Βρετανία: Η σκοτεινή πλευρά πίσω από διάσημο πίνακα «The Hay Wain»

Το έργο «The Hay Wain» του Άγγλου ζωγράφου John Constable, έχει έρθει στο φως της επικαιρότητας, όχι για τους λόγους που υποψιάζεστε.

Πρόκειται για έναν από τους διασημότερους πίνακες, ο οποίος παρουσιάζει μια βουκολική άποψη της Αγγλίας το 1821, οπότε και σχεδιάστηκε.

Ωστόσο πίσω από τον πίνακα αυτό, υπάρχει και μια σκοτεινή πλευρά…

Ευρέως σατιρισμένο και αναπαραγόμενο σε όλα τα είδη, από πετσέτες μπάνιου μέχρι κονσέρβες μπισκότων, το «The Hay Wain» του John Constable είναι «η πιο διάσημη και σίγουρα η πιο χαρακτηριστική αγγλική τοπιογραφία», λέει η Alice Rylance-Watson, βοηθός επιμελητή του National Trust, συζητώντας για την περιοχή εξαιρετικού φυσικού κάλλους που ενέπνευσε τον πίνακα.

«Mια εξιδανικευμένη εικόνα»

Αλλά αυτή η αγροτική σκηνή με μια άμαξα με άχυρα που διασχίζει μια λίμνη του Σάφολκ είναι, λέει, «μια εξιδανικευμένη εικόνα».

Στην πραγματικότητα, όσο περισσότερα μαθαίνουμε για το Hay Wain, τόσο λιγότερο μπορούμε να εμπιστευτούμε την απεικόνιση της Αγγλίας που δίνει.

Την εξερεύνηση των διαφορετικών νοημάτων που αποδίδουν οι καλλιτέχνες του παρελθόντος και του παρόντος στα τοπία που απεικονίζουν αποτελεί η νέα έκθεση στο Μουσείο και την Πινακοθήκη του Μπρίστολ, National Treasures: Constable in Bristol – «Truth to Nature», με πρωταγωνιστή το «The Hay Wain».

Ο εμβληματικός ελαιογραφικός πίνακας ύψους 1,80 μ., που συχνά ψηφίζεται ως ένα από τα αγαπημένα έργα τέχνης των Βρετανών, είναι δάνειο από την Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου στο πλαίσιο των εορτασμών του μουσείου για την επέτειο των 200 χρόνων που εγκαινιάζεται στις 10 Μαΐου.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Constable (1776-1837), ο οποίος έτεινε περισσότερο προς τον ρομαντισμό παρά προς τον ρεαλισμό, έδωσε στο τοπίο του τη συναισθηματική προσήλωση που είχε σε αυτό. Μεγάλωσε μόλις ένα μίλι μακριά από το ασβεστωμένο εξοχικό σπίτι στα αριστερά του καμβά, ιδιοκτησίας του μισθωτή αγρότη Willy Lott, με τη γοητευτική θέα προς τη λίμνη και τα χωράφια καλαμποκιού, και ο ίδιος μιλούσε για «την ομορφιά του περιβάλλοντος τοπίου, τις απαλές του κλίσεις, τα πλούσια λιβάδια του…», γράφοντας: «Συνδέω την «ανέμελη παιδική μου ηλικία» με όλα όσα βρίσκονται στις όχθες του Stour».

Η θέση του ως γαιοκτήμονας

Μακριά από το να είναι μια αντικειμενική καταγραφή της υπαίθρου, η σκηνή αντανακλά αναπόφευκτα τη θέση του ίδιου του Constable στην κοινωνία ως γιος γαιοκτήμονα, λέει στο BBC η Christine Riding, Διευθύντρια Συλλογών και Έρευνας στην Εθνική Πινακοθήκη. Ακριβώς έξω από τον καμβά βρίσκεται ο μύλος Flatford Mill, που ανήκει στην οικογένεια Constable από το 1742.

«Γνωρίζει πολύ καλά αυτό το τοπίο, αλλά το γνωρίζει από προνομιακή θέση», λέει η ίδια. «Όλα φαίνονται πολύ φυσικά και ικανοποιημένα. Οι άνθρωποι γνωρίζουν τη θέση τους στην κοινωνία και απλά τα βγάζουν πέρα».

Αλλά το σκηνικό είναι λιγότερο χαρούμενο αν αναλογιστεί κανείς το κοινωνικό πλαίσιο. Οι εργάτες γης που απεικονίζονται στο βάθος συχνά εργάζονταν κάτω από κακές συνθήκες σε μια επισφαλή και διογκωμένη αγορά εργασίας, δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να φάνε το ψωμί που βοηθούσαν να παραχθεί και επρόκειτο να αντιμετωπίσουν ακόμη μεγαλύτερες δυσκολίες όταν αντικατασταθούν από μηχανές.

Η εικόνα αγνοεί επίσης τις Πράξεις περίφραξης (μεταξύ 1604 και 1914) που έθεσαν τους αγροτικούς χώρους στα χέρια των λίγων. «Μέχρι να φτάσετε στο ‘The Hay Wain’, υπάρχει πολύ λίγη κοινή γη», εξηγεί η Riding. «Ζωγραφίζει μέρη που ο πατέρας του και ο αδελφός του έχουν την ιδιοκτησία τους… αλλά δεν βλέπεις ιδιοκτήτες, μόνο εργάτες».