Конститутивна седница на косовското собрание в среда

Косовското собрание ќе се состане на 20 август за да ја продолжи конститутивната седница на законодавниот дом што произлезе од изборите во февруари.

Продолжувањето на седницата доаѓа откако рокот од 30 дена за конституирање на законодавниот дом започна на 18 август.

Ова се случува откако Уставниот суд ја објави целосната пресуда, со која му наложи на Собранието да избере нов претседател на Парламентот во рок од 30 дена преку јавно гласање, ставајќи го истиот кандидат на гласање не повеќе од три пати.

Одлуката беше поздравена од партиите што беа во опозиција минатиот мандат, но критикувана од победникот на изборите, движењето Самоопределување.

Захир Черкини, професор по уставно право на Универзитетот Иса Болетини во Митровица, за Радио Слободна Европа (РСЕ) изјави дека пресудата значи дека понатамошните одложувања во конституирањето на Собранието не се само политичко прашање, туку и кршење на уставните норми што го гарантираат функционирањето на државата.

„Почитувањето на пресудите на Судот не е опција што политичките актери можат да ја изберат или не, туку е неопходна обврска. Секое спротивно дејство би ги поткопало темелите на владеењето на правото и би ризикувало создавање длабока институционална криза“, изјави тој за РСЕ на 18 август.

Пресудата не споменува конкретни последици ако Собранието не ја почитува одлуката, но, според Черкини, „тогаш имаме нова уставна ситуација што бара институционално разјаснување“.

„Во таков случај, се очекува претседателот или друг овластен субјект да го врати прашањето на Уставниот суд за дополнително толкување на следните чекори“, рече тој.

„Идејата дека земјата автоматски оди на избори во оваа фаза нема уставна поддршка. Уставот предвидува нови избори само откако ќе се конституира Собранието и ќе се исполни една од уставните околности наведени за негово распуштање“, додаде Черкини.

Според Черкини, кандидатката на Движењето Самоопределување за претседател на Парламентот, Аљбуљена Хаџија, може повторно да биде номинирана за претседател на Парламентот.

„Сепак, ова мора да се направи почитувајќи ги ограничувањата и упатствата што веќе се утврдени со последната пресуда на Уставниот суд,“, рече тој.

Како почна политичката криза?

Конститутивната седница започна на 15 април. Сепак, таа сè уште не е завршена поради несогласувања меѓу политичките партии во врска со начинот на гласање за претседател на Парламентот.

Откако кандидатката на Движењето Самоопределување за претседател, Аљбуљена Хаџија, не беше избрана на шест отворени гласања, претседателот на конститутивната седница, Авни Дехари, го смени дневниот ред на 1 мај.

Потоа тој побара од Демократската партија на Косово (ДПК), Демократскиот сојуз на Косово (ДСК), Алијансата за иднината на Косово и Српската листа да номинираат по еден член за комисијата што ќе го надгледува тајното гласање за претседател. На ова се спротивставија партиите што беа во опозиција во претходниот мандат, кои одбија да номинираат член за оваа комисија.

Првично, Алијансата за иднината на Косово поднесе жалба до Уставниот суд поради застојот. Судот одговори на 26 јуни, велејќи дека гласањето треба да се одржи во согласност со минатите практики. Тој им даде на пратениците 30 дена да го завршат процесот на конституирање, но овој рок беше игнориран.

Во меѓувреме, ДПК и ДСК поднесоа одделни тужби во врска со гласањето за претседател на парламентот.

Уставниот суд воведе привремена мерка од 27 јуни до 8 август, со која им забранува на пратениците да донесуваат одлуки и да дејствуваат во врска со конституирањето на Собранието.

Потоа, на 8 август, тој објави одлука за двете поднесени тужби - а целосната пресуда беше објавена на 18 август - во која Уставниот суд изјави дека промената на дневниот ред е прекршување на законот, обврзувајќи го Собранието да се врати на отворено гласање.

Ниту една партија не освои доволно гласови за самостојно да формира мнозинство, ниту пак беше постигнат политички договор.

Движењето Самоопределување на актуелниот премиер Албин Курти освои 48 места на изборите на 9 февруари, а другите парламентарни партии одбија да гласаат за својот кандидат за претседател на Собранието, чија номинација бара најмалку 61 глас.

Иако Самоопределување инсистира дека Аљбулхена Хаџиу е достоен кандидат, некои од најголемите парламентарни партии, како што се ДПК, ДСК и АБК, ја исклучуваат како личност која „предизвикува раздор“.

На изборите, ДПК беше втора со 24 места, ДСК трета со 20, по што следуваа Српска листа - најголемата српска партија во Косово - со 9, и коалицијата на АБК и Социјалдемократската иницијатива, со 8 гласа. Уште 11 места ги држат малцинствата.