Ποιες οφθαλμολογικές εξετάσεις είναι υποχρεωτικές στα παιδιά

Είναι σημαντικό μάλιστα να συνυπολογιστεί ότι το 85% των πληροφοριών που προσλαμβάνει ο εγκέφαλός μας από το περιβάλλον, είναι εικόνες

Η πρόληψη μιας πάθησης είναι πάντα προτιμότερη από τη θεραπεία της - κανόνας που ισχύει και για τις παθήσεις των ματιών. Κι αν λάβει κανείς υπόψη ότι η όραση ως λειτουργία αναπτύσσεται κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού, αντιλαμβάνεται τη σημασία του έγκαιρου προληπτικού ελέγχου.

Είναι σημαντικό μάλιστα να συνυπολογιστεί ότι το 85% των πληροφοριών που προσλαμβάνει ο εγκέφαλός μας από το περιβάλλον, είναι εικόνες. Συνεπώς, μαθαίνουμε να βλέπουμε, όπως μαθαίνουμε να μιλάμε. «Την ευπλαστότητα του οπτικού συστήματος στην παιδική ηλικία κατέδειξαν οι Hubel και Wiesel κερδίζοντας το βραβείο Nobel. Oι ερευνητές αυτοί έδειξαν ότι η περίοδος που ένα παιδί μαθαίνει να βλέπει, αρχίζει με τη γέννησή του και σταματά γύρω στο 9ο έτος της ζωής. Η ταχύτητα με την οποία μαθαίνουμε να βλέπουμε είναι αρχικά μεγάλη, ενώ όσο πλησιάζουμε προς το 9ο έτος μειώνεται ραγδαία» σημειώνει στο ένθετο «Υγεία» ο Ιωάννης Δατσέρης, χειρουργός -οφθαλμίατρος και αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Υαλοειδούς - Αμφιβληστροειδούς.

Τι σημαίνει αυτό; «Οτι ένα πρόβλημα που είναι απλό για έναν ενήλικο, π.χ. μυωπία ή αστιγματισμός από το ένα μάτι, στραβισμός ή ακόμα και ένας καταρράκτης, μπορεί να έχει μια καθοριστική και μόνιμη επίδραση στην όραση ενός παιδιού. Το γεγονός αυτό είναι θεωρητικά μη αναστρέψιμο μετά το 9ο έτος της ηλικίας» εξηγεί.

Και προσθέτει: «Ο παιδοφθαλμολογικός έλεγχος στην προσχολική ηλικία είναι σημαντικός, γιατί μπορεί να διαγνώσει πρώιμα και να αντιμετωπίσει παθήσεις που θα έχουν μόνιμη επίδραση στην όραση ενός παιδιού, δηλαδή ενός αυριανού ενηλίκου».

Στο πλαίσιο αυτό, ο Ιωάννης Δατσέρης παραθέτει για τους νέους γονείς το… ημερολόγιο των ραντεβού που πρέπει να κλείνουν με τον οφθαλμίατρο, αναλύοντας τι πρέπει να περιμένουν κάθε φορά που επισκέπτονται το οφθαλμολογικό ιατρείο με το μικρό τους.

Ελεγχος νεογνού

Μπορεί να προσφέρει πρώιμη διάγνωση και άμεση θεραπεία σε παθήσεις, όπως:
- Ο συγγενής καταρράκτης. Αφορά 1 στις 250 γεννήσεις (0,4%).
- Το συγγενές γλαύκωμα. Αφορά 1 στις 10.000 γεννήσεις.
- Συγγενής συγκλίνων στραβισμός. Η συχνότητα εμφάνισης του στραβισμού αυτού είναι στο 2% των νεογνών.
- Συγγενείς ανατομικές ανωμαλίες και οφθαλμολογικά σύνδρομα (πάνω από 1.500).
- Αμφιβληστροειδοπάθεια της Προωρότητας (ΑτΠ). Στις ΗΠΑ σε 40.000 πρόωρα ετησίως, 2.650 θα έχουν κάποιου σημαντικού βαθμού ΑτΠ και 550 θα τυφλωθούν.
- Νεογνική επιπεφυκίτιδα. Αφορά το 1,6%-12% των νεογέννητων, ανάλογα με το επίπεδο της περίθαλψης.
- Η συγγενής απόφραξη του ρινοδακρυικού πόρου. Εμφανίζεται στο 7%-9% των νεογέννητων και εφόσον επιμένει μετά τον 6ο μήνα, αντιμετωπίζεται χειρουργικά.

«Νεογνά χωρίς κάποιο κλινικό πρόβλημα, αλλά είτε με επιβαρημένο κληρονομικό ιστορικό είτε με κάποιο εύρημα που εγείρει υποψίες για κάποια οφθαλμική πάθηση, επανελέγχονται στον 3ο μήνα της ζωής», διευκρινίζει ο Δατσέρης.

