. Një orë qëndrimi në ditë në shoqatën ku ajo shkon çdo ditë, kushton pesë euro. Në mënyrë që babai i saj të mund të vazhdojë punën, ajo duhet të qëndrojë aty së paku katër orë.
Për këtë arsye, Gashi thotë që nëse nuk do mund ta dërgojë vajzën e tij në shoqatë, do të jetë i detyruar që ta lë punën pasi duhet të kujdeset për të.
“Unë nuk kam rrugë tjetër, veç duhet ta ndalojë (që të shkojë në shoqatë). Ta lë edhe punën time. Unë i kam edhe dy fëmijë. Djali shkon në shkollë në mëngjes edhe çika tjetër shkon në shkollë, ajo është e vogël s’mundet të kujdeset për askënd. Një nënë plakë e kam, nëna plakë këta s’mundet ta ndalë çikën kur do që të dalë. Unë duhet ta ndërpres punën time edhe të përkujdesem për vajzën. Tjetër rrugë nuk kam”, thotë ai.
Shoqata ‘AUTIZMI’ është organizatë jofitimprurëse që ka për qëllim trajtimin e personave me autizëm në mënyrë që ata të kenë një jetë sa më të pavarur. Në këtë shoqatë janë gjithsej 60 fëmijë autikë që trajtohen në baza ditore.
Drejtoresha e kësaj shoqate, Sunita Kurti, thotë që prindërit me fëmijë me autizëm janë prekur financiarisht nga COVID-19 dhe po kanë vështirësi që t’i mbulojnë shpenzimet për trajtimin e fëmijëve të tyre. Sipas saj, pamundësia financiare e prindërve për të paguar obligimet, siç është rasti i Blinerës, rrezikon edhe pagesën e psikologëve dhe punëtorëve socialë që punojnë në këtë shoqatë.
“Është një situatë e vështirë për prindërit, që përkundër të gjitha vështirësive financiare, ata vazhdojnë t’i sjellin fëmijët në trajtim. Por, janë duke i sjellë me mirëkuptim pasi ne si shoqatë e prindërve mundohemi t'i mirëkuptojmë. Ka shumë vonesa në pagesa dhe gjithmonë janë me atë arsyetimin që ekonomikisht nuk janë duke qëndruar mirë”, thotë Kurti.
Ajo që shoqata mund t’i ofrojë Blinerës pasi përfundimit të donacionit, është përgjysmimi orarit të qëndrimit të saj nga katër në dy orë në ditë.
“Ne e kemi zgjatë orarin e Blinerës në katër orë në mënyrë që prindi të ketë mundësi të shkojë në punë sepse nuk ka kush të kujdeset për vajzën kur ai shkon në punë”, tregon Kurti.
Shoqatat që merren me fëmijë autikë përkrahen nga dy ministri, ajo e Punës dhe Mirëqenies Sociale dhe Ministria e Shëndetësisë që ka dhuruar donacion vetëm gjatë vitit 2019, por një gjë të tillë nuk e ka bërë në vitin 2020.
Radio Evropa e Lirë ka kontaktuar me zëdhënësin e Ministrisë së Shëndetësisë, Faik Hoti, mirëpo nuk ka pranuar përgjigje për këtë temë.
Udhëheqësi i Divizionit për aftësi të kufizuar dhe personave të moshuar në Ministrinë e Punës dhe Mirëqenies Sociale, Qazim Gashi, thotë që shfrytëzues të 100 eurove në Kosovë janë 2 mijë e 426 persona nga mosha 0 deri në 18 vjet. Ai ka treguar që në kohë pandemie kjo ministri u ka ndihmuar me 30 euro më shumë për të gjithë këta fëmijë.
Problem po del të jetë edhe mungesa e një përcjellësi për fëmijët me autizëm. Për shkak të mungesës së një asistenti për vajzën e tij Blinerën, Afrim Gashi, ka kërkuar nga institucionet që ajo të ketë të drejtën e një personi që e përcjellë, por ligjet aktuale nuk e parashohin një gjë të tillë. Sipas zyrtarit të MPMS-së, asistentët personalë për fëmijët me autizëm parashihen në një projektligj që do shqyrtohet në të ardhmen.
Vazhdimi i trajtimit të Blinerës në shoqatë nuk është esenciale vetëm për aspektin financiar të familjes. E rëndësishme është mbi të gjitha për zhvillimin e saj. Blinerës nuk i pëlqen qëndrimi në shtëpi.
“Po në shkollë është shumë e kuptueshme. Ma shumë i kupton psikologet që merren me të sesa mua. Është shumë e sjellshme është edhe ka qejf të dalë, nuk ka qejf të qëndrojë mbyllur”, tregon Afrim Gashi.