Η μετακίνηση με ποδήλατο απέκτησε φωνή

Η μετακίνηση με ποδήλατο απέκτησε φωνή - Συνέντευξη του προέδρου της Ελληνικής Ομοσπονδίας Αστικής Ποδηλασίας Παναγιώτη Πιτσιλού

Ακόμη και σήμερα, εν έτει 2021 πολλοί θεωρούν ότι όσοι μετακινούνται με ποδήλατο είναι κάποιοι τύποι…γραφικοί ή περίπου εξωγήινοι. Έχουν δίκιο; «Όσοι μετακινούμαστε με ποδήλατο είμαστε καθημερινοί άνθρωποι. Kάποιοι και  λίγο μεγαλύτερης ηλικίας. Δεν είμαστε αθλητές. Έχουμε φυσιολογικά ποδήλατα και όχι “εξωτικά”. Είμαστε λογιστές, τεχνικοί ηλεκτρονικών υπολογιστών, φοιτητές/τριες, ψυκτικοί, δικηγόροι, δάσκαλοι, δασκάλες… Αρκετοί από εμάς έχουμε ζήσει στο εξωτερικό και έχουμε δει πως το ποδήλατο σε πόλεις σε πολλές χώρες τις Ευρώπης είναι πλήρως ενταγμένο και αποδεκτό ως μέσο μετακίνησης από όλους» ξεκαθαρίζει ο πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Αστικής Ποδηλασίας Παναγιώτης Πιτσιλός.

Και νομίζω ότι αυτός είναι κατά τη γνώμη μου ο καλύτερος τρόπος για να ξεκινήσω να σας παρουσιάζω τη συνέντευξη που μας παραχώρησε στα «ΝΕΑ» και τις «Ορθοπεταλιές» ο πρώτος  πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Αστικής Ποδηλασίας. Στο τιμόνι της νεοσύστατης Ομοσπονδίας, η οποία ιδρύθηκε μόλις προ ολίγων ημερών και θα προωθεί τη μετακίνηση με ποδήλατο, είναι λοιπόν ένας καθημερινός επαγγελματίας. Μπορεί να έχει τύχει να τον δείτε να πηγαίνει στο βιβλιοπωλείο του στην οδό Σοφοκλέους, στο Κέντρο τη Αθήνας και να κάνει τις δουλειές του με το ποδήλατό του, διότι αυτό έχει επιλέξει ως μέσο μετακίνησης. «Μπαρουτοκαπνισμένος» στην προώθηση της μετακίνησης με ποδήλατο αφού είναι και πρόεδρος στον σύλλογο Αστικών Ποδηλατών Αττικής «ΠοδηλΑΤΤΙΚΗ Κοινότητα». Έχει εργαστεί για τη μαζική εκπαίδευση παιδιών σε θέματα κυκλοφοριακής ποδηλατικής αγωγής, έχει συμμετάσχει σε ποδηλατικές ομάδες και έχει συνεργαστεί με δήμους, φορείς και συλλογικότητες για την οργάνωση ποδηλατικών εκδηλώσεων.

Με την ίδρυση της Eλληνικής Ομοσπονδίας Αστικής Ποδηλασίας η μετακίνηση με ποδήλατο αποκτάει φωνή. Είναι η πρώτη φορά που στην Ελλάδα ιδρύεται φορέας εθνικής εμβέλειας που διεκδικεί τα δικαιώματα των αστικών ποδηλατών», των πολιτών δηλαδή που έχουν επιλέξει να περιορίσουν τη χρήση αυτοκινήτου και να μετακινούνται με το ποδήλατο σημειώνει ο κ.Πιτσιλός. Και επειδή η Βιώσιμη Κινητικότητα και ειδικότερα η μετακίνηση με ποδήλατο στη χώρα μας έχουν μείνει πολύ πίσω το πρώτο προεδρείο της Ομοσπονδίας και ο Παναγιώτης Πιτσιλός είναι επιφορτισμένο με πάρα, μα πάρα πολλή δουλειά.

Η προτεραιότητα όχι μία, αλλά πολλές. Να πείσει υπουργούς για την αναγκαιότητα των ποδηλατικών υποδομών. Να επαναφέρει στο προσκήνιο το ζήτημα της δημιουργίας του Μητροπολιτικού Δικτύου Ποδηλατόδρομων Αττικής.  Να επιδιώξει να μην μείνει στα χαρτιά η Εθνική Στρατηγική για το ποδήλατο. Να προσπαθήσει ώστε η κυκλοφοριακή αγωγή να αποτελέσει μάθημα στα σχολεία. Να προωθήσει γενικότερα τη χρήση του ποδηλάτου ως μέσου μετακίνησης.