Ελεγχος  σε παιδιά ενός έτους

Στην ηλικία αυτή μπορεί να εκτιμηθεί πλήρως:
- Η κινητικότητα των οφθαλμών.
- Η ύπαρξη στραβισμού.
- Η ύπαρξη μυωπίας, υπερμετρωπίας ή αστιγματισμού.
- Αδρά, η οπτική ικανότητα και τέλος η ύπαρξη κληρονομικών παθήσεων του αμφιβληστροειδούς, συνήθως με τη βοήθεια ειδικών εξετάσεων.

Ελεγχος σε παιδιά τριών ετών. Αποτελεί την πλέον κρίσιμη εξέταση για την εκτίμηση της οπτικής ικανότητας ενός παιδιού, διευκρινίζει ο ειδικός. Ειδικότερα, στην ηλικία αυτή μπορούν να εκτιμηθούν όλα όσα αναφέρθηκαν στον έλεγχο των παιδιών 1 έτους και επιπλέον η οπτική οξύτητα σε κάθε μάτι ξεχωριστά.

«Ετσι, μπορούμε να ανιχνεύσουμε την ύπαρξη αμβλυωπίας, δηλαδή ενός τεμπέλικου ματιού. Η αμβλυωπία αντιμετωπίζεται με κλείσιμο του καλού ματιού, ώστε να εξασκήσουμε το τεμπέλικο μάτι. Πρόκειται για μία συχνή πάθηση, αφορά το 7% των ανθρώπων, και σημαντικό πρόβλημα».

Συνεπώς, εάν δεν αντιμετωπισθεί στα πρώτα χρόνια της ζωής και μέχρι την ηλικία των 9 ετών, γίνεται μόνιμη.

«Το τεμπέλικο μάτι δεν θα μπορεί να δει καλά ποτέ και αυτό δεν αντιστρέφεται ούτε με γυαλιά ούτε με επέμβαση», καταλήγει ο Ιωάννης Δατσέρης.

Ελεγχος σε παιδιά πέντε ετών. Στην ηλικία αυτή, εκτός από τον πλήρη ανατομικό και οφθαλμοκινητικό έλεγχο, είναι δυνατός ο ακριβής διαθλαστικός έλεγχος (μυωπία, αστιγματισμός).

«Η χορήγηση της κατάλληλης διόρθωσης σε αυτήν ακριβώς την ηλικία, θα επιτρέψει στο παιδί να ξεκινήσει το σχολείο χωρίς κάποιο πιθανό διαθλαστικό μειονέκτημα, που αποτελεί  συχνά αιτία κακής σχολικής επίδοσης» σημειώνει ο ειδικός.

Ο ετήσιος οφθαλμολογικός έλεγχος στα πρώτα σχολικά χρόνια είναι σημαντικός, καθώς εκείνη η μορφή μυωπίας που ονομάζεται σχολική μυωπία εμφανίζεται σε αυτήν ακριβώς την ηλικιακή ομάδα. Η σχολική μυωπία τείνει να εξελίσσεται παράλληλα με τη σωματική ανάπτυξη του παιδιού.

Θεραπευτικές δυνατότητες

Η πρώιμη διάγνωση επιτρέπει την ταχύτερη και καλύτερη θεραπεία, αλλά και την αποτροπή των όποιων επιπλοκών μιας νόσου.

1) Συγγενής καταρράκτης: άμεση επέμβαση.

2) Συγγενές γλαύκωμα: άμεση έναρξη θεραπείας με κολλύρια, επέμβαση.

3) Συγγενής συγκλίνων στραβισμός: αρχικά χορήγηση γυαλιών ή κλείσιμο του καλού ματιού, χειρουργείο συνήθως μεταξύ 12ου - 20ού μήνα.

4) Οφθαλμικές συγγενείς ανωμαλίες: γυαλιά, κλείσιμο καλού ματιού ή επέμβαση κατά περίπτωση.

5) Αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας: άμεση θεραπεία με laser ή κρυοπηξία.

6) Νεογνική επιπεφυκίτιδα: αντιβιοτική αγωγή με κολλύρια, σπάνια ενδοφλέβια.

7) Συγγενής απόφραξη του ρινοδακρυϊκού πόρου: αγωγή με κολλύρια και τοπικό μασάζ, επέμβαση μετά τον 6ο μήνα.

8) Στραβισμός σε μεγαλύτερα παιδιά: γυαλιά, κλείσιμο του καλού ματιού, χειρουργική επέμβαση.

9) Αμβλυωπία: κλείσιμο του καλού ματιού, ενίοτε χρήση κυκλοπληγικών κολλυρίων.

10) Μυωπία, αστιγματισμός: χορήγηση γυαλιών.

11) Αμφιβληστροειδοπάθειες: ειδικά βοηθήματα χαμηλής όρασης, ειδικά σχολεία.