Ինչո՞վ է Պուտինի վերընտրվելը նպաստելու հայ-ռուսական հարաբերությունների զարգացմանը. մեկնաբանում է Վիկտոր Կոնոպլյովը

Վերջին տարիներին հայ-ռուսական հարաբերությունների զարգացման ուղղությամբ մեծ աշխատանք է տարվել: Նախագահներ Սերժ Սարգսյանի ու Վլադիմիր Պուտինի պաշտոնավարման տարիներին մենք ականատես եղանք զարգացման, հարաբերությունների խորացման: Tert.am-ի հետ զրուցում ասաց ռուսաստանցի հասարակական գործիչ, քաղաքական մեկնաբան Վիկտոր Կոնոպլյովը: Նա նշեց, որ Պուտինի վերընտրությունը միայն կնպաստի Հայաստան-Ռուսաստան հարաբերութունների զարգացմանը: Կոնոպլյովի խոսքով՝ Հայաստանի ու Ռուսաստանի միջև հարաբերություններ չկային, Ելցինի ժամանակներում, Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ժամանակներում տնտեսությունը չէր զարգանում, անգամ մեր սիրելի հայկական կոնյակը Ռուսաստանի շուկաներում չէր վաճառվում, որովհետև չկային մշակութային, տնտեսական, քաղաքական կապեր:

- Հայ-ռուսական հարաբերությունները բացակայում էին Ռուսաստանի նախագահի ընտրություններում առաջադրված թեկնածուների օրակարգերից: Խոսքը նաև Ռուսաստանի վերընտրված նախագահ Վլադիմիր Պուտինի մասին է: Արդյո՞ք սա նշանակում է, որ Հայաստան-Ռուսաստան հարաբերությունները ռուսական քաղաքական ու հանրային շրջանակների համար օրակարգային չեն:

- Ո՛չ, Հայաստանի հետ հարաբերությունները Ռուսաստանի համար կարևոր են: Պարզապես Ռուսաստանի ընտրություններն ունեն իրենց առանձնահատկությունները և նման չեն օրինակ` Հայաստանի ընտրություններին: Հայաստանը մոնոէթնիկ պետություն է, բնակչության 100 տոկոսը հայեր են, իսկ Ռուսաստանը՝ բազմազգ է և սա մեծ տարբերություն է, որոնք էլ առաջացնում են ընտրական գործընթացի տարբերությունները: Կուսակցությունները և նրանց կողմից առաջադրված թեկնածուները չեն կարող խոսել կամ առանձնացնել Ռուսաստանի ազգային մի շարք փոքրամասնություններից մեկին, երկուսին կամ բոլորին: Դա չի կարող արդյունավետ լինել:

Ներկայումս, փառք Աստծո, Ռուսաստանում չկան միջազգային խնդիրներ, լարվածություն և պետք չէ բորբոքել նման խնդիրներ: Պետության ներկայացուցիչների թվում տարբեր ազգերի ներկայացուցիչներ կան և ամեն ազգային փոքրամասնություն ձայնը չի բարձրացնում, որովհետև մենք մեկ միասնական երկիր ենք և ներքին քաղաքականությունը ազգային փոքրամասնություններին չի տարանջատում, բոլորը լիարժեք քաղաքացիներ են:  Սա է պատճառը, որ ազգային փոքրամասնությունների մասին առանձին չի խոսվել:

«Կոմունիստական» կուսակցությունից առաջադրված Պավել Գրուդինինը, ով ձայների քանակով հաջորդում է Վ. Պուտինին, ըստ որոշակի տեղեկությունների, ստանում էր Ռուսաստանում ադրբեջանական համայնքի աջակցությունը: Բայց սա, ըստ էության, շեղում էր պետական քաղաքականությունից, որովհետև պետությունը ազգային փոքրամասնությունների միջև տարակարծություններ սերմանելու խնդիր չունի: Հայաստանը Ռուսաստանի ռազմավարական դաշնակիցն է, մենք տնտեսական մեկ միության՝ Եվրասիական տնտեսական միության անդամ ենք, ՀԱՊԿ անդամ ենք և պետք է զարգացնենք ու խորացնենք մեր հարաբերությունները:

