Πόλεμος 365 ημερών: Κερδισμένοι βγήκαν μόνο οι ακραίοι
Εναν χρόνο μετά την 7η Οκτωβρίου οι κιμπούτσνικς, οι πρωτοπόροι της ειρήνης, νιώθουν το έδαφος να έχει χαθεί κάτω από τα πόδια τους. Και στην πλευρά των Αράβων όμως, πέρα από την πρακτική δυσκολία και τον φόβο των εξτρεμιστών ανάμεσά τους, τα όσα μεσολάβησαν έκτοτε με την ισοπέδωση της Γάζας έχουν προσδώσει μια διάσταση αφελούς ουτοπίας στην όποια ελπίδα για κάποια διέξοδο.
Ο Ντάνι μού δείχνει μια έγχρωμη φωτοτυπία της φωτογραφίας.
Τα χρώματα έχουν αλλοιωθεί, όχι όμως και στη δική του μνήμη. Η κοπέλα που χαμογελάει ευτυχισμένη είναι η κόρη του. Ο νεαρός άντρας που τη φιλάει στο μάγουλο είναι ο γαμπρός του. Οσο για τον ίδιο, στο διπλό παιχνίδι που έμελλε να του παίξει η μοίρα, εδώ στο κιμπούτς Κισουφίμ, μια ανάσα από τη γραμμή που συμφωνήθηκε το 1950 ως Γραμμή Εκεχειρίας και έκτοτε είναι τα σύνορα της Γάζας, είναι ο διοικητής πυρασφάλειας και διάσωσης αυτής της κολεκτίβας.
Την 7η Οκτωβρίου κατάφερε να διασώσει πολλούς ανθρώπους, όχι όμως και την κόρη και τον γαμπρό του, οι οποίοι, ζωντανοί ή νεκροί, κάηκαν μέσα στο σπίτι τους, στο οποίο οι ένοπλοι εισβολείς είχαν βάλει φωτιά.
Οπως και σε άλλα κιμπούτς έτσι και εδώ είχαν φέρει μαζί τους μια εμπρηστική ύλη, η οποία πολλαπλασιάζει την εξάπλωση της φωτιάς. Εκεί όπου δεν τους άνοιγαν έβαζαν φωτιά και έκαιγαν τους ενοίκους ζωντανούς. Ούτε οι ξένοι που εργάζονταν εδώ γλίτωσαν από τη φρίκη που βίωσαν εκείνη τη μέρα οι κάτοικοι.
Το βίντεο με τους εξτρεμιστές να χτυπούν με μανία έναν ασιάτη εργάτη με έναν κασμά για να του κόψουν το κεφάλι εδώ γυρίστηκε. Κάθε γωνιά του Κισουφίμ – που στα εβραϊκά σημαίνει επιθυμία, λαχτάρα – αναδίδει πια τη μυρωδιά του θανάτου.
Κανένας από τους κατοίκους δεν έχει ακόμα επιστρέψει. Το κιμπούτς είναι κλειστό και όταν μπήκα το έκανα με τη βοήθεια ενός φίλου που μου εξασφάλισε την άδεια και με συνόδευσε εκεί.
Ο Ντάνι θυμάται πόση λαχτάρα είχε η Ντάφνε, η κόρη του, για τη ζωή. Ηταν ήσυχα παιδιά, μου λέει, κάπως απολογητικά, ίσως γιατί πια κάθε Ισραηλινός νιώθει την εικόνα που η παραπληροφόρηση δημιούργησε όχι μόνο για αυτούς αλλά και για τους Εβραίους σε όλο τον κόσμο, μετά μάλιστα τα όσα έγιναν πριν καν αρχίσει η επιχείρηση του στρατού στη Γάζα. Δεν πείραξαν κανέναν, λέει, ούτε και εμείς.
Και δεν θα ήταν λογικό άλλωστε αφού τα κιμπούτς είναι κοινόβια, είναι η μεταφορά και στην πράξη της αριστερής ιδεολογίας και όσοι έζησαν και ζουν σ’ αυτά βρίσκονταν πάντα στην πρώτη γραμμή του αγώνα για ειρήνη, αντιμετωπίζοντας τα φραστικά πυρά των άλλων κάθε φορά που κάτι πήγαινε στραβά, σε κάθε νέα τρομοκρατική επίθεση, σε κάθε νέα σύγκρουση.
Απτόητοι εκείνοι συνέχιζαν να στήνουν γέφυρες, να βοηθούν τους Αραβες, να δίνουν δουλειές κάτι που οι πλείστοι δεν μετανιώνουν αφού είναι δύσκολο να πείσει κανείς ανθρώπους τόσο βαθιά πολιτικοποιημένους να ακυρώσουν αυτό που είναι.
Η 7η Οκτωβρίου όμως και η σφαγή κάποιων εκ των πλέον επιφανών μελών του ειρηνιστικού κινήματος έχει οδηγήσει τους περισσότερους στην πεποίθηση ότι τα πράγματα έχουν πάει τόσο πίσω που δεν πρόκειται να υπάρξει η όποια δυνατότητα ειρήνευσης για χρόνια.