Στη συνέντευξή του ο πρώτος πρόεδρος της νεοσύστατης Ομοσπονδίας μιλάει για όλα αυτά και για αρκετά ακόμη. Αναφέρει τα λάθη που έκανε ο Δήμος Αθηναίων στον Μεγάλο Περίπατο και στον ποδηλατόδρομο της Πανεπιστημίου, επισημαίνοντας ότι οι ποδηλατικοί φορείς δεν ερωτήθηκαν και αγνοήθηκαν. Εξηγεί γιατί στην Ελλάδα όλα εξακολουθούν να γίνονται με το αυτοκίνητο. Και βέβαια μας ενθαρρύνει να μετακινηθούμε κάπως διαφορετικά στην πόλη. Με τι άλλο; Με ποδήλατο.

-Η ίδρυση προ ημερών της Ελληνικής Ομοσπονδίας Αστικής Ποδηλασίας χαρακτηρίστηκε ιστορική στιγμή για το ποδηλατικό κίνημα στη χώρα μας. Γιατί χρειάζεται η Ομοσπονδία;  

Είναι η πρώτη φορά που στην Ελλάδα ιδρύεται φορέας εθνικής εμβέλειας που διεκδικεί τα δικαιώματα των αστικών ποδηλατών. Τέσσερις σύλλογοι αστικής ποδηλασίας από την Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Κατερίνη και Μυτιλήνη ξεκίνησαν να συνεργάζονται από το 2016 με την ενθάρρυνση και υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ποδηλατών (της ECF) για το σκοπό αυτό. Θέλουμε κι άλλους συλλόγους που υποστηρίζουν τη μετακίνηση με ποδήλατο και ήδη έχει εκφραστεί ενδιαφέρον για εγγραφή νέων μελών!

Η Ομοσπονδία χρειάζεται για να υπάρχει ενιαία δημοκρατικά νομιμοποιημένη έκφραση των ελλήνων αστικών ποδηλατών απέναντι στις αρχές (Υπουργεία, Εθνικοί Φορείς κ.α.) και για ενιαία παρουσία στα Ευρωπαϊκά όργανα (ECF). Η Ομοσπονδία θα είναι ο θεσμικός φορέας για την αστική ποδηλασία στην Ελλάδα.

Για όσους μπορεί να μην γνωρίζουν ή θέλουν να μάθουν, τι σημαίνει Αστική Ποδηλασία; Τι προωθούν οι σύλλογοι αστικών ποδηλατών και η Ομοσπονδία;

Ο σκοπός της Ομοσπονδίας είναι η προώθηση της χρήσης του ποδηλάτου στο πλαίσιο μιας βιώσιμης πολιτικής για τις αστικές και περιαστικές μετακινήσεις στην Ελλάδα. Το ποδήλατο έχει πολλές χρήσεις: είναι άθλημα, π.χ. ποδήλατο πίστας, Γύρος της Γαλλίας, έχει χρήση ψυχαγωγίας και αναψυχής: π.χ. βόλτες μέσα στην πόλη ή στην εξοχή, ποδηλατικές εκδρομές, και είναι και όχημα κατά τον ΚΟΚ δηλαδή χρησιμοποιείται για την μετακίνηση στην πόλη ως μεταφορικό μέσο. Αυτή η τελευταία του χρήση, η ποδηλατική μετακίνηση είναι που κυρίως ενδιαφέρει την Ομοσπονδία και τους συλλόγους. Οι ανάγκες, οι αλλαγές, οι απαιτήσεις που χρειάζονται για το όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μερίδιο χρήσης του ποδηλάτου στην πόλη.

  -Η Ελλάδα έχει μείνει πάρα πολύ πίσω στον τομέα της μετακίνησης με ποδήλατο και των ποδηλατικών υποδομών. Ποιες θα είναι οι προτεραιότητες της Ομοσπονδίας σ’ αυτή την κατεύθυνση;  

Στην πόλη, όπου η συνύπαρξη με τα αυτοκίνητα, τα φορτηγά και τα λεωφορεία είναι δεδομένη, το κυρίαρχο αίτημα για την ενίσχυση της χρήσης του ποδηλάτου, ώστε αυτό να γίνει μαζικό μέσο μετακίνησης, είναι η ασφάλεια. Και ασφάλεια σημαίνει κυρίως ποδηλατικές υποδομές. Οι προτεραιότητες σε αυτό τον τομέα της Ομοσπονδίας είναι η υποστήριξη των συλλόγων στα κατά τόπους αιτήματά τους όπως για την Αθήνα η υλοποίηση του Βόρειου Άξονα και του Μητροπολιτικού Δικτύου Ποδηλατικών Διαδρομών του Ρυμοτομικού Σχεδίου της Αθήνας.