Մեր հարաբերությունները բավական ամուր ու պինդ են եղել: Իհարկե, եղել են ժամանակներ, երբ մենք իրար չենք հասկացել, խոսքը, մասնավորապես, Ռուսաստանի կողմից Ադրբեջանին զենք վաճառելու հետ է կապված, բայց սա չի նշանակում, որ մենք իրար հետ կապված չենք:

- Նկատի ունեք, որ ՌԴ կողմից Ադրբեջանին զենք վաճառելու հանգամանքն այդքան կարևոր չէ՞, որ հարաբերությունների վրա ազդի:

- Ոչ: Ցանկացած երկրի ղեկավար որոշումներ կայացնելուց նախ առաջնորդվում է իր պետության շահերով, քաղաքականությունը կառուցվում է հենց սեփական պետության, ժողովրդի շահերից ելնելով, ոչ թե ցանկություններով: Ես անձամբ դեմ եմ, ամենևին չեմ աջակցում Ադրբեջանին զենք վաճառելու քաղաքականությանը: Ռուսաստանում ստեղծվում է արցախա-ռուսական հասարակական կազմակերպություն: Մեկ ամիս է, ինչ նրանք գործում են: Այս առնչությամբ Ռուսաստանի արտաքին գործերի ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան, պատասխանելով լրագրողի հարցին, թե ի՞նչ նպատակով է այն ստեղծվում, ասել է, որ նման բազմաթիվ կազմակերպություններ կան և արցախա-ռուսական կազմակերպությունն էլ ունի գոյության իրավունք: Շատ պոզիտիվ է, որ Ռուսաստանում նման հասարակական կազմակերպության ստեղծման պահանջ կա, որը հասարակությունների միջև կապ ստեղծելուն է միտված:

Պետությունը չի մասնակցում այս կազմակերպության ձևավորման մեջ, որքան էլ Ադրբեջանը փորձի ներկայացնել դա հակառակ կերպ և թեկնածուներից մեկն էլ, ինչպես ասացի, առաջ տանի այս թեզը: Սա միակ հարցը չէ, որ Ադրբեջանը փորձում է ներկայացնել  հօգուտ իրեն: Խոջալուի մասին էլ այս ընթացքում հայտարարություններ հնչեցին: Բայց պետք է առաջնորդվել փաստաթղթերով, ոչ թե հորինվածքներով: Բաքվին մնա` Ադամն ու Եվան էլ շուտով կներկայացվեն որպես ադրբեջանական ծագման: Իրենց մնա` կասեն, որ ողջ աշխարհը ադրբեջանցի է ու հայտնի չէ, թե այդ երբ հայտնվեցին հայերը:

- Եվ ինչպե՞ս է Ռուսաստանում հանրության կողմից ընկալվում ու ընդունվում ադրբեջանական այս լոբբին:

- Ռուսաստանը, ինչպես ասացի, բազմազգ է, բոլոր ազգերի նկատմամբ վերաբերմունքը նույնն է, որևէ մեկը չի առանձնացվում, թերագնահատվում կամ գերագնահատվում: Դրա համար իրենց թույլ է տրվում տարածել իրենց կարծիքը, բայց այն չունի մեծ արդյունքներ: Պարզապես որոշ դեպքերում գտնվում են լրագրողները, քաղաքական գործիչները, փողի դիմաց նրանք տարածում են այս տեղեկատվությունը: Ադրբեջանը մեծ գումարներ է վատնում դրա վրա, Հայաստանը՝ ոչ։ Ադրբեջանը մեծ փողեր է ներդրում լոբբիստական աշխատանքի համար: Աղմկում են, խոսում են, բայց մարդիկ հասկանում են, թե ինչ ու ոնց է դա արվում: Պաշտոնական դիրքորոշումը հետևյալն է՝ կան պատմական կապեր, կան ներկա իրողություններ, իսկ մնացածը հորինվածք է:

- Վ. Պուտինի վերընտրությունը լա՞վ է հայ-ռուսական հարաբերությունների զարգացման տեսանկյունից: Թե՞ ամեն դեպքում կային այլ թեկնածուներ, որոնք ավելի հետևողական կլինեին այս հարցում:

- Ես հիշում եմ այն ժամանակները, երբ Հայաստանի ու Ռուսաստանի միջև հարաբերություններ չկային, Ելցինի ժամանակներում, Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ժամանակներում տնտեսությունը չէր զարգանում, անգամ մեր սիրելի հայկական կոնյակը Ռուսաստանի շուկաներում չէր վաճառվում, որովհետև չկային մշակութային, տնտեսական, քաղաքական կապեր: Վերջին տարիներին այս ուղղությամբ մեծ աշխատանք է տարվել: Սերժ Սարգսյանի ու Վլադիմիր Պուտինի պաշտոնավարման տարիներին մենք ականատես եղանք զարգացման, հարաբերությունների խորացման: Զբոսաշրջության հոսքն է մեծացել երկու ուղղություններով էլ: Այնպես որ, դրական տեղաշարժեր կան և կարծում, որ այս քաղաքականությունը շարունակում է:

- Ռուսաստանը, Հայաստանի ընդդիմության կարծիքով, շատ դեպքերում արգելակում է Հայաստանի զարգացումը, Ռուսաստանը խոչընդոտում է Հայաստանի` Եվրամիության, ԱՄՆ, ՆԱՏՕ-ի հետ հարաբերությունների խորացմանը:

- Չի կարելի ասել, որ հայ-ռուսական հարաբերություններում ոչ մի լավ բան չկա և որ Ռուսաստանը խոչընդոտում է, զենք է տալիս Ադրբեջանին և այլն: Իսկ դրական ոչինչ չկա՞: Պետք է ամեն ինչին գլոբալ նայել: Դրականն ավելի շատ է, քան՝ բացասականը: Ես ասել եմ ու ասում եմ, որ յուրաքանչյուր երկիր իր պետության, բնակչության համար պետք է պահանջի լավագույնը: Եթե քաղաքական գործիչը ուզում է արդյունքների հասնել, պետք է համառի, առաջ տանի իր տեսակետը, անկախ նրանից թե դա ում դուրը կգա, ում դուրը չի գա: Ուժեղ մարդկանց հարգում են: Այո՛, գուցե ավելի շատ են նրանց դեմ աշխատում, բայց նրանց գնահատում են:

Հայաստանի հարևաններից ո՞վ է այնքան աջակցություն ցուցաբերում, որքան Ռուսաստանը: Ոչ մեկ: Հայաստանից ամենաշատն է արտահանում արվում Ռուսաստան, մարդիկ գալիս են Ռուսաստան, բայց միաժամանակ Սերժ Սարգսյանը բազմավեկտոր քաղաքականություն է վարում, նա համագործակցում է նաև Եվրամիության հետ, ԱՄՆ հետ, նույն ՆԱՏՕ-ի հետ: Ես չեմ կարող ասել, թե Սերժ Սարգսյանը խոնարհվում է Պուտինին: Հակառակը: Եվրամիության հետ շատ իմաստուն համաձայնագիր ստորագրվեց` ի տարբերություն Ուկրաինայի, որտեղ մարդիկ կանգնեցին կոտրված տաշտակի առաջ: Սերժ Սարգսյանը առաջնորդվեց իր բնակչության շահերով՝ գնաց բազմավեկտոր քաղաքականության ու Ռուսաստանը հարգեց այս որոշումը: