Počela kampanja bojkota popisa u Crnoj Gori
"Bojkotujem falš popis - dakle postojim", "Na popis ćemo kad se vojska na Kosovo vrati", "Nijesmo doma, dođite dogodine" - dio je poruka opozicione Demokratske partije socijalista (DPS) kojom pozivaju građane Crne Gore da ne učestvuju u popisu stanovništva.
Kampanja bojkota, partije na čijem čelu je do skoro bio Milo Đukanović, počela je nakon što su odbijeni njihovi zahtjevi za odgađanjem i kontrolom tog procesa.
Popis je za 1. novembar zakazala Vlada premijera Dritana Abazovića uprkos pozivima opozicije, Evropskog parlamenta, nevladinog sektora i vijeća nacionalnih manjima, da bude odgođen.
Pozive za odgađanje Abazović je odbio adresirajući tu mogućnost na novu Vladu koja je u procesu formiranja, mandatara Milojka Spajća.
Sjednica na kojoj treba da se izabere Spajićeva Vlada još nije zakazana.
Prosrpska parlamentarna većina koja će podržati izbor nove Vlade se protivi odgađanju popisa, prije svega stranke proruskog bivšeg Demokratskog fronta, Demokrate i Socijalistička narodna partija.
Uprkos tome ali i činjenici da se ne zna kad će biti izabran za premijera, mandatar Milojko Spajić najavio je da će njegova Vlada zajedno sa parlamentarnom većinom predložiti odlaganje popisa na mjesec dana.
"Kako bi se stvorili uslovi da ova aktivnost dobije apsolutni legitimitet, prihvatanjem suštinskih zahtjeva savjeta manje brojnih naroda i opozicije", saopštio je Spajić 24. oktobra.
DPS-u je i ovako kratko odlaganje neprihvatljivo dok je, kako nezvanično saznajemo, za stranke buduće vlasti to prihvatljivo.
Nova vlada mandatara Spajića nije formirana ni četiri i po mjeseca od junskih parlamentarnih izbora, a rok da taj proces bude završen ističe 8. novembra.
Pitanje je da li će biti formirana prije početka popisa. Nezvanično se kao datum sjednice parlamenta sa tom tačkom dnevnog reda pominje 31. oktobar, dan prije početka popisa.
Zašto bojkot i koliki su kapaciteti za njegov uspjeh
Osim DPS-a, bojkot podržavaju sve procrnogorske stranke, Socijaldemokrate, Liberalna partija, Socijaldemokratska partija i udruženja građana koji se nacionalno izjašnjavaju kao Crnogorci.
Smatraju da je u pitanju projektovani etnički inženjering u cilju povećanja broja Srba u Crnoj Gori, te da ne pristaju da "već pripremljeni podaci budu preneseni na papir".
Sprovođenje popisa u nadležnosti je lokalnih vlasti.
Iz pet opština u kojima su na vlasti procrnogorske partije su saopštili da nema uslova da se održi popis. U ovim opštinama, Bar, Cetinje, Plav, Šavnik i Bijelo Polje, živi oko 120.000 građana, odnosno petina ukupnog stanovništva Crne Gore.
Popis je validan i služi svrsi samo ukoliko svi u njemu učestvuju, a ukoliko ga dio građana bojkotuje, on je obesmišljen, kaže za Radio Slobodna Evropa demograf Miroslav Doderović:
"Dakle – popis bez bojkota. Ukoliko ga dio građana bojkotuje popis on je problematičan, a kamoli ako se više opština odluči na to, plus neki građani u preostalih 19 opština koji će da bojkotuju".
Na poslednjim izborima, juna ove godine, za partije koje su pozvale na bojkot glasalo je oko 80.000 birača, odnosno više od četvrtine svih izašlih birača.
Za stranke manjina, čiji nacionalni savjeti traže odlaganje iako se još nijesu odredile po pitanju podrške bojkotu , glasalo je 34.000 građana.
Kampanja bojkota dominantna na mrežama, dio i na terenu
Haštagovima #bojkot, #NeLjubimLance, #NijesmoDoma, kao i sličnim sloganima kampanja bojkota se vodi dominantno na društvenim mrežama.
U toku je štampanje materijala sa naljepnicama "Nijesmo doma, dođite dogodine" a najavljeno je i postavljanje bilborda.
Takođe, posljednje dvije sedmice više grupa građana protestvovala je zahtijevajući odgađanje.
Na posljednjem skupu ispred MONSTAT-a, institucije zadužene za sprovođenje popisa, nosili su transparente: "Crnogorci su budni", "Slagali ste za kazne", "Dritane, služiš se prevarama", "Ko će brojati bojkotovane glasove? MONSTAT?".
Poruke iz Srbije dodatno digle tenzije
Građani koji se protive popisu strahuju da bi se falsifikovanjem podataka urušio građanski koncept društva.
"Koliko im je to hitno i važno vidjeli smo u silnoj kampanji koju vode popovi Srbije i po bilbordima. Javio se i glavni popisivač iz Beograda, predsjednik Srbije Aleksandar Vučić", kazala je na poslednjem skupu građanska aktivistkinja Svetlana Pajović Musić.
Naime, ona je aludirala na poruke patrijarha Srpske pravoslavne crkve Porfirija, koji je tokom posjete Podgorici pozvao građane da se identifikuju kao Srbi, kao i izjavu Vučića u da su pozivi na odlaganje popisa u Crnoj Gori upereni protiv Srba:
"Došlo vrijeme za popis ali nemojte da ga damo, jer će Srba da bude više. Šta u stvari hoćete vi spolja? Da zabranite Srbima da se izjasne kao Srbi, da se Srbima izbriše ime i prezime, da Srbi ne smiju da kažu da su Srbi? Nećete taj dan dočekati."
Na to je istog dana reagovao predsjednik Crne Gore Jakov Milatović koji se usprotivio komentarima koji dolaze iz Sjedinjenih Država, Evropske unije i Srbije, ocjenjujući ih neprimjerenim.
Naime Rezolucijom Evropskog parlamenta, Crna Gora je pozvana da odgodi popis stanovništva dok se ne okonča politički zastoj u zemlji. SAD se ovim povodom nijesu oglašavale.
Iz DPS-su ocijenili da Milatovićevo stavljanje u isti koš "prijetećih i drskih poruka koje konstantno šalje Vučić" i upozorenja koja mu "opravdano stižu od međunarodnih partnera služe da se relativizuje konstantno miješanje predsjednika Srbije u unutrašnja pitanja Crne Gore”.
"Sugestije Zapada su u korist evropske budućnosti države, a Vučićev poznati šovinizam protiv multietničke i građanske Crne Gore i stabilnosti na Balkanu", kazao je poslanik DPS-a Nikola Rakočević.
Inače, Vučić je u više navrata potencirao važnost popisa kako bi bio utvrđen broj Srba u Crnoj Gori.Prema poslednjem popisu iz 2011. u Crnoj Gori živi 29 odsto Srba i 45 odsto Crnogoraca.
Poglavari SPC godinama negiraju crnogorsku naciju tumačeći je kao dio šireg srpskog identitea.
Kompenzacija nedestajućih popisnih podataka?
Nakon što je DPS pokrenuo kampanju bojkota, Monstat je saopštio da će, u zavisnosti od veličine bojkota, definisati metod procjene nedostajućih podataka.
I ministar finansija Aleksandar Damjanović naveo je to kao mogućnost, navodeći da i se u tom slučaju prikupljali podaci iz državnih registara prebivališta, državljanstava...
Ipak, demograf Miroslav Doderović ukazuje da bi podaci sa popisa koji bi dio građana bojkotovao, bili problematični i nepouzdani za cijelu teritoriju Crne Gore.
"Na nivou neke opštine u kojoj bi se veliki procenat izjasnio popis bi prošao bez problema. Ali to nije validno za državu i takvi podaci ne mogu biti adekvatna zamjena nedostajućim. Zato je najbolje da se popis sprovede u skladu sa statističkom procedurom, i svi u njemu učestvuju".
Doderović je mišljenja da je MONSTAT ušao nepripremljen u proces a ujedno je, smatra i sam Zakon o popisu loš, pun pravnih praznina.
Doderović poručuje i da bi vladajuće strukture morale da obezbijede pravo na monitoring opoziciji.
"Vlast ima neke motive čim im ne dozvoljava da učestvuju u komisijama".
Upravo se DPS odlučio za bojkot jer je onemogućeno da i opozicija kontroliše popis kao i spoljašnja od EUROSTAT-a, agencije Evropske unije za statistiku.
Popisi iz 2003. i 2011. godine, koji su održani tokom DPS vladavine, sprovedeni su uz unutrašnju kontrolu tadašnjih opozicionih partija i EUROSTAT-a.