-Υπάρχει ακόμη μεγάλη μερίδα πολιτών που θεωρούν ότι όσοι μετακινούνται με ποδήλατο είναι κάποιοι τύποι γραφικοί ή περίπου…εξωγήινοι. Πείτε μας δύο λόγια για εσάς;

Είμαστε καθημερινοί άνθρωποι, κάποιοι και λίγο μεγαλύτερης ηλικίας, δεν είμαστε αθλητές, έχουμε φυσιολογικά ποδήλατα και όχι “εξωτικά”. Είμαστε λογιστές, τεχνικοί ηλεκτρονικών υπολογιστών, φοιτητές/τριες, ψυκτικοί, δικηγόροι, δάσκαλοι, δασκάλες… Αρκετοί από εμάς έχουμε ζήσει στο εξωτερικό και έχουμε δει πως το ποδήλατο σε πόλεις σε πολλές χώρες τις Ευρώπης είναι πλήρως ενταγμένο και αποδεκτό ως μέσο μετακίνησης από όλους. Σημειωτέον ότι σε αυτές τις χώρες, αντίθετα με την Ελλάδα, βρέχει μέρα παρά μέρα, φυσάει και χιονίζει … παρ’ όλ’ αυτά, ακόμα και υπ’ αυτές τις συνθήκες, το ποδήλατο είναι η λογική επιλογή μετακίνησης.

  -Εθνική στρατηγική για το ποδήλατο. Τι θα κάνει η Ομοσπονδία για να μην μείνει στα χαρτιά;  

Όλοι οι αστικοί ποδηλάτες που ασχολούνται με τα του ποδηλάτου ενθουσιαστήκαμε όταν το Υπουργείο Περιβάλλοντος ανακοίνωσε ότι έστειλε προς διαβούλευση στα συναρμόδια Υπουργεία Εθνική Στρατηγική για το Ποδήλατο για δύο λόγους. Πρώτον, για το ίδιο το γεγονός - η εθνική στρατηγική είναι ένας οδικός χάρτης για την ανάπτυξη της ποδηλατικής μετακίνησης αλλά και ένας μηχανισμός ελέγχου της αποτελεσματικότητας των μέτρων που υιοθετούνται – και δεύτερον για το λόγο ότι η ομάδα που συνέταξε τη Στρατηγική είναι γνώστες του θέματος. Ο Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ, ο Ευθύμης Μπακογιάννης, είναι και βαθύς γνώστης των θεμάτων της ποδηλατικής μετακίνησης και ένας άνθρωπος που πιστεύουμε ότι θέλει πραγματικά να θεσπιστεί μία σοβαρή και σύγχρονη Εθνική Στρατηγική στην Ελλάδα. Από τις πρώτες λοιπόν ενέργειες της Ομοσπονδίας ήταν να εκφράσει την ανησυχία της για την καθυστέρηση της Εθνικής Στρατηγικής απευθυνόμενη στον Πρωθυπουργό. Όταν η Στρατηγική υιοθετηθεί θα έχουμε πολλή δουλειά καθώς θα είμαστε ο κύριος σύμμαχος της πολιτείας στη επίτευξη των στόχων της, ρόλο που αποδεχόμαστε με μεγάλη χαρά.

  -Βόρειος Ποδηλατικός Άξονας, Μ.Περίπατος. Τελικά τι έγινε; Ο Δήμος Αθηναίων δεν ακούει τίποτα;  

