Новости за 19.09.2020

د افغانستان عامې روغتیا وزارت وایي، په پلازمېنه او ولایتونو کې د 'کووېډ-۱۹' روغتونونو مسؤلیت غیر دولتي مؤسسو ته وسپارل شو. دغه وزارت اعلان کړی چې د غیر دولتي بنسټونو په مدیریت د 'کووېډ-۱۹' ناروغۍ درملنې او تشخیص ښې پایلې درلودې، نو له امله‌یې دا پرېکړه کړې چې د اړوند ټولو روغتونونو مدیریت دې همدې بنسټونو ته وسپارل شي.  د عامې روغتیا وزارت سرپرست احمد جواد عثماني د شنبې په ورځ «۱۳۹۹ کال د وږې ۲۹» هرات کې خبریالانو ته وویل دا پرېکړه د افغانستان حکومت، نړیوال بانک او مرستندویو بنسټونو په هوکړه ترسره شوې او وزارت به د دوی له کارونو څارنه کوي. Читать дальше...

د افغانستان د تابعیت په تذکره کې د میندو له نوم لیکنې د علماوو ملاتړ.  هرات کې د طالبانو د ډلې د مخکیني غړي د تند اعتراض په دوام، یو شمېر علما په تذکرو کې د مور نوم له لیکلو ملاتړ کوي.  تېره اونۍ پخواني طالب او د افغانستان د ژغورنې د لارې شورا مشر سید اکبر اغا په تذکرو کې د مور نوم لیکل بې ننګي او بې ناموسي وبلله خو یو شمېر دیني علما بیا په تذکرو کې د مور نوم لیکل له شرعیت سره په ټکر کې نه بولي.  دا ورځې د افغانانو په تذکرو کې د مور نوم لیکلو موضوع د افغانستان د روحانیونو ترمنځ ګرم بحثونه رامنځته کړې دي. Читать дальше...

په افغانستان کې د امریکا د سفارت اعلامیې د مدنې ټولنې، د بشر حقونو او د پوهنې د کارکوونکو اندېښنې را پارولي. د امریکا سفارت په اعلامیه کې چې پرون خپره شوي راغلي، احتمال لري ځینې ترهګر په کابل کې د ملکي ادارو کارکوونکي په نښه کړي. په افغانستان کې د امریکا د سفارت دې اعلامېې چې احتمال لري ځینې ترهګرې ډلې، د افغانستان د بېلابېلو ملکي ادارو کارکوونکي په نښه کړي، یو لړ اندېښنې را پارولي دي. د افغانستان د بشر حقونو بنسټونه وايي، په جګړه کې ښکېل اړخونه باید د خپلو هدفونو لپاره د ملکي کسانو ژوند له خطر سره مخ نه کړی. Читать дальше...

په قطر کې د افغان حکومت او طالبانو د مرکچي پلاوو د تماس ډلې تر منځ خبرې چې د مذاکراتو په طرزالعل ورټولې دي تر یوه ورځ ځنډ ورسته بیا پیل شوې. په افغانستان کې د تاوتریخوالي د کمېدو لپاره د هیلو سترګې بین الافغاني مذاکراتو ته وراوړي، هغه مذاکرات چې لا یې طرزالعمل نه دی ورستی شوی. د قطر په پلازمېنه دوحه کې د سولې د بین الافغاني خبرو د پیل لپاره پرانیستونکي غونډه د تېرې جمعې په ورځ وشوه او ټاکل شوې وه چې د تېرې دوشنبې په ورځ رسمي خبرې پیل شي خو له اوونۍ تېرېدو ورسته لا د خبرو په طرزالعمل خبرې نه دي وروستۍ شوي. Читать дальше...

یو شمېر اروپایي هېوادونو په خپلو لویو ښارونو کې د کرونا ویروس د دوهمې څپې د اندېښنو په لړ کې نوي محدودیتونه اعلان کړل. دا محدودیتونه د سېپټېمبر پر ۱۸ داسې مهال اعلان شوي چې د امریکا متحده ایالاتو ولسمشر ډونالډ ټرمپ ادعا کړې چې تر راتلونکي اپرېل پورې به د کویډ ۱۹ ناروغۍ پر وړاندې د هر امریکایي لپاره کافي واکسین ولري. په ټوله نړۍ کې څه باندې دېرش میلیونه وګړي په کرونا ویروس اخته شوي دي، ۹۵۰ زره کسان له همدې ناروغۍ مړه شوي دي. که څه هم ګمان کېږي چې ریښتونې شمېرې ښایي تر دې ډېرې وي خو په اروپا... Читать дальше...

