პანდემიის 10 სიკეთე - დიახ, ასეთიც არსებობს
კოვიდ პანდემიაში კარგი არაფერია, მაგრამ მსოფლიო კრიზისმა გარკვეულწილად, ცხოვრების ცალკეული მიმართულებების გაუმჯობესებაც გვაიძულა. კაცობრიობას ისეთი ამოცანები დაუსვა, , რომლებსაც მხოლოდ კოლექტიურად თუ გადავწყვეტთ; ონლაინ მუშაობამ და სწავლებამ დროის დაზოგვა გვასწავლა, დახურულ სივრცეში ყოფნის შიშმა ჰაერზე გამოგვიყვანა. იქნებ ახლა, როცა კოვიდის ახალ შტამთან ბრძოლა დავიწყეთ, დროა დავფიქრდეთ - რა დადებითი მხარე ჰქონდა პანდემიას მსოფლიოში და საქართველოში?
1 ვაქცინა 1 წელიწადში - მეცნიერების წარმოუდგენელი წარმატება
ვაქცინა ასე სწრაფად კაცობრიობის ისტორიაში არასდროს შექმნილა - ასეთი არგუმენტი ანტივაქსერებს აცრის დისკრედიტაციისთვის ხშირად მოჰყავთ, სინამდვილეში კი ეს იმის მაჩვენებელია, რომ სამეცნიერო სამყარო ასეთი ერთიანი არასდროს ყოფილა. მსოფლიოს ლაბორატორიები ახლა ერთი მიზნისთვის იბრძვიან - რაც შეიძლება მალე და მინიმალური დანაკლისებით შეაჩერონ პანდემია. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ უკვე ექვს ვაქცინას მისცა ავტორიზაცია, ამასობაში განაცხადი კიდევ 18-მა მწარმოებელმა შეიტანა. პანდემიამ დაამტკიცა, რომ საერთო მიზნისთვის მეცნიერებს სწრაფი და ეფექტური მუშაობა შეუძლიათ.
2. უფრო სუფთა ჰაერი, თუნდაც დროებით
ნაკლები მიმოსვლა, მათ შორის ნაკლები ფრენა და ნაკლები ტრანსპორტი - შესაბამისად, უფრო სუფთა ჰაერი. ნასას მონაცემებით, 2020 წლის განმავლობაში მნიშვნელოვნად შემცირდა აზოტის დიოქსიდის ოდენობა ატმოსფეროში. ეს მანქანების და თვითმფრინავების გამონაბოლქვია, რომელიც ადამიანის ფილტვებისთვის და პლანეტისთვისაც მავნებელია. გარდა ამისა, ნაკლები მანქანის მოძრაობის გამო ასფალტიდან არეკლილი სიცხე მიწასთან ნაკლებ დროს რჩება და გარემო უფრო სწრაფად გრილდება. თუმცა, ეს მონაცემები ნახშირორჟანგის გამოყოფის ცვლილებაში არ უნდა აგვერიოს - ამ მხრივ მონაცემები, სამწუხაროდ, მნიშვნელოვნად არ შეცვლილა, რადგან ნახშირორჟანგის დაგროვებაში ყველაზე დიდი წვლილი ენერგეტიკის სექტორს და წარმოებას შეაქვს.
3. სამსახურში დროის დაზოგვა
ონლაინ ცხოვრების წესზე გადასვლამ მნიშვნელოვნად შეამცირა დრო რომელიც აქამდე ფიზიკურად შეხვედრაზე იხარჯებოდა. თათბირების უმეტესობა ახლა ვირტუალურ სივრცეში ტარდება, დავალებები ტექსტური შეტყობინებებით იგზავნება. კონფერენციაზე ან საქმიან ვიზიტზე “მისასვლელად” სხვა ქვეყანაში გაფრენა არ გვიწევს - საკმარისია საჭირო დროს ონლაინ ვიყოთ. რა თქმა უნდა, პირადი ურთიერთობები ნებისმიერი სამსახურისთვის მნიშვნელოვანია, მაგრამ ზოგიერთ კომპანიაში ონლაინ მუშაობა იმდენად ეფექტური აღმოჩნდა, რომ სავარაუდოდ, ასეც დარჩება - მაგალითად, ფეისბუკმა განაცხადა, რომ პანდემიის შემდეგ თანამშრომლებს შეეძლებათ, სახლიდან იმუშაონ, რადგან ბევრმა მათგანმა ოჯახთან ურთიერთობას დაუთმო მგზავრობაში დაკარგული დრო.
4. დაიხვეწა ონლაინ სწავლება
ინტერნეტით სწავლება, ერთი შეხედვით, ყველა ჩართული ადამიანისთვის ტანჯვაა, მაგრამ რამდენიმე მნიშვნელოვანი დადებითი მხარეც აღმოაჩნდა. მასწავლებლები იძულებულები გახდნენ, გაკვეთილის მომზადების დროს ონლაინ რესურსები გამოეყენებინათ - ფოტო და ვიდეო მასალები, რაც მომავალში, ფიზიკური გაკვეთილის ჩატარებისას გამოადგებათ. ონლაინ სწავლებამ რეგიონებში ინტერნეტიზაციის პრობლემაც გამოავლინა, რამაც, საბოლოო ჯამში, ინტერნეტი მეტ ახალგაზრდამდე მიიტანა. ორგანიზაცია „ჩართე“ რეგიონებში მყოფ მოსწავლეებს ინტერნეტის საფასურს უხდის. . მისი თანადამფუძნებელი, გიორგი ჯიბლაძე ამბობს რომ პანდემიის დროს ორგანიზაციას სამჯერ მეტი თანხა შესწირეს. პროექტში 616 მოსწავლე ჩაერთო. „ჩვენ 2016 წლიდან ვმუშაობთ ამ პრობლემაზე, მაგრამ ბოლო ორი წლის განმავლობაში ინტერნეტთან დაკავშირების გაცილებით უფრო ხილვადი გახდა“ - ამბობს გიორგი.
5. დაიხვეწა მიტანის სერვისები
ფაქტობრივად აღარ არსებობს პროდუქტი, რომელსაც ონლაინ ვერ შევიძენთ და სახლში ვერ მოგიტანენ.. ეფექტურმა გამოძახების სერვისმა პანდემიისას ბევრი ბიზნესი გაქრობას გადაარჩინა. ახლა საქართველოში ათობით მიტანის კომპანია მუშაობს, რომლებსაც კერძებიდან დაწყებული, აბაზანის ნიჟარებით დამთავრებული ყველაფრის მოტანა შეუძლია. სახლში გამოძახება ყველანაირ, მათ შორის ჯანდაცვის მომსახურებაზეც გავრცელდა - შეგვიძლია, PCR ტესტი გამოვიძახოთ და ვირუსის გავრცელების რისკი შევამციროთ.
6. ჯანმრთელობის სფეროში ცნობიერების ამაღლება
როგორ დავიბანოთ ხელები, რა სიმპტომები გამოარჩევს კოვიდს გრიპისგან და გაციებისგან, რა წინაპირობებია საჭირო ვაქცინაციისთვის - საკუთარ ჯანდაცვაში ასე ჩახედულები ჯერ არასდროს ვყოფილვართ. კოვიდმა და აცრისთვის შემზადებამ ადამიანებს სტიმული მისცა, წლობით მიუხედავი ჯანმრთელობის პრობლემების გამო პროფესიონალებისთვის მიემართათ.
ალერგოლოგ-იმუნოლოგი ქეთი ომიაძე, რომელიც უფასო ვებინარებს ატარებს ვაქცინაციასთან დაკავშირებით, ამბობს რომ ადამიანებს უამრავი კითხვა აქვთ:
„[ჯანმრთელობასთან დაკავშირებულ] შიშებს საფუძვლად უდევს ინფორმაციის ნაკლებობა, წესით არც უნდა ფლობდნენ ადამიანები ამდენ ინფორმაციას, ეს არის სპეციალისტების საქმე. თუმცა როცა აქტუალურად დგება საკითხი, ჩვენ, ვალდებულები ვართ ვუპასუხოთ გასაგებად და ამომწურავად.“
ხელების სწორი დეზინფექცია კი ჰიგიენის კულტურაა, რომელიც ზოგადად, კარგად გვიცავს, რადგან ვირუსთა უმეტესობის გარსი საპნით მარტივად იშლება. ამიტომ, პანდემიის შემდეგ სავარაუდოდ უფრო გათვითცნობიერებულები ჩვენს ჯანმრთელობაში და რა უნდა გავაკეთოთ, რომ უფრო დიდხანს ვიცხოვროთ.
7. ვისწავლეთ ფსიქოლოგიური დახმარების მიღება
პანდემიამ მსოფლიო მოსახლეობას არაერთი ფსიქოლოგიური გამოწვევა მოუტანა - დეპრესია, გადაღლა, დაინფიცირების მუდმივი შიში და გართულებული ურთიერთობები ერთ ჭერქვეშ ხანგრძლივი ცხოვრების გამო. კარგი ის არის, რომ ფსიქიკური ჯანმრთელობის საკითხებზე მეტს ვსაუბრობთ. გვანცა ბარბაქაძე, “მენტალური ჯანმრთელობის მხარდაჭერის” ფეისბუკ ჯგუფის ადმინისტრატორია და ამბობს, რომ პანდემიის დროს ადამიანებმა თავიანთ წუხილებზე უფრო ხშირად დაიწყეს საუბარი. „აქტუალური გახდა ფსიქიკური პრობლემები და ამ ყველაფერზე საუბრის, ინფორმაციის მოძიების და გარკვევის საჭიროება გაჩნდა, რაც ცხადია აამაღლებს ცნობიერებას. ჯერ მარტო ჩვენს ჯგუფში რამდენი პოსტი დაიდო პანდემიის გამო გამწვავებულ მდგომარეობებზე, ან პანდემიის გამო ფსიქიკური პრობლემების წარმოშობაზე“- ამბობს გვანცა.
