Святар, які прайшоў сталінскія лагеры і вярнуўся
Рыма-каталіцкі святар, біскуп, апостальскі адміністратар Менскі і Магілёўскі, беларускі і латышскі рэлігійны і грамадскі дзеяч Баляслаў Слосканс (1893-1981) нарадзіўся ў былой Віцебскай губерні ў каталіцкай сям’і Бярнарда і Цыцыліі Слоскансаў. Па нацыянальнасці ён быў латыш, але моцна любіў Беларусь, беларусаў і выдатна размаўляў па-беларуску. 19 жніўня Баляславу Слоскансу спаўняецца 130 гадоў з дня нараджэння.
Духоўную адукацыю Баляслаў Слосканс атрымаў у каталіцкай духоўнай акадэміі ў Петраградзе. Працаваў душпастырам у Петраградзе, Маскве і ў Віцебску.
У траўні 1926 года каталіцкага святара прызначылі на пасаду апостальскага адміністратара Менскага і Магілёўскага. У сваіх выступах ён імкнуўся выкарыстоўваць і беларускую, і польскую мовы. У верасні 1927 года Баляслаў Слосканс быў арыштаваны і высланы ў Салавецкія лагеры. Праз тры гады ўладыку Баляслава паклікалі ў канцылярыю лагера і сказалі збірацца “з рэчамі” на ад’езд. І ён пачаў рознымі шляхамі і транспартам дабірацца да Ленінграда. Прыехаўшы ў горад на Няве, Баляслаў Слосканс хутка адтуль паехаў у Магілёў, каб зноў працягваць душпастырскую працу сярод сваіх вернікаў.
У Магілёве Слоскансу неабходна было спачатку атрымаць дакументы на прыпіску, таму ён пайшоў у ГПУ. Там яго сустрэлі са здзіўленнем. А праз дзесяць дзён пасля прыезду святара ў Магілёў, яго зноў арыштоўваюць і высылаюць у Сібір.
Падарожжа на высылку прыйшлося адбываць этапамі. У сакавіку 1931 года ён прыбыў у Енісейск. Адтуль праз два месяцы яго перавялі ў Стара-Юруханск, а на новы 1932 год – у Краснаярск. Там ён мусіў сам знаходзіць сабе працу і харчаванне. Але ратавала рыбалоўства. Праз год Слоскансу паведамілі, што яго пераводзяць у Маскву.
Прабыўшы тыдзень у маскоўскай турме, 20 студзеня 1933 года біскупа выклікалі ў суд, дзе яго чакаў пасол латвійскага ўраду, які паведаміў яму, што, дзякуючы латвійскаму ўраду і апостальскаму пасаду, савецкі ўрад пагадзіўся яго вымяняць на аднаго камуніста, і дзеля гэтага ўжо заўтра можна выехаць у Рыгу.
Баляслаў Слосканс паслухаў пасла і праз некалькі дзён ён быў ужо ў Рызе. А з Рыгі яго шлях ляжаў у Італію, дзе ўладыку віталі ў Рыме. Там ён прабыў некалькі месяцаў. А потым паехаў у вандроўку па Еўропе, сустракаючыся з вернікамі, і вярнуўся ў Рыгу, дзе працаваў у семінарыі і ва ўніверсітэце.
Падчас Другой сусветнай вайны гітлераўскія ўлады пастаянна перашкаджалі ўладыку Слоскансу выконваць яго архіпастырскія абавязкі на Беларусі. А ў 1944 годзе нямецкае гестапа вывозла святара ў Германію ў лагер для ваеннапалонных Шнайдэмюле, скуль яго, дзякуючы нямецкім епіскапам, вызваляюць. Пасля вызвалення Слосканс жыве ў горадзе Айхштэт у Баварыі, а затым у манастыры капуцынаў у Лор на Майне. Там святар знаходзіўся да 1947 года. А пасля ўладыку запрасілі беларусы-вернікі ў Бельгію. Адтуль апостальскі пасад камандзіруе святара візітаваць беларускія асяродкі ў Францыі, Бельгіі і Германіі. Дарэчы, варта дадаць, што Баляслаў Слосканс паважна спрычыніўся сваім заступніцтвам і да арганізацыі беларускага цэнтру ў Лювене (Бельгія), дапамагаў кампазітару Міколу Равенскаму.
Афіцыйна біскуп Баляслаў Слосканс з 19 снежня 1952 года быў апостальскім візітатарам для беларускіх грэка-католікаў, а з 14 лютага 1953 года і адказным за душпастырства для беларусаў лацінскага абраду ў Заходняй Еўропе, але ўжо ў папярэднія гады ён наведваў і падтрымліваў духоўна многіх беларусаў-эмігрантаў і асабліва дапамагаў беларускім студэнтам, якія вучыліся ў каталіцкім універсітэце ў Лювене.
Вялікая заслуга біскупа Баляслава Слосканса для душпастырскіх патрэбаў беларусаў на эміграцыі была і ў тым, што ён, як апостальскі візітатар для беларусаў замежжа, падтрымаў ліст, які беларускія святары напрыканцы іх агульнай сустрэчы ў Рыме прадставілі Папе Яну XXIII 6 лютага 1960 года, з просьбай прызначыць для беларускіх католікаў уласнага біскупа. Ліст-мемарыял быў падпісаны біскупам Баляславам Слоскансам і беларускімі святарамі, якія займаліся душпастырскай апекай беларускіх эмігрантаў абодвух абрадаў у Заходняй Еўропе. І, сапраўды, 2 ліпеня 1960 года Папа Ян ХХІІІ намінаваў айца Чэслава Сіповіча – рэктара беларускай місіі ў Лондане, першым беларускім біскупам ад часу знішчэння ў 1839 годзе царскімі ўладамі Расейскай імперыі структур унійнай грэка-каталіцкай царквы. Абодва іерархі засталіся ў глыбокай сяброўскай прыязні аж да смерці. Абодва і памерлі ў адзін год: біскуп Баляслаў Слосканс – 18 красавіка 1981 года, біскуп Чэслаў Сіповіч – 4 кастрычніка 1981 года. Гэтае іх сяброўства было таксама важным знакам сяброўства латышскага і беларускага народаў.
Беларускае Радыё Рацыя
Artykuł Святар, які прайшоў сталінскія лагеры і вярнуўся pochodzi z serwisu БЕЛАРУСКАЕ РАДЫЁ РАЦЫЯ.