د غزنې اوسېدونکي له دولت غواړي چې په ښار کې د هدفي وژنو د دوام مخه ونیسي. ټولنیز فعال ظهورالدین د تېرې یکشنبې په ورځ وسله والو په غزني ښار کې ویشتلی او ټپي کړی وو، چې د پنجشنبې په ورځ یې په روغتون کې ساه وکړه. په همدې ورځ وسله والو د غزني مرکز په مغلان سیمه کې درې تنه پولیس هم په یوه برید کې ووژل. په غزني کې له تېرو دوولسو کلونو راهیسې وسله وال وخت ناوخته هدفي وژنې ترسره کوي، چې په دې وروستیو کې یو ځل بیا تېزه شوې ده. د دې ولایت اوسېدونکي وايي په رڼا ورځ د ښار په زړه، حتی د ولایت او قومنداني... Читать дальше...

ارزګان کې د ۶۰ میلیونو افغانیو په ارزښت د سولې د پارک د جوړولو چارې پیل شوې. د ترینکوټ ښاروال نعمت الله بختیار د یاد پارک د بنسټ د ډبرې ایښودلو پرمهال وویل چې دغه پارک د ۶۰ میلیونه افغانیو په ارزښت جوړېږي چې د اړتیا وړ نورې برخې هم په کې شاملې دي. له ارزګان څخه شریف الله شرافت راپور لري چې د لاندې لینک په کېکاږلو سره یې اورېدلی شئ:

د افغانستان د کلیو د بیا رغونې او پراختیا وزارت وايي، د کونړ سیند پر غاړه یې د سیلابونو د مخنیوي لپاره د استنادي دېوالونو په جوړېدلو سره ۱۸۰۰ سوه هکټاره ځمکه کرنیزه شوې ده. د دې وزارت ویاند فریدون آژند نن ازادي راډیو ته وویل، د دې پرژوې له ګتې به شاوخوا 75 زره کسان برخمن شي. نوموړی وايي، د دې پروژې ټول لګښت چې شاوخوا ۴۵۰ میلیونه افغانۍ کېږي له دولتي بودجې ورکول شوی دی. د افغانستان د کلیو بیا رغونې او پراختیا وزارت د معلوماتو له مخې دغه استنادي دېوالونه ۱۶ کیلو متره اوږد والی لري چې کار یې... Читать дальше...

دافغانستان ماليې وزارت وايي، د روان مالي کال له پیل سره د ملي عوایدو راټولېدو لپاره ۲۰۸ میلیارده افغانۍ هدف ټاکل شوی و، خو د کرونا ویروس د خپرېدو له امله دغه وزارت دې هدف ته ونه رسېد. د دې وزارت ویاند شمروز خان مسجدي نن ازادي راډيو ته وویل، په ملي بودیجې کې تعدیلات د دې لامل شوه چې ملي عوایدو لپاره ټاکل شوی هدف راکم شي چې اوس مهال د عوایدو لپاره ۱۷۷ میلیارده افغانۍ دی هدف ټاکل شوی دی. ښاغلی مسجدي وايي، مالیې وزارت تر اوسه پورې ۱۱۵ میلیارده افغاني عواید راټول کړي، په داسې حال کې چې تېر کال دا... Читать дальше...

د امریکا د متحد ایالتونو ولسمشر ډونالډ ټرمپ وایي، طالبان کلک او هوښیار خلک دي او متحد ایالتونه له دې افغان وسله والې ډلې سره ښه معامله کوي. ښاغلي ټرمپ خبریالانو ته په واشنګتن کې دا خبره هم وکړه چې نولس کاله د افغانستان د جګړې وشول، طالبان هم له دې جګړې ستړې شوي دي. د امریکا متحد ایالتونو له طالبانو سره د قطر په پلازمېنه دوحه کې د فبروري په نهه ویشتمه د سولې تړون لاسلیک کړ. که چېرته طالبان د دې تړون له مخې خپلې ژمنې پرځای کړي ټول امریکایي ځواکونه به د راتلونکي میلادي کال د مې تر میاشتې له افغانستانه ووځي.

د بشري حقونو د څار ډلې ویلي دي چې د افغان ښځینه فعالانو لپاره دا یوه ستره لاسته راړونه ده چې په تذکرو کې به د میندو نومونه لیکل کېږي. د افغانستان ولسمشر محمد اشرف غني پرون فرمان ورکړ چې په تذکرو کې دې د مور نوم ولیکل شي. د بشري حقونو د څار ډلې یوې موقتي مشرې هیدر بار په یوه بیان کې ویلي دي چې د دې پرېکړې اغېزې به د ښځو پر ژوند ښکاره وي، په تعلیمي او روغتیایي برخو کې به اسانتیاوې ورته برابرې شي، د پاسپورټ ترلاسه کول به ورته اسانه شي، همداراز به د خپلو ماشومانو لپاره په اسانۍ اسناد اخیستلی شي.... Читать дальше...

