Казанда XIX гасырда төзелгән Иске Таш мәчетен реставрациялиләр
Казанда федераль дәрәҗәдәге мәдәни мирас объекты булган Яңа Бистә мәчетен реставрацияләү дәвам итә. Эш «Тарихи истәлек» федераль проекты буенча алып барыла. Мәҗит Гафури урамында XIX гасыр бинасын реставрацияләүдән тыш, аерым мәдрәсә һәм хәләл кафесы булган тулы бер комплекс төзү планлаштырыла. Бу хакта бүген журналистларга тарихи объектлар буенча матбугат туры барышында билгеле булды.
«Безнең алда федераль дәрәҗәдәге мирас булган Яңа Бистә мәчете, ул 1801 елда төзелгән. Ул XIX гасыр башында беренче гильдия сәүдәгәре Габдулла Үтәмешевның акчасына төзелә. Бина 1930 елга кадәр дини объект буларак эшли. Шуннан соң биредә мех фабрикасы була. Дини эшчәнлек 90нчы елларда яңадан башлана», - дип хәбәр итте Татарстан Мәдәни мирас объектларын саклау комитеты рәисе Иван Гущин.
Кирпечтән төзелгән мәчет Яңа Татар бистәсенең мөһим иҗтимагый үзәге булып саналган. Дингә каршы кампания барышында ул ябылган. Бина мех фабрикасы склады, госпиталь, сәнгать мәктәбе өчен файдаланылган. Шул сәбәпле, бинаның тышы һәм эче үзгәргән. Икенче катның гөмбәзле бүлмәләре яссы түшәм белән ябылган. Ләкин агач баскычлы чын манара сакланган.
«Совет чорында Казанда нибары ике-өч мәчетнең генә манарасы киселмәгән, шул исәптән Иске Таш мәчетендә дә. 220 ел элек куелган 26 метрлы шушы манара калган. Бары тик 1994 елда гына Иске Таш мәчет мөселман җәмәгатьчелегенә кире кайтарыла һәм яңадан эшли башлый», - дип өстәде Иске Таш мәчете имамы Надир хәзрәт.
«Бүген бинаның тышы һәм интерьеры тарихи үткәнгә «кайтарыла», түбә һәм фасад реставрацияләнә. Эшләр бары тик федераль финанслау хисабына гына алып барыла, бу елга инвестиция күләме якынча 50 млн сум тәшкил итә. Төп эшләрне сентябрьдә тәмамлыйбыз, ә алга таба интерьерны реставрацияләүгә күчәбез», - диде Гущин.
Ремонт-реставрация эшләре барышында ишек уемы өстендәге кирпеч астында чүкеп ясалган металл рәшәткә тапканнар һәм аны сакларга булганнар. Надир хәзрәт журналистларга тагын бер кызыклы әйбер сөйләде.
«Каюм Насыйри хикәятләре буенча, элек мәчет урынында 10 мең мөселман җирләнгән. Алар Иван Грозный Казанны алганда шәһәрне саклаган. Аларны туганнар каберендә мөселман йолалары буенча җирләргә карар иттеләр. Без ике-өч урында казу эшләре алып бардык, археологлар чакырдык, әлегә нәтиҗә юк, әмма эшне дәвам итәргә планлаштырабыз», - диде Надир хәзрәт.
Барысы да элеккеге кебек торгызылачак, дип өстәде Надир хәзрәт. Аның сүзләренчә, фасад эшләрен кышка кадәр тәмамлау планлаштырыла. Реставрация һәм эчке эшләрен 2024 елның җәенә төгәлләргә җыеналар. Киләчәктә мәчеттән ерак түгел аерым мәдрәсә һәм хәләл кафе төзеләчәк.