ასევე პანდემიის დროს უფასო ფსიქოლოგიური მომსახურების ცხელი ხაზი ამოქმედდა - ️ 2 911 000, რომელსაც ასოციაცია „ნდობა“ ემსახურება. მოსახლეობას პირველად სატელეფონო მომსახურებას გაუწევს ასოციაცია „ნდობა“ დაავადებათა კონტროლის ცენტრთან თანამშრომლობით. უფასო ფსიქოლოგიური მომსახურება ადამიანებს ორგანიზაცია გლობალური ინიციატივა ფსიქიატრიაში და ჯანმრთელობის პლატფორმა “ღიამაც“ შესთავაზეს.
8. ბუნებაში მეტი დროის გატარება
“სადმე პარკში გავიდეთ” - ახლა უფრო ხშირად ისმის ვიდრე შინ მოპატიჟება. გარეთ ყოფნისას ვირუსის გავრცელების რისკი გაცილებით ნაკლებია, თან ბუნებაში ყოფნა უფრო სასიამოვნო და სასარგებლოა - სიმწვანეში ჰაერიც უფრო სუფთაა და როგორც წესი, უფრო მეტს ვმოძრაობთ. ადამიანები სულ უფრო ხშირად იკრიბებიან პიკნიკებზე, დადიან ქალაქგარეთ და სხვადასხვა ღონისძიების ჩატარებას გარეთ ამჯობინებენ. სტატისტიკის ეროვნული ბიუროს მონაცემებით, 2021 წლის პირველ კვარტალში შიდა ტურიზმის მონაცემები ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში ყველაზე მაღალია - საშუალოდ 1234.6 ათასი ვიზიტი.
9. ფიზიკური აქტივობა
აღმოჩნდა, რომ პანდემიისას ფეხით უფრო ბევრს დავდივართ - არა მხოლოდ იმიტომ, რომ ტრანსპორტი წამდაუწუმ ჩერდება. ფეხით სიარული ახლა ყველაზე უსაფრთხოა, რადგან ისევ და ისევ, ღია სივრცეში ვართ. ერთი საათი სეირნობაც კი სხეულისთვის დიდი შეღავათია, განსაკუთრებით თუ მუდმივად კომპიუტერთან მუშაობ. საშუალოდ, 10 000 ნაბიჯი 300-400 კალორიას წვავს, აუმჯობესებს სისხლის მიმოქცევას და კუნთებს ავარჯიშებს. სიარული უკვე სახლის პირობებშიც გვაქვს “გამოწერილი” - ყველა ექიმი თანხმდება, რომ კოვიდის გადატანისთვის უმჯობესია სახლში მაინც ვიმოძრაოთ.
სახლში ვარჯიშისთვის პანდემიის პირობებში ბევრი ახალი შესაძლებლობა გამოჩნდა - ფიტნეს-ინსტრუქტორები სოციალურ ქსელებში უფასო გაკვეთილებს ატარებენ, შეიქმნა უამრავი აპლიკაცია, სადაც სხვადასხვა დატვირთვის ვარჯიშებს ნახავთ, იოგიდან აერობიკამდე.
10. ადამიანები მეტად ეხმარებიან ერთმანეთს
პანდემიის დროს ერთმანეთს გვერდში დავუდექით - ფეისბუკში უამრავი ჯგუფია, სადაც გროვდება პირველადი საჭიროების ნივთები, პროდუქტი და წამლები. არსებობს მოხუცთა დახმარების, დედების, სოციალურად დაუცველთა ჯგუფები. ერთ-ერთი ასეთი ინიციატივის, “ზამთრის მარაგის” ადმინისტრატორი ფოკი ფაჩულია იხსენებს, როგორ გროვდებოდა დახმარება პანდემიის დასაწყისში: „რამდენიმე აქტივისტს გვინდოდა რომ რეგულაციების შემდეგ უმუშევრად დარჩენილ ადამიანებს დავხმარებოდით, პანდემიით დაზარალებულებს. იმაზე მეტი ადამიანი აღმოჩნდა დახმარების გაცემის მსურველი ვიდრე გვეგონა, ბენეფიციარებზე ბევრად მეტი. ამ ადამიანებს პანდემია კარგად ჰქონდათ გააზრებული და იცოდნენ რა გამოწვევების ქვეშ იდგნენ სხვები. სოლიდარობა მრავალმხრივი იყო - მანქანით წაყვანიდან პროდუქტის განაწილებამდე. მოხალისეების ბაზები დავაორგანიზეთ, 2850 ოჯახს დავეხმარეთ უკვე დაახლოებით.“