ESKİŞEHİR ve KİTAP FUARI
Türkiye'de 2020 yılının verilerine göre, yılda 75 667 kitap basılmaktadır. Bu kitaplar arasında inceleme-araştırma, roman, hikâye, dil, tarih, kültür konuları olmak üzere birçok çeşit kitap bulunmaktadır. Kitapları tanıtmak, okurları yazarlarla buluşturmak amaçlı Türkiye'nin çeşitli şehirlerinde kitap fuarları düzenlenmektedir. 27 Nisan 5 Mayıs 2024 tarihinde huzurlu kentler arasında yer alan ve öğrenci şehri olarak bilinen Eskişehir'de kitap fuarı gerçekleştirildi. Eskişehir Valiliği, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi, Eskişehir Ticaret Odası sponsorluğunda TÜYAP (Türkiye Yayıncılar Birliği) tarafından düzenlenen fuara 276 yayınevi katılım sağlamıştır. Eskişehir’de 3. kez düzenlenen fuara ATAYURT Yayınevi/ Hayat Özlem Kayalı yayınları da birçok kitabı ile okurlarını standında ağırladı. Eskiden yayımlanmış kitapların yanı sıra Hayat Özlem Kayalı’nın “Çağrı (Fezada Nefes Gibi)”, Neslihan Öztoprak’ın “Yaş Engel mi Ki Aşka?”, Murat Okçu’nun “Rüzgârın Çocukları” romanları ve Melis Palamar Onay’ın “Bi’Şi Desem” adlı şiir kitabı ilk kez okurlarıyla buluştu. Ayrıca Hayat Özlem Kayalı yayınlarınca 2024 yılının başında yayın hayatına başlayan aylık aktüel dergi olan “Hayat”dergisi eski ve yeni sayılarıyla stanttaydı. Ben, “İdil-Ural Aydınları-1” ve “İdil-Ural Aydınları-2” başlıklı kitaplarımla hazır bulundum. Eskişehir’e gitmenin benim için ayrı bir önemi vardı. Bilindiği üzere Eskişehir yurt dışından göç eden Tatarların yoğunlukla yerleştiği bir şehirdir. Kazan Tatar Türkleri XIX. yüzyıl sonlarında Çarlık Rusya’ndan Türkiye’ye göç etmiştir. Burada Osmaniye (Kuru Höyük) köyüne yerleşmişlerdir. Ayrıca Kırım Tatar Türkleri de çeşitli dönemlerde Eskişehir’e göç etmiştir. Kendi millettaşlarımı görme, anadilde konuşacak olma beni heyecanlandırıyordu. Kendimi memlekete gidiyormuş gibi hissediyordum, içim sevinç ve heyecan doluydu. Daha önce de Eskişehir’e gitmiştim, ancak hazır imza gününe gelmişken Kazan ve Kırım Tatar Müzelerini gezmeden ve Eskişehir denince ilk akla gelen çiğbörek yemeden dönmek olmadı.
Eskişehir Kitap Fuarına ziyaret için Kırım Tatar Türklerinin tanınan ismi yazar Hasan Kırımer gelmişti. Hasan Bey öncelikle şehri gezdirdi ve daha sonra Arasta Çarşısı’ndaki Kırım Tatar Çibörek Evi’ne götürdü, çiğböreğin yanı sıra Kırım Tatar tatlısı yedik. Sıra 2016 yılında açılan Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu Kırım Tatar Müzesi’ni gezmeye gelmişti. Daha önce geldiğimde bu müzeyi ziyaret etmiştim. Ancak müze Hasan Kırımer’in çabası ve girişimiyle yenilenmiştir. Müzeye yeni eşyalar eklenmiş, gelin odası, mutfak gibi çeşitli odalar düzenlenmiştir. Müze sorumlusu Hasan Bey müzedeki eşyaların yetersizliğini şöyle açıkladı: “Şu anda içinde bulunduğunuz müzede yeterince eşya-obje sergileyemediğimizin farkındayız. Bunun sebebi Kırım’dan sürgüne gönderilen insanlarımızın evlerinden eşya almalarına izin verilmemesi, sadece çocuğuna yetecek kadar yiyecek ve giysi alabilmesidir. Alabildikleri az miktarda giysi, takı gibi eşyayı da gıda alabilmek için kısa süre sonra satmak zorunda kalmışlardır. Bu yüzden bu gibi Kırım müzelerinde geçmiş yıllardan günümüze gelebilmiş çok az sayıda örnek sergilenebilmektedir. Kısıtlı örneklerden bir kısmı fotoğraflardan alınıp dikilmiş, bir kısmı da size ancak fotoğraf olarak sunabilmekteyiz.” Ayrıca müzenin girişinde Bahçesaray’daki Gözyaşı çeşmesinin bir örneği yapılmış, müzenin alt katında kütüphane oluşturulmaya başlamış, sinema salonu yapılmıştır. Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu Kırım Tatar Müzesi gezisini tamamladıktan sonra sıra millettaşlarım, memleketlilerim Kazan Tatarlarını ziyarete geldi.