په کندهار کې یوې غیردولتي موسسې شاوخوا ۲۵ مېرمنو ته جلا جلا د کالو جوړلو ماشینونه او ۴۸ متره ټوکر ورکړي چې په کور کې ماسکونه جوړ کړي او بېرته يې پر دغه موسسې او نورو دولتي او غیر دولتي ادارو وپلوري. دا هغه ښځې دي چې د کورنیو سپرستي ور د غاړي ده او له دې لارې خپلو اولادونو ته نفقه برابروي . صادق رښتینی له دغه مېرمنو سره خبرې کړي او په دې اړه راپور لري، چې د لاندې لینک په کېکاږلو سره یې اورېدلی شئ:

د پکتيا والي محمد حلیم فدایي ازادي راډیو ته وویل، چې د دې ولایت د ولايتي شورا مرستیال ايوب غروال نن سهار پنځه بجې په يو وسله وال بريد کې ووژل شو. د ده په وینا نامعلومو وسله والو د پکتيا د ولايتي شورا پر غړي ايوب غروال ډزې کړې، چې لومړی ټپي یې او وروسته يې روغتون کې ساه ورکړه. د پکتیا والي وایي پېښه نن سهار هغه مهال رامنځته شوه، چې نوموړی له دفتره د پوهنتون پر لور روان وو. نوموړي وایي، ټولو امنیتي او کشفي ادارو ته یې امر کړی، چې د پېښې عاملین پیدا کړي. تر اوسه د دې بريد مسئوليت کومې وسله والې ډلې پر غاړه نه دی اخیستی.

کابل چاپ ورځپاڼو په خپلو ننیو ګڼو کې د افغان سولې بهیر، د بین الافغاني مذاکراتو او د افغانستان په امنیتي وضعیت لیکنې او تبصرې کړې دي.  دنیا دنیا ورځپاڼې لیکلي، اوس چې په قطر کې بین الافغاني مذاکرات د پېلېدو په درشل کې دي، اړتیا ده چې دواړه خواوې په خپلو دریځونو کې نرمښت راولي. په سرمقاله کې راغلي، دغه نرمښت ته د جګړې په ډګر کې او د دواړو خواوو د لوړ پوړیو چارواکو په څرګندونو کې اړتیا لیدل کېږي. لیکوال ټینګار کوي، چې د جګړې ښکېلې خواووې باید په جګړه کې د پرمختګ د خبرونو پرځای د سولې ادبیات... Читать дальше...

ایکونومیست برتانوۍ خپرونې ایکونومیست په خپله وروستۍ ګڼه کې په افغانستان کې د سولې روانو هڅو ته په یوه مطلب کې کتنه کړې ده. د مطلب سرلیک دی په داسې حال کې چې امریکا په افغانستان کې د خپلو پوځي ځواکونو شمېر کموي افغانان خپلې غاړې تازه کوي. خپرونه لیکي چې دواړه لوري لاهم د مسئلې زړه ته نه دي ورننوتي. ایکونومیست لیکي چې طالبان او د افغانستان دولت له شپږ میاشتنیو ناندریو او ځنډ وروسته بالاخره د سېپټېمبر په دولسمه لږترلږه تر یو چتر لاندې کېناستل څو د خپل هېواد د ادارې پر څرنګوالي یوې موافقې ته ورسېږي. Читать дальше...

د رومانیا پولیسو ویلي د ګالیله او نیوټن د دوو کتابونو په شمول یې سلګونه غلا شوي کتابونه بیا موندلي دي. دا خبره د رومانیا د پولیسو یوه جګپوړي مسوول ایمیل تودور جمعه رسنیو ته اعلان کړه. تودور وویل: "موږ ۲۳۷ کتابونه کشف کړل چې د بريټانیا د ارزونو په اساس به یې په اړه څېړنې وشي، دا کتابونه د رومانیا په شمال کې په یوه ځمکتل کې پټ شوي و." بریټانیايي چارواکو ویلي چې دا کتابونه په ۲۰۱۷ کال کې له لندنه په یوه ډېر پېچلي شکل پټ شوي و. د ایټالیايي مخترع او فیلسوف ګالیلو ګالیله او د انګریز فیزیک پوه... Читать дальше...

د امریکا متحده ایالتونو ولسمشر ډونالډ ترمپ ژمنه کړې چې هېواد به یې د روان کال تر پایه د کویډ۱۹ سل میلیونه ډوز واکسینونه تولید کړي. ټرمپ د جمعې په ورځ په سپينه ماڼۍ کې یوې خبري ناستې ته وویل چې د راتلونکي کال تر اپرېل پورې به ټولو امریکایانو ته واکسین ورسېږي. له دې مخکې ډونالډ ټرمپ ویلي و چې تمه کېږي د کرونا ویروس واکسین تر همدې اکټوبر پورې په خلکو وویشل شي خو کارپوهانو ویلي چې دا وړاندوینه عملي نه ښکاري. د جانز هاپکنز پوهنتون د راپور له مخې تر اوسه پورې په ټوله نړۍ کې تر دېرشو میلیونو زیات کسان په کرونا اخته شوي دي. Читать дальше...

