‘Alimenti zorla alan fond’ işləyəcəkmi?
Boşanandan sonra aliment ala bilməyənlərə dövlət yardım edə bilər. Ombudsman Elmira Süleymanova iyulun 16-da bildirib ki, Milli Məclisə Aliment Fondunun yaradılması barədə təklif verib. O deyib ki, Aliment Fondu, Dövlət Sosial Müdafiə Fondu kimi bir fond olacaq, boşanan insanlar məhkəmə qərarından sonra bu fonda müraciət edərək aliment pulunu ala biləcəklər. Ombudsmanın təklifinə görə, sonradan dövlət həmin borcludan məcburi qaydada müəyyən bir prosedurla bu vəsaiti geri alacaq.
Bakı sakini Nizami Yaqubov isə deyir ki, onun pulu olsaydı, elə alimenti xoşluqla verərdi, balasından pul əsirgəməzdi:
“Alimenti vaxtında verə bilmirəm. Ona görə ki, iş yoxdur. 57 yaşım var. Amma canım möhkəmdir. Hər işi görə bilirəm. Kafel-metlax ustasıyam. Amma deyirlər ki, yaşlısan, iş yoxdur. Çalışıram ordan burdan nə isə edim ki, o uşağım yaşasın. Amma vermək lazımdır, o uşağın heç bir günahı yoxdur. Günah böyüklərdə olur, böyüklər səhv edirlər, amma əziyyətini uşaqlar çəkir. Amma Xatirəmin həyata gəlməyinə peşman deyiləm…”
Nizami Yaqubov deyir ki, Aliment Fondunun ondan və başqa aliment verə bilməyənlərdən məcburi qaydada necə pul alacağını təsəvvür edə bilmir. Deyir ki, əgər onu məcburi əməyə cəlb etsələr, gedib məmnuniyyətlə işləyər, işdən qaçmır, sadəcə işi tapa bilmir.
Boşanmalar da artıb, aliment mübahisələri də
Hüquqşünas Səməd Rəhimli deyir ki, 2015-ci ildə iqtisadiyyatın durumu pisləşəndən sonra həm boşanmalar artıb, həm də aliment mübahisələri. Belə ki, uşağa baxan qadınlar indi alimentə daha çox möhtacdırlar, kişilər isə bu pulu qazanıb verməkdə çətinlik çəkirlər.
Amma Səməd Rəhimli deyir ki, Aliment Fondu problemi həll edə bilməyəcək, əksinə dövlətin yükü artacaq.
AzadlıqRadiosu bu mövzuda Bakı sakinlərinin də fikirlərini öyrənib:
Ombudsman Elmira Süleymanova belə bir Fondun yaradılması ilə bağlı Milli Məclisə müraciət edib. Milli Məclisin Əmək və Sosial Siyasət Komitəsinin üzvü Aytən Mustafayeva da belə Fondun yaranmasının tərəfdarıdır:
“Problem onda yaranır ki, adamlar xaricə gedir, Rusiyaya, Ukraynaya və ya Qazaxıstana işləməyə gedir və itir. Nə aliment verir, nə pul göndərir. Bu adamları tapıb, onlardan pul tələb eləmək hüquq-mühafizə və ya başqa strukturların işidir. Tamamilə işləməyən adam? O zaman nə ilə dolanır bu? Hava udur? Sadəcə olaraq ola bilsin ki, bu iş dövlət işi olmasın, rəsmi dövlət qeydiyyatı olan iş olmasın. Xaricdə də, bizdə də belə hallar var-adamlar qeydiyyatsız işləyirlər”.
Zorla, amma necə?
Bəs Aliment Fonduna borcu olan adamlardan pul hansı yolla alınacaq? Onların cəzası nə olacaq? Aytən Mustafayeva deyir ki, bu sualların cavabı hələ bəlli deyil, işləmə mexanizmi hazırlanmayıb.
Hüquqşünas Səməd Rəhimli deyir ki, bir qism valideyn alimenti yoxsulluqdan ödəyə bilmirsə, bir qism adam da bilərəkdən ödəmir. Xüsusilə də kişilər ayrıldıqları, konfliktdə olduqları keçmiş arvadlarına pul ayırmaq istəmirlər.
Səməd Rəhimli deyir ki, dövlət əvvəlcə gərək kimin əslində nə qədər əmlaka və gəlirə sahib olduğunu müəyyənləşdirsin:
“Hal-hazırda Azərbaycanda məhkəmə qərarlarının icrasında ciddi problem var. O cümlədən, aliment məhkəmə qərarlarının. Bu da xüsusi mülkiyyət hüququ ilə bağlıdır. Bir çox insanlar öz mülkiyyətlərini, gəlirlərini gizlədirlər. Ona görə də məhkəmə qərarlarının icrasında problem yaranır. Çünki şəxslər könüllü icra etməyəndə, bu qərarları icra məmurları məcburi qaydada icra etdirirlər. İcra məmurları isə rəsmi gəlir mənbələrinə baxmalı olurlar. Azərbaycanda bu, geniş yayılmış praktikadır ki, bir çox şəxslərin gəlirləri qeyri-rəsmidir”.
Səməd Rəhimli deyir ki, köklü problemlər - ümumi iqtisadi problemlər, mülkiyyət və gəlirlərin rəsmiləşdirilməsi həll olunmasa, məcburi yolla aliment problemini aradan qaldırmaq mümkün olmayacaq.
Ümumilikdə Azərbaycanda son 10 ildə boşanmalar artır. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2018-ci ildə Azərbaycanda 15 minə yaxın boşanma baş verib. 10 il əvvəl bu göstərici iki dəfə az- 7 min 700 idi.
Statistika komitəsinə görə Sonuncu dəfə ildə 15 minə yaxın boşanma halı 1990-cı ildə qeydə alınıb.