Ο Βόρειος Άξονας επειδή περνά από πολλούς Δήμους είναι αρμοδιότητας της Περιφέρειας Αττικής, αλλά το πιο δύσκολο κομμάτι του Δήμου Αθηναίων (Ερμού από Μοναστηράκι μέχρι Θησείο και Αθηνάς) ήταν στα σχέδια του Μεγάλου Περίπατου. Στην Αθηνάς δεν έγινε απολύτως τίποτα, στην Ερμού μισή λωρίδα στην άνοδο δόθηκε στους πεζούς. Από την πρώτη στιγμή όλες οι ποδηλατικές συλλογικότητες επεσήμαναν για το Μεγάλο Περίπατο ότι τέτοιες παρεμβάσεις δεν μπορεί να υλοποιούνται εκτός σχεδιασμού ευρύτερου δικτύου, χωρίς απόλυτη προτεραιότητα στην ασφάλεια και χωρίς συμμετοχή των ενδιαφερομένων πολιτών. Ούτε ευρύτερο δίκτυο προβλέπεται να υλοποιηθεί, υπάρχουν σοβαρά θέματα ασφάλειας στην Πανεπιστημίου και κανένας από τους ενδιαφερόμενους ποδηλατικούς φορείς δεν ερωτήθηκε, αντίθετα εμείς επιδιώξαμε και κάναμε  συναντήσεις και συζητήσεις με τους αρμόδιους. Παρόλα αυτά όμως, οι επισημάνσεις μας δεν υιοθετήθηκαν. Ο Δήμαρχος προς τα έξω φαίνεται, πάντως, να ξέρει τα ποδηλατικά. Π.χ. στη συζήτηση με τον Επίτροπο Timmermans που οργάνωσε η ECF απάντησε στην ερώτηση: Αν υπήρχε η αναγκαία χρηματοδότηση τι θα κάνατε στην πόλη για το ποδήλατο; -Απ: Τρία πράγματα: Δίκτυα, Δίκτυα, Δίκτυα διακριτών ποδηλατοδρόμων.

  -Η μείωση του ορίου ταχύτητας στο τοπικό δίκτυο δρόμων στα 30χλμ τελικά δεν ψηφίστηκε…  

Έχει υιοθετηθεί ρητά στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Βελτίωση της Οδικής Ασφάλειας και η εκτίμησή μας είναι ότι στο επόμενο νομοσχέδιο του Υπουργείου Μεταφορών περί τροποποίησης άρθρων του ΚΟΚ θα προταθεί. Το νομοσχέδιο για τη Μικροκινητικότητα αφορούσε άλλα θέματα, είχε ξεκινήσει η επεξεργασία του νωρίτερα από την υιοθέτηση του  Εθνικού Σχεδίου Δράσης και το θέμα του ορίου ταχύτητας δεν ήταν στην ατζέντα. Εμείς κάναμε το καθήκον μας και το προτείναμε στη διαβούλευση για να καταγραφεί και ελπίζοντας να περάσει.

-Γιατί δεν είδαμε και στην Ελλάδα – όπως σε πολλές άλλες χώρες – τη μαζική υλοποίηση των λεγόμενων «προσωρινών ποδηλατόδρομων» (popup bike lanes) μέσα στην Πανδημία που και γρήγορα γίνονταν και μικρό κόστος είχαν;

Το να τραβήξεις μία κορδέλα και να πεις «απαγορεύεται» είναι το μόνο εύκολο. Ποιος θα το τηρήσει, όμως, και ποιος θα επιβλέπει την τήρησή του, αυτό είναι το ζήτημα. Χρειάζεται πολυετής προεργασία  με ενημέρωση και εκπαίδευση για τα οφέλη του ποδηλάτου, κίνητρα, μία ολοκληρωμένη πολιτική (την Εθνική Στρατηγική που λέγαμε νωρίτερα) ώστε οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις να είναι απλά διεκπεραιώσεις για μία κοινωνία έτοιμη να αλλάξει συνήθειες. Ο Δήμος της Λιουμπλιάνα, πριν αποκλείσει το κέντρο της πόλης από τα αυτοκίνητα, υλοποιούσε για 8 χρόνια προγράμματα εξοικείωσης των πολιτών με τη βιώσιμη κινητικότητα. Ήδη στο Μεγάλο Περίπατο της Πανεπιστημίου παρκάρουν αυτοκίνητα στα Χαυτεία…

Χρειάζεται βέβαια και η πολιτική βούληση, γιατί γνώση δεν πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει. Αρκούσε η υλοποίηση των βασικών και δευτερευόντων αξόνων του, ψηφισμένου, Δικτύου Ποδηλατικών Διαδρομών του ΡΣΑ!

  -Γιατί ο Έλληνας επιμένει τόσο πολύ στη χρήση του ι.χ. για τις μετακινήσεις του;  