Kazan Tatarları Kültür Evi’ne daha önce de gitmiştim, ancak hazır gelmişken millettaşlarımı görmeden gitmek olmazdı. XIX. yüzyıl sonunda Türkiye’ye göç etmek zorunda kalan Kazan Tatar Türklerinin bugün beşinci kuşağı dilini, gelenek görenek ve kültürlerini yaşatmaya çalışıyorlar. Günümüzde Eskişehir’de 2000 civarında Kazan Tatar Türk’ü ikamet etmektedir. Ecdatlarının kurduğu Çifteler’e bağlı Osmaniye köyünde ise yazın 100-150 kişi toplanırken, kışın bu sayı 10-15’e kadar eksilmektedir. Kazan Tatarlarını bir araya toplamak, çeşitli etkinlikler düzenleyerek kültürü yaşatmak amacıyla 1992 yılında Eskişehir Kazan Tatar Kültür ve Yardımlaşma derneği, 2013 yılında Kazan Tatarları Kültür Evi kurulmuştur. Kültür Evi’nde Kazan Tatarlarının günü ve bugünü ile ilgili bilgiler, eşyalar bulunmaktadır. Geçen gördüğümün dışında evin duvarında Tatar ressam Rabis Salahov’un çerçevelenmiş “Süyümbike ve oğlu Ötemiş Giray” resmi asılmış. Kazan Tatarları Kültür Evi’nde bizi dernek başkanı Vedat Doğu, başkan yardımcısı Yücel Bayar ve millettaşımız Zeki Aymergen karşıladı. Çaylarımızı yudumlarken ortak paydası Türk olan Kırım ve Kazan Tatar Türkleri fikir alışverişinde bulundu, yapılacak işler konuşuldu. Eskişehir Kazan Tatar Kültür ve Yardımlaşma Derneği başkanı Haziran ayında yapılacak olan Kazan Tatarlarının millî bayramı Saban Toyu’na hazırlık yaptıklarını anlattı ve köyde gerçekleşecek bu etkinliğe davet etti. Ayrıca gelecekte bir Tatar Okulu açmak istediklerini, daha önce Tatar dili kursu açtıklarını ancak çalışmak için yer bulmakta zorlandıklarını, her daim çalışma yerinin değiştiğinden insanların hevesinin kırıldığını onun için sabit bir mekân bulmak için çalışmaların sürdüğünü söyledi.
Daha sonra kitap fuar alanına döndük. Burada stanttaki yazarlarımızla görüştüm. İlk önce Serkan Erol ve sevgili eşi Şeyda ile tanıştım. Serkan “Angut Kuşu” adlı şiir kitabıyla fuara katılmıştı. Serkan Erol’un hayat hikâyesini okuyunca ona hayran kalmamak mümkün değildir. Doğum sırasında “cerebral palsy” rahatsızlığıyla dünyaya gelen Serkan engel tanımamış kendini geliştirmiş, liseden sonra İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesini tamamlayarak orman mühendisi olmuş, 2013 yılında ise Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi’nde Yüksek Lisansını tamamlamıştır. 2013 yılından beri Yalova Doğa Koruma ve Millî Parklar İl Şube Müdürlüğü’nde Orman Yüksek Mühendisi olarak görev yapan Serkan Erol, sevinçlerini, üzüntülerini şiirlerine yansıtmıştır. Standımızdaki diğer yazar da Nevin Aktulga. Nevin Hanım oğlu Cemil Akşemsettinoğlu ile gelmişti fuara. Nevin Aktulga “Altını Çizmezsem 1 Düşmez Mi?” adlı kitabında Otizm tanısı konulan oğlunun hikâyesini yazmıştır. Hikâyenin kahramanı Cemil de canlı canlı yanımızda oturuyor, kâh kitap okuyor, kâh sohbet ediyordu. Nevin Hanım’ın sabrına, azmine hayran kaldım. Ne ibretlik hikâyeler varmış dedim kendi kendime. 28 Nisan tarihinde yazar, şair, ressam, tango hocası Sabit Sümer “Yazmak Özgürlüktür”, “Gölge Kardeşliği”, “Romantik Dizeler” kitaplarıyla aramıza katıldı.
Ben, Eskişehir Kitap Fuarına yukarıda da söz ettiğim üzere “İdil-Ural Aydınları-1” ve “İdil-Ural Aydınları-2” başlıklı kitaplarımla katıldım. Fuarda tanıdıklarım, millettaşlarım beni yalnız bırakmadılar. Ben müzeleri gezerken gelip kitapların fotolarını Tataristan, Başkurdistan bayrakları ve Kazan Tatarlarının millî başlığı olan tübetey ile fotoğraf çeken Vahit İrden Bey’e, ayrıca memleketlim Ayzirek Gereyeva Akçura ve eşi Yakup Akçura’ya, Kazan Tatar Kültür ve Yardımlaşma derneği başkan yardımcısı Yücel Bayar ve sevgili kızları Zühre ve Ecrin’e, Kırım Tatar Türk’ü yazar Hasan Kırımer’e, Odunpazarı Belediyesi Kültür Müdürü sayın Ebru Dedeoğlu’na teşekkürü borç bilirim.
Eskişehir ve Kitap Fuarı, sıcak ve samimi insanları, doğal güzellikleri, tarihi dokusu ve ibretlik hayat hikâyeleri ile akıllarda kalacaktır, gelecek fuarlarda görüşmek umuduyla.