ისევ უარი? დიაბეტის მქონე ბავშვები სახელმწიფოს პასუხის მოლოდინში
ანას რამდენიმე წელია ტიპი 1 შაქრიანი დიაბეტის დიაგნოზი დაუსვეს და სისხლში შაქრის მუდმივად გაზომვის გარეშე გარეთ გასვლასაც კი ერიდება.
ერთხელ, როცა საზომი ჩხირები გამოელიათ და ის დათქმულ ვადაზე ადრე მოითხოვეს, სახელმწიფოსგან უარი მიიღეს. ანა მაშინ ისე გაბრაზდა, თქვა: „მე არ ვარ ამ ქვეყნის მათხოვარი, მე ამ ქვეყნის მომავალი ვარ და ამას ასე არ უნდა ვითხოვდეო“.
თუ ანა და მის მსგავსად, კიდევ, დაახლოებით, 1300-დან 1500-მდე ბავშვი, ვისაც იგივე დიაგნოზი აქვს, სისხლში შაქრის დონეს მუდმივად არ გაიკონტროლებს, ამან შესაძლოა, ჰიპო ან ჰიპერ გლიკემია გამოიწვიოს - ბავშვი საერთოდ ვერ მიხვდეს სისხლის შაქრის ცვლილებას და ამან მის ჯანმრთელობას საფრთხე შეუქმნას. ერთხელ, ამის გამო, ანა, რომელიც ცეკვაზე დადის, სცენაზე დაეცა.
თუ ეს აპარატი არ გაქვს - უკონტაქტო გლუკომეტრი, მუდმივ კონტროლს დღეში ექვსჯერ და რვაჯერაც კი, თითებში ჩხლეტა სჭირდება - ამ ტკივილის და მუდმივი დისკომფორტის ასაცილებლად ითხოვენ მშობლები უკვე რა ხანია სახელმწიფოსგან CGM სისტემის დაფინანსებას და ამაზე რადიო თავისუფლებაც დეტალურად მოგითხრობდათ რამდენიმე თვის წინ აი, ამ სტატიაში.
თითქოს ყველაფერი წესრიგში იყო, ჯანდაცვის სამინისტრო, ისევე როგორც პარლამენტის ჯანდაცვის კომიტეტი, აცხადებდნენ, რომ ეს საკითხი დადებითად გადაწყდებოდა, თუმცა რამდენიმე დღის წინ მშობლებმა, რომლემაც თავად დააფუძნეს ორგანიზაცია საკუთარი შვილების უფლებების დასაცავად, განაცხადეს, რომ დაპირება არ შესრულდა - 2022 წლის ბიუჯეტში ეს ხარჯი არსად ჩანს და რომ სავარაუდოდ, ეს მხოლოდ წინასაარჩევნო დაპირება იყო.
უკონტაქტო გლუკომეტრის დაფინანსების გარდა მშობლები სახელმწიფოსგან ასევე ითხოვდნენ, რომ როგორმე რეგიონში მცხოვრები ბავშვებისთვის ადგილზე ყოფილიყო ხელმისაწვდომი ენდოკრინოლოგი და იქვე შესძლებოდათ როგორც ინსულინის, ასევე საზომი ჩხირების მიღებაც, რისთვისაც მათ ასობით კილომეტრის გამოვლა და თბილისში ჩამოსვლა უწევდათ. ცხადია, თითებში გამუდმებული ჩხვლეტის და ასე შაქრის გაზომვის თანხლებით.
ითხოვდნენ იმას, რაც განვითარებული სამყაროსთვის დიდი ხანია ნორმაა და სადაც CGM სისტემა უკვე ოცი წელია არსებობს.
12 ოქტომბერს რადიო თავისუფლებამ ჯანდაცვის მინისტრის მოადგილეს, თამარ გაბუნიას, საკოორდინაციო საბჭოს დასრულების შემდგომ გამართულ ბრიფინგზე კიდევ ერთხელ სთხოვა დაზუსტება - მომდევნო წლის ბიუჯეტში ჩაიდება თუ არა ეს ხარჯი - დააფინანსებს თუ არა 2022 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტი დიაბეტიანი ბავშვებისთვის სისხლში შაქრის მზომი უწყვეტი მონიტორინგის სისტემას?
ასევე, სიმართლეა თუ არა, ფინანსთა მინისტრის მოადგილის, გიორგი კაკაურიძის რამდენიმე დღის წინანდელი განცხადება, რომ „ზუსტად უნდა დათვალონ რა რაოდენობის აპარატი იქნება საჭირო, ამას რა თანხა დასჭირდება და რომ ეს თანხა, ბიუჯეტის საბოლოო ვერსიაში სრულად იქნება ჩადებული“.
თამარ გაბუნიამ გვიპასუხა, რომ ამ საკითხის დადებითად გადაწყვეტა არ დგას ეჭვქვეშ. მან დაასახელა საჭირო თანხა - 7 მილიონი ლარიც, რომელიც ბიუჯეტში უნდა ჩაიდოს და თქვა, რომ „აუცილებლად იქნება ეს გადაწყვეტლება და ის იქნება დადებითი“.
ჯანდაცვის სამინისტროს, მისივე სიტყვებით, თითქმის ერთი წელია აქვს დაწყებული ამ საკითხზე მუშაობა, მოლაპარაკებები მიდის მომწოდებელთან, ექსპერტებთან და მუშაობა გრძელდება საბოლოო ბიუჯეტის თაობაზე ფინანსთან სანინისტროსთან.
თამარ გაბუნია აცხადებს, რომ მათ „უკვე აქვთ ბაზრის კვლევის შედეგებიც და ყველაფერი არის დეტალურად განსაზღვრული“:
„კითხვის ნიშნების არც კი მრჩება ეს შესყიდვა შედგება თუ არა და ბავშვები მიიღებენ თუ არა ამ აპარატებს“, - თქვა თამარ გაბუნიამ.
მაგრამ მშობლებს აქვთ კითხვები. იქედან დაწყებული თუ როგორ დაითვალა სახელმწიფომ ეს 7 მილიონი ლარი, იმით დამთავრებული, კონკრეტულად რომელი აპარატების ყიდვას გეგმავს სახელმწიფო და ვისგან.
„ჩვენ ვერ მოვიპოვეთ ვერანაირი დამატებითი ინფორმაცია ამაზე. არავინ გვაძლევს გარანტიას, რომ ნოემბერში ბიუჯეტის განხილვისას ეს საკითხი მართლაც დადებითად გადაწყდება. ამიტომ მაინც გვგონია და ვშიშობთ, რომ უბრალოდ ხელზე გვიხვევენ და ალბათ ნოემბერშიც იტყვიან, რომ სახსრები არ მოიძებნა“, - უთხრა ნანი გოგიაშვილმა რადიო თავისუფლებას.
ერთ-ერთ მშობელს, თეა სორდიას, რომელიც დღეს ოჯახთან ერთად შვეიცარიაში ცხოვრობს და ასევე არის მშობლების ორგანიზაცია ტიპი 1 დიაბეტისთვის წევრი, ეჭვი არაერთმა უპასუხო კითხვამაც გაუჩინა.
მისი ეს კითხვები სწორედ ჯანდაცვის სამინისტროს მიემართება. მაგალითად, მას აინტერესებს:
სამედიცინო ხელსაწყოების რეგისტრაციის სახელმწიფოში შემოსვლის რეგულაციების მიხედვით მიიღეს თუ არა განაცხადი, საქართველოში, მწარმოებელი კომპანია „აბოტისგან“ CGM სისტემის აპარატ „ლიბრეს“ ოფიციალური რეგისტრაციის შესახებ?
რომელი დაფინანსების მექანიზმია ჩართული ამ სამედიცინო აპარატის დაფინანსებაში, სახელმწიფო დაზღვევა თუ სხვა, ბიუჯეტით თანადაფინანსება?
ვის ხელში იქნება ამ ხელსაწყოების გაცემის ბაზა?
მხოლოდ „აბოტთან“ აწარმოეს მოლაპარაკებები თუ მის კონკურენტ კომპანია „Dexcom“-თანაც?
მოხდა თუ არა შედარება ამ ხელსაწყოების და რომელი ხელსაწყოა უფრო ხელსაყრელი სხვა და სხვა ასაკობრივი ჯგუფის ბავშვებისთვის?
რა რეკომენდაციებს იძლევიან ამის შესახებ საქართველოს ექსპერტი ენდოკრინოლოგები? და ა.შ.
ეს მხოლოდ რამდენიმე კითხვაა, რომელზე დეტალური პასუხებიც მშობლებს აინტერესებთ და ჯერ პასუხებს ვერ იღებენ.
თეა სორდიაც შიშობს, რომ არათუ 2022 წლის ბიუჯეტში არ არის გაწერილი ეს ხარჯები, სახელმწიფოს დაწყებულიც კი არა აქვს ოფიციალურ წარმომადგენელთან მოლაპარაკებები. მისი სიტყვებით, სავარაუდოდ, ხელსაწყო საქართველოში რეგისტრირებულიც არ არის და არც ლიცენზიის მოპოვების პროცესი დაწყებულა.
თეამ ასევე გვითხრა, რომ რამდენიმე თვის წინ ის პირადად ესაუბრა CGM სისტემის ცნობილი „დექსკომის“ მთავარი გაყიდვების უფროსს, რომელმაც მას უთხრა, რომ „საქართველოს ბაზარზე შესვლის პროცესი დაწყებული არ არისო“ და დაჰპირდა, რომ აცნობებდა სიახლის შემთხვევაში.
ამ პროცესში, დასაწყისიდანვეა ჩართულია ორგანიზაცია „პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის“, რომლის წარმომადგენელმა სოფი მენაბდიშვილმა გვითხრა, რომ ამ წუთამდე ელის პასუხებს დეტალურ კითხვებზე როგორც ჯანდაცვის, ისე ფინანსთა სამინისტროებისგან.
17 სექტემბერს PHR-ისთვის ჯანდაცვის სამინისტროსგან გამოგზავნილ წერილში პირდაპირ ეწერა, რომ ტიპი 1 დიაბეტის მქონე ბავშვების პრობლემების დროულად გადაჭრა მათი პრიორიტეტიც იყო და რომ უველა ბავშვს ეტაპობრივად დააკმაყოფილებდნენ.იქვე ეწერა, რომ მათ „CGM სისტემის შესყიდვის კომპონენტი ჩადებული ჰქონდათ საბიუჯეტი განცხადებაში, 2022 წლის ბიუჯეტის დაგეგმვის ფარგლებში“, თუმცა ელოდნენ ფინანსთა სამინისტროს პასუხს.
„რადგან ეს წერილი რეალურად ადმინისტრაციული ორგანოს დაპირება იყო, იმ ეტაპზე სასამართლოში დავას ვერ დავიწყებდით. ველოდით მოვლენების განვითარებას, თუმცა, ჩვენ არ ვიცით, ჯანდაცვამ ამ განაცხადში როგორ დაასაბუთა ეს საკითხი და ახლა მათგან სწორედ ამას ვითხოვთ“, - უთხრა სოფი მენაბდიშვილმა რადიო თავისუფლებას.
ამ პასუხებზე იქნება დამოკიდებული ბავშვთა დამცველი ადვოკატების შემდგომი ნაბიჯებიც.