Ζαν - Κλοντ Τρισέ: Μεγάλο στοίχημα το Ταμείο Ανάκαμψης
Θεωρώ την απόφαση για το NGEU την πιο σημαντική στην Ευρώπη από το ενιαίο νόμισμα και την τραπεζική ένωση, λέει στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ο πρώτος πρόεδρος της ΕΚΤ που μας μίλησε ενόψει της συμμετοχής του στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών
Στη μετά Covid εποχή η Ευρώπη θα πρέπει να επιστρέψει σε συνετές οικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές, καθώς οι δημοσιονομικοί κανόνες και η οικονομική παρακολούθηση είναι απολύτως απαραίτητα, τονίζει ο Ζαν - Κλοντ Τρισέ στη συνέντευξη που παραχώρησε στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ενόψει της συμμετοχής του στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών. Ο πρώτος πρόεδρος της ΕΚΤ, ο οποίος έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της χρηματοπιστωτικής κρίσης, μιλά για τους εμβολιασμούς, την Ελλάδα, την αποχώρηση Μέρκελ και τον άξονα Μακρόν - Ντράγκι.
Πώς αξιολογείτε την ευρωπαϊκή απάντηση στην κορωνοκρίση τόσο της ΕΚΤ όσο και αυτή της δημοσιονομικής πολιτικής;
Η ΕΚΤ αντέδρασε πολύ καλά για να αντιμετωπίσει την κρίση Covid. Το πρόγραμμα αγοράς τίτλων για την πανδημία (PEPP) αποδείχθηκε κατάλληλο, τόσο ποσοτικά, με 1,85 τρισ. ευρώ, όσο και ποιοτικά, με υψηλό βαθμό ευελιξίας στο χρονοδιάγραμμα των αγορών, τις στοχευμένες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων και τη δικαιοδοσία. Πρέπει επίσης να γίνει αναφορά στις στοχευμένες πράξεις μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTRO III) με πάνω από 2 τρισ. ευρώ, που βοηθούν σημαντικά τις εμπορικές τράπεζες της ζώνης του ευρώ να χρηματοδοτήσουν την οικονομία. Είναι επίσης σημαντικές οι αποφάσεις των ευρωπαϊκών Αρχών καθώς και των εθνικών κυβερνήσεων και κοινοβουλίων. Οσον αφορά τη δημοσιονομική στήριξη Covid για την περίοδο 2020-2022, το τρέχον συνολικό ποσό είναι περίπου 1,6 τρισ. ευρώ, δηλαδή 9% του ΑΕΠ. Εκτός από τη δημοσιονομική στήριξη, καταβάλλεται σημαντική προσπάθεια μέσω δανείων, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με το τμήμα δανείων του RRF (Ταμείο Ανάκαμψης) και, σε εθνικό επίπεδο, με σημαντικά ποσά κρατικών εγγυήσεων πέρα από τις πιστώσεις και τα δάνεια των προϋπολογισμών.
Σας ανσυχεί ο αργός ρυθμός εμβολιασμών στην ΕΕ;
Είναι σαφές ότι οι Ευρωπαίοι δεν διαπραγματεύτηκαν την παράδοση εμβολίων τόσο αποτελεσματικά όσο οι ΗΠΑ. Αυτό είναι αλήθεια. Είναι επίσης αλήθεια ότι η ΕΕ, σε στενή συνεργασία με τα κράτη - μέλη, προσπαθούσε να βελτιστοποιήσει ταυτόχρονα την παράδοση, τις τιμές, το κόστος και επίσης τις νομικές ευθύνες. Η ΕΕ δεν επικεντρώθηκε αποκλειστικά στην ταχύτερη δυνατή παράδοση. Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε ότι οι ΗΠΑ ήταν εξαιρετικά τολμηρές στοιχηματίζοντας δισεκατομμύρια δολάρια για τη διερεύνηση εντελώς νέων επιστημονικών οδών με τα εμβόλια RNA της Pfizer και της Moderna. Σήμερα, η Ευρώπη κάνει ό,τι μπορεί για να αναπληρώσει τις παραδόσεις εμβολίων.
Η Ευρώπη έκανε ένα κρίσιμο βήμα με το Ταμείο Ανάκαμψης (NGEU). Θα ανοίξει το προσωρινό αυτό εργαλείο τον δρόμο για έναν μόνιμο μηχανισμό δανεισμού στη ζώνη του ευρώ;
Θεωρώ την απόφαση για το NGEU την πιο σημαντική στην Ευρώπη από το ενιαίο νόμισμα και την τραπεζική ένωση. Θα δούμε τι θα γίνει στο μέλλον. Θα εξαρτηθεί πολύ από τη συλλογική επιτυχία του NGEU, που εξαρτάται με τη σειρά της από την αποτελεσματική και αποδοτική χρήση των πόρων που θα διατεθούν σε κάθε χώρα. Είμαι αισιόδοξος.
Ανησυχείτε για το τι θα γίνει όταν η ΕΚΤ αποσύρει το PEPP, ειδικά για την Ελλάδα, καθώς δεν θα είναι τα ομόλογά της επιλέξιμα στο QE;
Θα δούμε τι θα συμβεί. Είμαι βέβαιος ότι το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ θα βρει την κατάλληλη λύση. Εξαρτάται φυσικά από την επιτυχία της ίδιας της Ελλάδας να πείσει τους αποταμιευτές και τις αγορές ότι αξίζει πραγματικά μια καλή εκτίμηση όσον αφορά τη μεσοπρόθεσμη αξιοπιστία και την πιστοληπτική ικανότητα. Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί είναι ενθαρρυντική από την άποψη αυτή.
Θα μπορούσε να ήταν καλύτερη η αντίδραση της Ευρώπης στην ελληνική κρίση; Ο Πολ Τόμσεν υποστήριξε πρόσφατα ότι η αναδιάρθρωση του χρέους ήδη το 2010 θα ήταν καλύτερη επιλογή.
Οχι, δεν πιστεύω ότι η Ευρώπη αντέδρασε άσχημα όταν αντιμετώπισε την κρίση του δημόσιου χρέους. Πρώτον, η ΕΚΤ παρενέβη αμέσως τον Μάιο του 2010 στην αγορά τίτλων στη δευτερογενή αγορά για να στηρίξει την Ελλάδα, και όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά και την Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Ο αγαπητός μου φίλος Λουκάς Παπαδήμος βρισκόταν τον μήνα εκείνο στο τέλος της οκτάχρονης θητείας του ως αντιπρόεδρος της ΕΚΤ. Εάν η ΕΚΤ δεν είχε παρέμβει έγκαιρα για να στηρίξει αυτές τις τρεις χώρες, η κρίση θα ήταν καταστροφική για την Ελλάδα και για τις άλλες δύο χώρες. Παρεμπιπτόντως, θυμάστε ότι ορισμένοι επέκριναν την ΕΚΤ εκείνη την εποχή, ότι ήταν πολύ υποστηρικτική, πολύ τολμηρή και γρήγορη. Το καλοκαίρι του 2011, η ΕΚΤ αποφάσισε επίσης να υποστηρίξει μαζικά την Ισπανία και την Ιταλία αγοράζοντας ομόλογά τους. Τον Ιούλιο - Αύγουστο του 2011, φάνηκε ότι όλες οι άλλες χώρες που βρίσκονται σε κρίση, εκτός από την Ελλάδα, μπορούσαν να αποφύγουν το τραύμα της επαναδιαπραγμάτευσης του χρέους. Δυστυχώς, η Ελλάδα δεν μπορούσε λόγω του εξαιρετικά υψηλού της χρέους.
Πρέπει να γίνει αναθεώρηση ή επιστροφή στους κανόνες χρέους και ελλείμματος στην ΕΕ;
Είναι απολύτως απαραίτητο να έχουμε δημοσιονομικούς κανόνες και οικονομική παρακολούθηση στην Ευρώπη, διότι έχουμε ένα ενιαίο νόμισμα, αλλά δεν υπάρχει πολιτική ομοσπονδία ούτε ομοσπονδιακός προϋπολογισμός. Το να αρνούμαστε ότι χρειαζόμαστε συλλογική δημοσιονομική εποπτεία (Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης) και οικονομική παρακολούθηση (διαδικασία μακροοικονομικών ανισορροπιών) θα ήταν επικίνδυνο για τη σταθερότητα του συνόλου. Η μετά Covid κατάσταση απαιτεί την κατάλληλη ερμηνεία τόσο του ΣΣΑ όσο και του ΔΜΑ, των δύο πυλώνων της διακυβέρνησης της ζώνης του ευρώ. Είναι σημαντικό να εφαρμοστούν συνετές οικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές με μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη προοπτική μετά τον Covid-19, εάν θέλουμε βιώσιμη ανάπτυξη, δημιουργία θέσεων εργασίας και ευημερία σε όλες τις χώρες - μέλη της ζώνης του ευρώ.
Πώς θα επηρεάσει την ΕΕ η αποχώρηση Μέρκελ; Θα υπάρξει νέος άξονας Μακρόν - Ντράγκι;
Η καγκελάριος Μέρκελ ήταν καθοριστική για την Ευρώπη. Καθοδήγησε με επιτυχία τη χώρα της στις δύο κρίσεις (2008 και Covid-19), με σταθερή θέση να διατηρήσει την ευρωπαϊκή ενότητα, ακόμη και όταν μέρος της κοινής γνώμης ήταν επιφυλακτικό. Η Ευρώπη τής οφείλει απέραντη ευγνωμοσύνη. Ο πρόεδρος Μακρόν και ο πρωθυπουργός Ντράγκι συνεργάζονται και έχουν πολλές κοινές απόψεις προς όφελος της Ευρώπης, ιδίως σχετικά με το τι χρειάζεται η ζώνη του ευρώ για να είναι επιτυχής και σε ευημερία. Το γεγονός ότι σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο είναι πράγματι πολύ σημαντικό. Φυσικά, ο επόμενος γερμανός καγκελάριος, όποιος ή όποια θα είναι, θα διαδραματίσει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στο μέλλον όπως στο παρελθόν. Πιστεύω επίσης ότι οι σχέσεις Γερμανίας και Γαλλίας θα παραμείνουν σημαντικές, υπό την προϋπόθεση ότι θα βάλουν πλήρως τη φιλία τους στην υπηρεσία των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όπως συνέβη στην εποχή των Αντενάουερ και Ντε Γκολ, Σμιτ και Ζισκάρ, Κολ και Μιτεράν και, πιο πρόσφατα, Μέρκελ και Μακρόν.