Kojim kriterijumima do funkcije 'po dubini' u institucijama Crne Gore?

Prva postavljenja „po dubini“ u vladinim institucijama, koja se odnose na direktore, pomoćnike, članove upravnih odbora, savjetnike, dio političke javnosti osporava, ocjenjujući da kriterijumi za postavljenja nijesu stručne reference već bliskost crkvi ili vladajućim partijama.

Najoštrije primjedbe su na postavljenje Dejana Vukšića, za vršioca dužnosti direktora Agencije za nacionalnu bezbjednost (17. decembra). On je bio nosilac liste “Za budućnost Kotora” (koalicija predvođena Demokratskim frontom) i aktuelni je predsjednik Skupštine opštine Kotor. Bio je zastupnik Mitropolije Srpske pravoslavne crkve (SPC), u sudskom sporu oko rušenja krstionice na Prevlaci. Zakon predviđa da direktor Agencije ne smije biti politički aktivan.

Opoziciona Socijaldemokratska partija je ocijenila da je priča o profesionalizaciji i ekspertskom karakteru Vlade bila samo lijepa priča za lakovjerne.

„S druge strane realnost je da će i u sektoru bezbjednosti dominantno kadrirati Srpska pravoslavna crkva “, rekao je član predsjedništva SDP-a Ivan Vujović.

Nova vlast zapošljava bez jasnih kriterijuma i široke transparentnosti, što nije dobro jer je to bila praksa prethodne vlasti Demokratske partije socijalista (DPS) , ocjenjuje za Radio Slobodna Evropa (RSE) Srđan Perić, komentarišući raspodjelu funkcija u državnoj upravi nove Vlade.

„Kada je već odlučeno da zapošljavaju bez transparentnosti onda treba insistirati na brzim rezultatima. Svako drugo uspostavljanje kriterijuma neće voditi ka drugačijem ambijentu od onog koji je kreirala prethodna vlast“, poručuje Perić, apelujući da zapošljavanje bude prema stručnim a ne političkim zaslugama.

U novoj vladi koja je izabrana je 4.decembra većina novih ministra su, visokoobrazovane mlađe osobe, relativno nepoznate čiroj javnosti od kojih je bar polovina bliska SPC. I sam premijer Zdravko Krivokapić je na predlog SPC bio na čelu opozicione liste “Za budućnost Crne Gore”, u kojoj dominira prosrpski Demokratski front.

Upozorenje Brisela

Na nova imenovanja reagovala je portparolka Evropske komisije (EK) Ana Pisonero poručivši da sva imenovanja moraju proći kroz postupak zapošljavanja koji se primjenjuju na državne službenike, i zasnivati se na kriterijumima stručnosti i nepristrasnost, zaslugama, u skladu sa crnogorskim Zakonom o državnim službenicima i namještenicima, koji je razvijen uz blisko učešće EK i utemeljen na evropskim principima javne uprave.

Sporna kadrovska postavljenja

Savjetnik premijera Zdravka Krivokapića, za unutrašnju politiku Željko Savović, prošle godine, prisustvovao je paljenju NATO zastave na centralnom podgoričkom trgu. Ministar za kapitalne investicije Mladen Bojanić prisustvovao je činu paljenja NATO zastave u Spužu, nadomak Podgorice aprila 2017.

Vesna Bratić, ministarka prosvjete, nauke, kulture i sporta je za portparola postavila Ljubicu Gojkovic novinarku Srpske televizije, koja je novembra 2014. u Tivtu na anti nato protestima a položila vijence za stradale u, kako je izjavila, " NATO zločinima”.

Na mjesto predsjednika Odbora za bezbjednost izabran je jedan od lidera Demokratskog fronta (DF) Milan Knežević koji je prvostepeno osuđen na pet godina zatvora u sudskom procesu "državni udar". Na čelu Odbora za ljudska prava biće Jovan Vučurović, takođe iz DF i pored eksplicitnih izjava negiranja genocida u Srebrenici, stavova o manjinama i negativnom odnosu prema LGBT populaciji.

Skoro pa jednonacionalna Vlada ?

Potpredsjednik Vlade Dritana Abazovića smo pitali i da li postoji opasnost od etnocentrizma u državnom aparatu, budući da su funkcije u vladi , ali i po dubini u najvećem dijelu dodijeljene ljudima iz jedne nacije i nema kadrova iz redova manjinskih naroda.

“Razloge zašto ih nema treba tražiti u tom nametnutom javnom diskursu da su oni izopšteni iz svih ovih promjena koje su se desile. Politički se nijesu uključili u sastav Vlade. U drugom koraku kadriranja u javnoj upravi uključićemo pripadnike manjinskih naroda ”, kazao je Abazović.

Komentarišući činjenicu da u Vladi nema vjerskih i nacionalnih manjina, Srđan Perić podsjeća da je Crna Gora Ustavom definisana kao građanska, multietnička i multinacionalna, kao i da svako odstupanje od toga dezintegriše zajednicu.

„Multinacionalna i multivjerska Crna Gora trebala bi da se reflektuje i u kadrovskim rješenjima. Brine što na najvišim funkcijama osim onih ljudi koji politički ispunjavaju određene kvote za sada nemamo zastupljenost cijelog jednog naroda. To bode oči“, poručuje Perić.

Partijska podjela funkcija

Potpredsjednik Vlade Dritan Abazović nije saglasan da nova Vlada nastavlja sa praksom zapošljavanja svojih prethodnika. Cilj im je, da u novu Vlada na funkcije po dubini, u javnoj upravi, dođu profesionalci ali da se ne može isključiti i partijski kadar.

„Trudićemo se da involviramo što više ljudi koji nijesu partijski obojeni ali to ne znači da moramo da žigošemo one koji su se borili za promjene u ovoj zemlji. Obećali smo da nećemo ići u revolucionarnu promjenu i da ćemo stvari raditi postupno.

Na pitanje RSE da li “kadriranje po dubini” nove vlasti pokazuje elemente etnocentrizma i teokratizma koji mogu radikalizovali društvo iz opozicije i vlasti odgovaraju u skladu sa partijskom pozicijom i interesima.

Iako je trojna koalicija prije formiranja vlade obećala da neće biti revanšizma, na osnovu zakonskih rješenja o državnim službenicima, ipak nije tako, ocjenio je Danijel Živković iz opozicionog DPS-a.

Dragan Ivanović iz Socijalističke narodne partije, jedne od konstitenata nove vlasti, kaže da je nakon formiranja ekspertske vlade, sasvim normalno da rukovodeća mjesta po dubini pripadnu njima.

Srđan Perić iz organizacije KOD smatra da je rano za zaključke ali da su neke stvari evidentne.

„Volio bih da su partijska zapošljavanja prošlost ali bojim se da nije tako. Partijska zapošljavanja bi trebalo vremenom smanjivati i pokazati volju da se to presječe, ali nisam optimista po ovome što se sada vidi“, navodi Perić.

Vlada Crne Gore donijela odluku kojom omogućava osobama, protiv koji je pokrenut krivični postupak, da konkurišu na pozicije u javnoj administraciji. Istim izmjenama Zakona o državnim službenicima i namještenicima se značajno smanjuje kriterijum neophodnog prethodnog iskustva na rukovodećim funkcijama.

Najavljene izmjene Zakona o državnim službenicima u dijelu nove vladajuće koalicije objašnjavaju činjenicom da je Demokratska partija socijalista 30 godina bila na vlasti i da opozicioni kadar u tom periodu nije imao priliku da radi u javnoj administraciji i stiče neophodno radno iskustvo, kao preduslov za zapošljavanje.