Ρώτησα και τον Ντάνι για αυτό όπως όλους με τους οποίους μίλησα στις επισκέψεις μου σε πολλά κιμπούτς τους τελευταίους μήνες. Δεν ξέρω, απάντησε. Και μου είπε πως για μέρες ήλπιζαν ότι η κόρη του και γαμπρός του είχαν απλά απαχθεί.
Μόνο όταν ανέλυσαν τη στάχτη, εξήγησε, κατάλαβαν ότι τίποτα δεν είχε απομείνει λόγω της εμπρηστικής ουσίας. Μάλλον στο μυαλό του οι στάχτες της ειρήνης είναι εκεί. Αλλά δεν θέλει όπως και οι άλλοι να το παραδεχθεί.
Οι ιστορίες των κιμπούτσνικς που επέζησαν εδώ αλλά και αλλού μοιάζουν. Είναι ιστορίες ολέθρου και φρικιαστικών περιγραφών.
Η Ρεούτ, παραδίπλα στον Ρεΐμ είχε πάρει μήνυμα από την ανήλικη κόρη της από το κινητό του πρώην συζύγου και πατέρα των παιδιών της τα οποία όταν βγήκαν από το καταφύγιο βρήκαν τον πατέρα τους και τη συντροφό του σκοτωμένους σε μια λίμνη αίματος.
Στο Μπεερί, το κιμπούτς που χτυπήθηκε περισσότερο από όλα, ολόκληρες οικογένειες εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες, πολλές γυναίκες, όπως και αλλού, βιάστηκαν πριν δολοφονηθούν. Δύο, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, η μία εκεί, βιάστηκαν πριν αλλά και μετά που δολοφονήθηκαν.
Ενα σωρό ιστορίες… Αμέτρητες, αδιανόητες που δεν τις ξεπερνά καμία ιδεολογία ακόμα και αν στο τέλος κάθε κουβέντας μαζί τους, όποια και να είναι η αφετηρία, όλοι λένε πως δεν υπάρχει μέλλον χωρίς ειρήνη.
Ενας ξένος διπλωμάτης διαπιστευμένος στο γραφείο της χώρας του στη Ραμάλα, μου έλεγε πρόσφατα ότι μετά την ισοπέδωση της Γάζας, οι κάτοικοί της καταλαβαίνουν πολύ περισσότερο από εκείνους της Δυτικής Οχθης τι προκάλεσε στις ζωές τους η Χαμάς.
Κανείς δεν τολμά να μιλήσει, μου εξήγησε, όσοι μίλησαν κατά της Χαμάς δολοφονήθηκαν και μόνο εκείνοι που πρόλαβαν και διέφυγαν στην Αίγυπτο έχουν αρχίσει να εκφράζονται ανοιχτά και οργανωμένα εναντίον της. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι και εκείνοι αλλά και όσοι διαφωνούν με τη Χαμάς μέσα στη Γάζα μπορούν να φανταστούν την ειρήνη με τους Ισραηλινούς, τους οποίους μισούν πια έπειτα από ό,τι έγινε εκεί, περισσότερο από ποτέ.
Και δεν μπορεί κανείς να τους αδικήσει. Οσο για τη Δυτική Οχθη, εκεί, όπως μπόρεσα να δω και να ακούσω στις δύο τελευταίες μου επισκέψεις στη Ραμάλα και τη Βηθλεέμ, όλοι μιλούν για τον εποικισμό και όλοι είναι πεπεισμένοι ότι το Ισραήλ προσπαθεί να βρει τρόπο να κάνει το ίδιο και να τους διώξει ή να τους εξοντώσει.
Αυτό ακριβώς πιστεύει και η πλειονότητα των Ισραηλινών για την άλλη πλευρά, λέγοντας πως ποτέ το θέμα δεν ήταν η γη αλλά η εμμονή των Αράβων να εξαφανίσουν τους Εβραίους από εκεί.
Ολα έχουν μια δόση αλήθειας μικρότερη ή μεγαλύτερη.
Εναν χρόνο μετά, οι μόνοι που δείχνουν να βγήκαν κερδισμένοι είναι οι ακραίοι και στις δύο πλευρές.
Η ειρήνη και όσοι την πιστεύουν ακόμα νιώθουν πως η ίδια η λογική των ημερών ή ο εξτρεμισμός και στα δύο μέρη δεν αφήνει χώρο για τέτοια επιχειρήματα.
Σ’ αυτό δε η δόση της αλήθειας είναι πολύ μεγαλύτερη. Εναν χρόνο μετά οι επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου άνοιξαν ένα νέο κεφάλαιο στην Ιστορία της Μέσης Ανατολής. Ενα κεφάλαιο σκοτεινό όπου κι αν κοιτάξεις. Ξαφνικά βρισκόμαστε πίσω ολόκληρες δεκαετίες.
Ο Κωστής Κωνσταντίνου είναι ανταποκριτής της ΕΡΤNews σε Κύπρο και Ισραήλ