Շահագրգռված ենք, որ գյուղացիական վարկերի տույժ-տուգանքների համաներում լինի և այդ գումարները ներդրվեն գյուղատնտեսության մեջ. Արթուր Խաչատրյան

Շահագրգռված ենք, որ գյուղացիական վարկերի տույժ-տուգանքների համաներում լինի և այդ գումարները ներդրվեն գյուղատնտեսության մեջ: Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց ՀՀ գյուղատնտեսության նախարար Արթուր Խաչատրյանը: Նա նաև հայտնեց, որ գյուղնախարարության ներկայիս քաղաքականությունը հիմնականում ուղղված է լինելու փոքր գյուղտնտեսությունների օժանդակմանը. «Մինչ այժմ եղած քաղաքականության շահառուները, ցավոք սրտի, եղել են խոշոր գյուղատնտեսական խաղացողները, բայց գյուղարտադրանքի բացարձակ մեծամասնությունը գալիս է փոքր գյուղացիական տնտեսություններից»,- նշեց Արթուր Խաչատրյանը:

- Լրատվամիջոցների  ունեցած հավաստի տվյալներով, կառավարությունում ԿԲ–ի և առևտրային բանկերի հետ քննարկելով՝ որոշում է կայացվել 1 տարով սառեցնել բոլոր գյուղատնտեսական և սպառողական վարկերի տոկոսների վճարումն և որ Կառավարությունում արդեն իսկ սկսվել են այդ հարցի քննարկումները: Արդյոք, կառավարությունը նախատեսում է գյուղատնտեսական վարկերի տոկոսադրույքների իջեցում, ներում, ժամանակավոր կասեցում: Հնարավո՞ր բոլոր տարբերակները կնշեք:

- Կառավարության վերջին նիստի ժամանակ անդրադարձել եմ այդ խնդրին, նաև վարչապետի կոնկրետ հանձնարարականներ կան: Ուզում եմ շեշտել, որ գյուղատնտեսական վարկերը, տոկոսադրույքները, չվճարված վարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվարկված տույժ և տուգանքները անմիջականորեն գյուղատնտեսության նախարարության իրավասություններից դուրս են: Մենք անմիջական շահառու ենք, բայց այդ պրոցեսն ավելի շատ Կառավարություն-Կենտրոնական բանկ, բանկեր, վարկային կազմակերպություններ տիրույթում է գտնվում: Մենք խիստ շահագրգռված ենք, որ մարդիկ, ովքեր առանց այն էլ չարքաշ կյանքով են ապրում, հողից ստացած եկամուտը մինիմալ է, գոնե տույժ-տուգանքների համաներում լինի, և այդ գումարները, որ գյուղացիները պետք է տային տույժ ու տուգանքների տեսքով, դա ներդնեն գյուղատնտեսության մեջ և գյուղատնտեսական արտադրանքի մակարդակը բարձրանա: Մինչ այժմ եղած քաղաքականության շահառուները, ցավոք սրտի, եղել են խոշոր գյուղատնտեսական խաղացողները, բայց գյուղարտադրանքի բացարձակ մեծամասնությունը գալիս է փոքր գյուղացիական տնտեսություններից: Հիմա այդ վարկային բեռի տակ ճռռում են հենց փոքր գյուղացիական տնտեսությունները: Մեր քաղաքականությունը հիմնականում ուղղված է լինելու փոքր գյուղտնտեսությունների օժանդակմանը:

- Իսկ դա ինչպե՞ս է ապահովվելու, այսինքն, խոշորների համար տոկոսադրույքները չեն իջեցվելու, իսկ փոքրերի համար՝ այո:

- Ոչ, ես նման բան չասացի: Վարկային տոկոսադրույքների իջեցումը մեր կանոնադրական իրավասություններից դուրս է: Մենք շահագրգռված ենք, որպեսզի վարկային ռեսուրսները լինեն խիստ մատչելի, որպեսզի մարդիկ կարողանան այդ ռեսուրսներն ուղղել գյուղատնտեսության զարգացմանը:

- Բայց Դուք սկզբունքորեն  կողմ եք և Կենտրոնական բանկին առաջարկելու եք տոկոսադրույքների իջեցման  լուծման տարբերակներ:՞

- Առաջարկությունը վարչապետը բավականին հստակ հնչեցրեց, բայց նորից եմ ասում, մենք պրոցեսի տանողը չենք, բայց պրոցեսի շահառուն ենք: Իհարկե, մենք ուզում ենք, որ մեր գյուղացիների վարկային բեռը թեթևանա, տույժ-տուգանքներից ազատվեն:

- Այս ընթացքում վիճակին ծանոթացե՞լ եք, մոտավորապես ինչքան գյուղատնտեսական վարկեր կան՝ գումարային արտահայտությամբ և նաև՝ քանի շահառու-վարկատու:

- Կոնկրետ այս պահին դրությամբ թվեր հրապարակելուց ձեռնպահ կմնամ, բայց բավականաչափ մեծ է: Տասնյակ միլիարդավոր դրամներ կարող են լինել:

- Վերավարկավորման արատավոր փակ շղթան շա՞տ է այս ամենի մեջ:

- Վերավարկավորումը ես այդքան էլ արատավոր չէի ասի, եթե դրանք ընդունելի են վարկառուի համար:

- Իսկ, ընդհանուր առմամբ, ի՞նչ ժառանգություն եք ստացել նախկին նախարարներից, կարո՞ղ եք քաղաքական գնահատական տալ:

- Բարդ հարց է, իհարկե, բայց այս պահի դրությամբ նախարարությունը մեր գյուղատնտեսական քաղաքականության նախագիծն է պատրաստվում, որպեսզի ընդգրկվի կառավարության ծրագրում: Պետական օժանդակության վեկտորը ես կցանկանամ փոխել. օժանդակությունը հիմնականում ուղղված է եղել մեծ ձեռնարկություններին, դրանց վարկային ռեսուրսների սուբսիդավորմանը, իսկ փոքր տնային տնտեսություններին բավականաչափ քիչ օժանդակություն է տրամադրվել: Զարմանալի չէ, որ հողերի մոտ 40 տոկոսը չի մշակվում:

- Դուք ուսումնասիրե՞լ եք՝ նախկինում  խոշորներին արտոնություններ տրվե՞լ են:

- Դրանք արտոնություն չէին: Նախկինում գյուղնախարարներն ասում էին, եթե դու ուզում ես սարքել մեքենատրակտորային կայան, մենք պատրաստ ենք էժան վարկային ռեսուրս տրամադրել: Կոնկրետ թիրախավորված արտոնություն չէ, բայց բոլորս հասկանում ենք, որ մեքենատրակտորային կայան, խոշոր ջերմոց, սպանդանոց սարքելը ունևորի գործ է: Այսինքն՝ նա, ով գումար ունի, նրան մի բան էլ էժան ռեսուրս ենք հատկացնում:

- Դիվերսիֆիկացված քաղաքականություն խոշորների և փոքրերի միջև տանելու անհրաժեշտություն տեսնո՞ւմ եք:  

- Իհարկե, դրանք տարբեր կատեգորիայի շահառուներ են, բոլորին պետք է տարբերակված մոտեցում ցուցաբերել: Պետք է հասկանանք յուրաքանչյուր շահառու խմբի հիմնական կարիքներն ինչում են կայանում և փորձենք այդ կարիքները բավարարել: Գյուղնախարարությունը պետք է լինի հիմնական խորհրդատուն և աջակիցը:

- Իսկ հողերի պատկանելիության առումով, որքան են  Հայաստանի   հողերը  գտնվում խոշորների ձեռքին:

- Զգալի մասը փոքր հողակտորներ են և պատկանում են փոքր տնտեսություններին: Մարդիկ, ովքեր մի քանի հազար հա հող ունեն, կարելի է մատների վրա հաշվել:

- Վերանայումներ լինելո՞ւ են հողերի սեփականաշնորհման հետ  կապված: Այսինքն, օրինակ, պարզվում է, որ հողերի կադաստրային արժեքը այսինչ թվականին այսքան է կազմել, ինչ-որ մեկը գրել է դրանից ցածր գնով, և օրինակ՝ հնարավո՞ր է, որ կանչվի և ասվի, որ տարբերությունը մուծեք:

- Ո՛չ, չի կարող այդպիսի բան լինել: Եթե եղել են օրինախախտումներ, դա այլ խնդիր է, բայց հիմա եթե մարդն ասում է մեկ հեկտարի կադաստրային արժեքը X գումար է եղել և այդ գումարով հողը գնել է, հիմա ասենք՝ գիտե՞ք ինչ կա, դա պետք է ոչ թե X գումար լիներ, այլ Y գումար լիներ և Y-ը X-ից 5 անգամ մեծ է, բեր տարբերությունը վճարի: Ինչպե՞ս եք պատկերացնում այս հարցը:

- ԵԱՏՄ շուկան գյուղնախարարության համար թիրախ լինելո՞ւ է:

- Մեր գյուղատնտեսական արտադրանքի մեծ մասը գնում է ԵԱՏՄ շուկա, բայց որ սպառման շուկաների դիվերսիֆիկացման խնդիր ունենք, դա փաստ է:

- Այսինքն՝ ի՞նչ նոր շուկաներ եք նախատեսում մտնել:

- Ցանկացած, որովհետև մեր արտադրանքը կարող է լինել մրցունակ՝ Եվրոպական միությունից և այլն: Իհարկե, մեր տրադիցիոն շուկաները սրան զուգահեռ պետք է պահպանվեն:

- Գյուղտնտեսության նախարարության թիվ մեկ խնդիրը, ամենաբարդ հարցը ո՞րն է:

- Ամենաբարդ հարցը Հայաստանի գյուղատնտեսության կառուցվածքն է, այսինքն՝ ձևավորման խնդիրը: Ինչպես նաև նախանշված ուղղություններին ճիշտ աջակցության մշակումը:

- Կառավարության ծրագիրը, որը մշակում են, որը պետք է ներկայացվի խորհրդարան, դա Դաշնակցությա՞ն, «Քաղաքացիական պայմանագրի՞», «Ելքի՞», թե՞ ազգային համաձայնության ծրագիրն է:

- Ազգային համաձայնության, այսինքն՝ այսօրվա գործող կառավարության ծրագիր է լինելու: Ես որպես դաշնակցական իմ մոտեցումներն եմ ներկայացնելու, քննարկում է տեղի ունենում կառավարությունում և կառավարության կողմից հաստատված ծրագիրն է ներկայացվելու: Կառավարության բոլոր անդամները ամբողջ կառավարության ծրագրի համար պատասխանատու են:

- Այնուամենայնիվ, այդ ծրագրում քանի՞ տոկոսն է լինելու Դաշնակցությանը:

- Կա ընդհանուր ծրագիր, կա նախարարական ծրագիր և ծրագրային մոտեցումները քննարկվում են: Այսինքն՝ այնպես չէ, որ Կառավարությունում կա այսքան անդամ, դաշնակցական նախարարներն այսքան տոկոս են կազմում, ուրեմն ծրագրի այսքան տոկոսը պետք է լինի դաշնակցական:

- Վերադառնալով առաջին հարցին մի ճշգրտում: Ինչպե՞ս պետք է լինի, Դուք պատրաստվում եք առաջիկայում հանդիպել ԿԲ ղեկավարության հետ:

- Եվ Կենտրոնական բանկի հետ և Կառավարության ներսում, և հիմնական ֆինանսական կազմակերպությունների հետ: Մենք հիմնական շահառուն ենք, բայց պրոցեսը մենք չենք տանում, մենք կարող ենք դրան միայն օժանդակել: