Олар отан үшін соғысты: соңғы жауынгерлер біздің арамызда
Жыл сайын Ұлы Отан соғысыны қатысқандардың саны азайып барады. ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің мәліметінше, Қазақстанда 1 425 мүгедек пен Екінші дүниежүзілік соғыстың ардагерлері өмір сүріп жатыр. Қазір Алматыда соғыс майданына қатысқан 260 адам бар. Олардың ішінде жасы ең үлкені биыл 102-ге толды. Көбінің әлі де күш-қайраты бойында. Олар бір-бірлерімен кездесуге дайын тұрады. Бастарынан зұлмат соғысты өткізгендеріне қарамастан ардагерлер әрдайым күлімсіреп жүреді. Бұл адамдар жаудан қаймықпай отан алдындағы борышын өтеп, елімізді сақтап қалды. Tengrinews.kz тілшісі аңызға айналған бес ардагердің тағдырынан сыр шертпек. Олар соғыс кезінде қасында жүрген майдандастарының өмірлерін құтқарған.
Полктің баласы және Бауыржан Момышұлының адъютанты
Иван Абдулов - еліміздегі Ұлы Отан соғысының ең жас ардагері. Ол жақында 90 жасқа толады. Иван Әкімұлы 13 жасында балалар үйінен қашып, майданға барып, танымал Панфиловтың 316-шы дивизиясының қатарына қосылған. Баланы Бауыржан Момышұлының жеке адъютанты етіп қояды.
"Мен онымен екі маайдан өттім. Мәскеуді и Курскіні қорғау барысында. Ол уақытта соғыс қызу жүріп жатты. Не олар не біз! Батальон көп әскерінен айрылып қалды десек болады. Бірақ аға лейтенант Бауыржан Момышұлы мен сарбаздар болды. Олардың ішінде 28-ші мен болдым. Дивизияның штабын таратып жіберді. Мен 274-ші арнайы қызметтегі полкке қызмет етуге жіберді, онда мен соғыстың соңына дейін болды. Сержант атағын алып, аға санитар болдым. Мен жарақаттанғандарды жараларын таңып жүрдім. Сондай-ақ оларды госпитальға жіберіп отыржым", -дейді Иван Әкімұлы.
Бірде Мәскеудегі шайқас кезінде Иван Абдулов комбаттың өмірін сақтап қалған екен.
"Немістер шабуылдаған кезде, біздікілер де оларға қарсы ұмтылған. Командир бес метрдей алдыға жылжыды. Айналаның барлығы жарақаттанғандар. Біз сарбаздарымызды көмектесе бастадық, олардың арасында өлген немістерде болды. Бір немісті тірі емес шығар деп ойласам, сол уақытта ол тізерлеп командирге қаруын дәлдей бастады. Мен сол уақытта оның қолынан ТТ пистолетімді алып, оның қолына атып үлгердім. Басқалар оны байлап, штаб дивизиясына жеткізді. Сонда Бауыржан Момышұлы маған алғысын білдірді. "Аман бол, генрал болуыңа тілектеспін" деді ол. Одан кейін біз Кубада кездестік", - дейді ол.
Соғыстан кейін Иван Әкімұлы Саратовтағы суворов училищесін тәмамдап Мәскеудегі МҚК-ның Жоғарғы мектебіне жіберілген. Қызмет кезінде Абдулов қауіпті жерлердің барлығында болған. Сондай-ақ Венгриядағы көтеріліс пен 1968 жылғы Прагадағы көктемнің себептерін анықтау үшін тергеу іс-шараларына қатысқан. Төрт жыл Иван Әкімұлы Солтүстік Кореяда қызмет еткен. Онда интернационалдық борышын өтеген. Оның жұмысына шет елдердің агенттерін анықтау, әскердегі төтенше жағдайлардың себебін анықтау, жабық әскери нысандарға тексеру жасау сияқты мақсаттары болған. Ол әлемнің біраз еліне барған. Кубаға барып Фидел Кастромен кездескен. Сонымен қатар Еуропа, Прибалтика, Үндістанға да барған. 67 жыл мемлекетке қызмет еткен. Қазіргі уақытта Абдулов қарсы барлау қызметінде запастағы полковник лауазымында.
Майдандағы махаббат
95 жастағы Тамара Максимова Мәскеуде дүниеге келген. Соғыс басталысымен ол сыныптастарымен әскери комиссариатқа барып майданға баруға ұсыныс жасаған. Оны госпиатльда медбике болуға жіберген. Ауыр жарақаттармен келген сарбаздарды тылға жіберіп, ал қалғандарын санитарлық бөлімде емдеген. Қыздар сарбаздарды барынша қолдаған. Майданға хат жіберіп, сондай-ақ ампутация жасалуы тиіс сарбаздарды психологиялық көмек көрсетіп отырған. "Мұндай жауынгерлерде көңіл-күйлері түсіп, халдері нашарлап кететін. Олар өздерін ешкімге керек емес деп ойлайтын. Бір күні бізге теңіз аяғы жоқ жаяу әскерін алып келді. Ол өз-өзіне жол жұмсамақ болды. Біз олардың жауынгерлік рухын көтеріп отырдық. Қыздар оларға ғашық екендігін айтып, оларды әлемдегі ең жақсы адамдар екенін айтып, соғыстан кейін де оларды күтетінін айтатын. Сонымен қатар, біз туыстары жоқ жауынгерлерге хат жазып тұрдық. Хат алмасу соғыс аяқталғанша жалғасты. Бірақ кейбіреулері тоймен аяқталған", - дейді Тамара Александровна.
Тамара Максимова өзінің болашақ жарын госпитальда кездестірген. "Оның аяғы жарақаттанған еді. Оған да ампутация жасау қаупі бар еді. Ал ол болса майданға оралғысы келді. "Бұл қалай болғаны, - деді ол, - менің жолдастарым майданда, соғыс әлі аяқталған жоқ, ал мен болсам осында жатырмын". Сол уақытта мен дәрігерлерге оған тағы да ота жасау керектігін айттым. Өйткені осыған дейінгі екі ота оған көмектеспеді. Сарбазға отаны үш аптадан соң жасады да майданға аттандырды. Оған ешкім хат жазбаған, сөйтіп мен одан майдандағы пошта бөлімінің нөмірін сұрап алдым. Мінекей, нәтижесінде біз 62 жыл бірге тұрдық", - дейді майданға қатысушы.
1943 жылдың мамырында Тамара Александровнаның денсаулығы нашарлап, госпитальда ары қарай жұмыс істей алмады. Соғыстан кейін ол 10-шы сыныпты аяқтап, институттың тарихи-филология факультетіне түскен. 1946 жылы ол тұрмысқа шығып, жұбайымен бірге Кеңес одағының 16 республикасында өмір сүрген. Кейін, оның жұбайын Алматыға ауыстырып, олар осында қалған өмірлерін өткізуді шешкен. Сосын Тамара Александровна диссертацияны қорғап, ғылым кандидаты дәрежесін алып 16 жыл Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде жұмыс істеген. Ұлы Отан соғысының қатысушысы II дәрежелі Отан соғысы орденімен марапатталған. Сонымен қатар Мәскеуді қорғағаны үшін медальмен мараптталған.