د افغانستان د عامې روغتیا وزارت سرپرست او نوماند غور ته تللی و او د کویډ۱۹ د سل بستریزه روغتون د جوړولو ژمنه یې کړې ده. احمد جواد عثماني د جمعې په ماښام غور ته رسېدلی او هلته یې ژمنه کړې چې د کویډ۱۹ ناروغانو د درملنې لپاره دا روغتون په شپږو میاشتو کې جوړېږي. هغه وویل: "د سل بستره روغتون تړون مې دوه اونۍ مخکې د جمهور رئیس او لومړي مرستیال په حضور کې د ملي پراختیا له شرکت سره لاسلیک کړ، په شپږو میاشتو کې روغتون جوړېږي." د غور سیمه ییزو چارواکو ویلي چې په دې ولایت کې یو لک کسان له روغتیايي خدمتونو بې برخې دي. Читать дальше...

د امریکا د استازیو جرګې د بهرنیو چارو کمېټې افغان ولسمشر اشرف غني او د ملي مصالحې د عالي شورا رئیس عبدالله عبدالله ته په یوه لیک کې اندېښنه ښودلې چې افغان ښځې امنیت نه لري. د کمېټې ډیموکراټ مشر ایلیوټ انګل او د لږکیو جمهوري غوښتونکو مخکښ مایکل مککال لیکلي چې نور نو له افغان مخکښو ښځو، نجونو، میندو او خویندو سره تاوتریخوالی دوام نه شي کولای. په دې لیک کې چې یوه کاپي یې د جمعې په ورځ ازادي راډیو ته رسېدلې زیاته شوې چې د سولې په خبرو کې د افغان دولت په ټیم کې د ښځو موجودیت یوه مثبته خبره ده خو باید... Читать дальше...

د افغانستان لپاره د اروپايي ټولنې ځانګړي استازي رولانډ کوبیا ویلي طالبان باید اوس د سیاسي عمل وړتیا وښيي نه دا چې د اورپکو په څېر وسلې وکاروي. رولانډ کوبیا دا خبره جمعه ناوخته په خپل ټوېټر لیکلې ده. د اروپايي ټولنې ځانګړي استازي زیاته کړې چې د ملګرو ملتونو د شمېرو له مخې تېر پنځه اوونۍ د تاوتریخوالي اندازه په تېرو پنځو کلونو کې لوړې کچې ته رسېدلې. د اروپايي ټولنې استازي د سولې د خبرو پيل ته په اشارې د تاوتریخوالي د ختمولو هیله کړې ده. طالبانو د ښاغلي کوبیا د تازه څرګندونو په تړاو څه نه... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا د بیلاروس له چارواکو غوښتي چې د لاریونونو پر مهال د شوي تاوتریخوالي څېړنو ته زمینه برابره کړي. دې شورا د جمعې په ورځ د تاوتریخوالي د څارنې په تړاو د اروپايي ټولنې مسوده تصویب کړه.  د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا په بیلاروس کې د لاریونونو پر مهال د بشري حقونو د سرغړونو د څارنې لپاره د اروپايي ټولنې وړاندیز ومانه. په دې توګه به، د ملګرو ملتونو د بشري حقونو عالي کمېشنر میشل باشیلي ته واک ورکړل شي چې د بیلاروس وضعیت له نږدې وڅاري او د دې کال تر پای پورې خپل وړاندیزونه په یوه راپور کې وړاندې کړي. Читать дальше...

د افغان دولت د سولې مرکچي پلاوی وايي تمه کېږي د دوه اړخیزو مخالفتونو د هواري په اړه بحثونه نن یوې وروستۍ پایلې ته ورسېږي. په قطر کې د افغان حکومت او طالبانو د کاري ډلو تر منځ د خبرو له پیل یوه اونۍ تېرېږي. تر دې دمه لږ پرمختګ شوی، ډېری تخنیکي مسایل او د مخالفتونو په هواري تمرکز شوی. دواړو ډلو د جمعې په ورځ تر شپږو ورځو وروسته دمه واخیسته او نن به بېرته خبرې پيل کړي. د سولې په چارو کې د دولت د وزارت ویاندې ناجیه انوري ازادي راډیو ته وویل ډېره هڅه به وشي چې مخالفتونه هوار شي. هغه وايي:... Читать дальше...