Το ι.χ. είναι ιδεολογία. Δείχνει κοινωνικό επίπεδο. Κοινωνική επιτυχία. Ο χρήστης ι.χ. συνήθως έχει επενδύσει για να έχει ένα καλό αυτοκίνητο, π.χ. έχει πάρει δάνειο, ή πληρώνει μία σοβαρή μηνιαία δόση και διεκδικεί, απαιτεί και θεωρεί απόλυτα φυσιολογικό να το χρησιμοποιεί παντού και πάντα. Π.χ. στην Αθηνάς και την Ερμού που λέγαμε πιο πάνω… (Αναρωτιέμαι αν υπάρχει κέντρο ευρωπαϊκής πόλης που να επιτρέπονται τα αυτοκίνητα σήμερα).  Άλλωστε οι δικαιολογίες είναι άφθονες «το ποδήλατο είναι επικίνδυνο», «το λεωφορείο καθυστερεί» κλπ κλπ. Δεν τον ενδιαφέρει πού χάνει το χρόνο του στην κίνηση, που πληρώνει πολύ σοβαρά ποσά σε βενζίνη κάθε μήνα, γιατί άλλωστε και όλοι του οι συνάδελφοι, οι φίλοι, οι γνωστοί έχουν την ίδια εμπειρία και το θεωρεί φυσιολογικό. Με 1% χρήστες ποδηλάτου μάλλον δύσκολα θα συναναστραφεί κάποιον που κυκλοφορεί συστηματικά με ποδήλατο για να κλονίσει την αλήθεια του. Αυτό το ρόλο πρέπει να τον αναλάβει η πολιτεία με την υιοθέτηση της Εθνικής Στρατηγικής για το Ποδήλατο και οι Δήμοι με την υλοποίηση των Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας.

  -Πολλοί Δήμοι έχουν προχωρήσει σε μικρά ποδηλατικά έργα, π.χ, ποδηλατόδρομους. Όμως ακόμη και σε όμορους δήμους αυτά τα έργα δεν συνδέονται…  

Αυτό είναι κάτι που μας στεναχωρεί πολύ! Εδώ και χρόνια προσπαθούμε να συμμετέχουμε σε όσα ΣΒΑΚ δήμων μας κάνουν δεκτούς και ένα από τα πρώτα πράγματα που τονίζουμε ως μεγάλης σημασίας, είναι η σύνδεση του δικτύου με αυτό του ΡΣΑ και των όμορων δήμων. Δυστυχώς ο κάθε δήμος θέτει τις προδιαγραφές και “ξεχνάει” ότι ο πολίτης δεν είναι φυλακισμένος στα σύνορά του.

  -Κυκλοφοριακή αγωγή, οδική συμπεριφορά, Τι θα κάνετε για να μπει στα σχολεία;  

Πριν από όλα, να πούμε ότι και στη χώρα μας, όπως και σε αρκετές άλλες, υπάρχει το εξής παράδοξο. Ανήλικοι και ενήλικοι πολίτες, καλούνται να υπακούουν σε κανόνες στους οποίους δεν είναι εκπαιδευμένοι! Και ως πεζοί, αλλά κυρίως ως οδηγοί ποδηλάτων και άλλων μέσων προσωπικής μικρό-μετακίνησης. Τα μαθήματα που περιλαμβάνονται στο σχολικό πρόγραμμα της βασικής εκπαίδευση είναι υποτυπώδη για τους πεζούς και απλά ανύπαρκτα για το ποδήλατο και τα άλλα μέσα, παρόλο που σχεδόν όλα τα παιδιά, κάποια στιγμή θα αποκτήσουν και θα οδηγήσουν ένα ποδήλατο. Βλέποντας αυτό το πρόβλημα, πολλά, πάνω από δέκα χρόνια πίσω, σύλλογοι και ομάδες που ασχολούνται με την αστική ποδηλασία, εκπόνησαν και υλοποιούν σε τοπικό επίπεδο, προγράμματα που απευθύνονται σε μαθητές.

Κάποιες χρονιές, όπως και φέτος, θα γίνουν και ενημερωτικές συναντήσεις για ενήλικες. Είμαστε πεπεισμένοι ότι η εκπαίδευση μπορεί να δώσει τα καλύτερα και ταχύτερα θετικά αποτελέσματα. Μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά που θα εκπαιδευθούν σήμερα, θα κινδυνεύουν λιγότερο από ΣΗΜΕΡΑ και θα είναι καλύτεροι οδηγοί από ΣΗΜΕΡΑ, ότι όχημα και να οδηγούν! Και αύριο, θα είναι γνώστες των ιδιαίτερων αναγκών όλων των οχημάτων, με αποτέλεσμα τον αλληλοσεβασμό και την ανάπτυξη της σωστής κυκλοφοριακής κουλτούρας. Αυτή τη στιγμή, στην ΕΟΑΠ επεξεργαζόμαστε πλάνο εκπαίδευσης για μαθητές, το οποίο θα καταθέσουμε στο Υπουργείο Παιδείας με στόχο να υιοθετηθεί στο ημερήσιο πρόγραμμα σπουδών των σχολείων.