Новости за 04.02.2021

افغانستان به تر راتلونکو درېیو میاشتو پورې، د کرونا ویروس پر وړاندې درې میلیونه ډوزه واکسینونه ترلاسه کړي. د افغانستان د عامې روغتیا وزارت ویلي چې دا واکسینونه د واکسین د نړیوالې ټولنې د ۱۶ میلیونه واکسینونو د مرستې یوه برخه ده چې د دې هېواد لپاره په پام کې نیول شوي. د دې وزارت د کتلوي معافیت مشر غلام دستګیر نظري ازادي راډیو ته وویل چې د واکسین نړیوالې ټولنې د واکسینونو د عادلانه ویش د اصل له مخې په لومړي پړاو کې د افغانستان ۸ میلیونه وګړو ته واکسینونه په پام کې نیولي دي. ښاغلي نظري وویل چې... Читать дальше...

يوه مور او لور چې جوړه د ملي اردو په ليکو کې دنده ترسره کوي هيله لري چې يوه ورځ افغانستان د داسې سولې څښتن شي چې په کې د ښځو او بشر حقونه خوندي وي‌. نور حال په ویډیو کې وګورئ:

د ننګره په مرکز جلال اباد کې رکشا چلوونکي وایي، حکومت اسناد لرونکي او نه لرونکي ټولې رکشاوې نیسي چې دې سره به زرګونه کسان بې روزګاره شي. سبحان الله د جلال اباد ښار یو رکشا چلوونکی وایي، که څه هم رکشا یې قانوني اسناد لري، خو ۸ ورځې وړاندې پولیسو ترې رکشا درولې او د بېرته راخوشې کېدو لپاره یې شېبې شماري. دی سره له دې چې ښار کې د نظم راوستو په پار د پولیسو دا چاره پرځای ګڼي، خو زیاتوي چې که داسې په ورځو-ورځو د خلکو رکشاوې درول کېږي، نو ګڼ خلک به د بې روزګارۍ له کبله له ستونزو سره مخ شي. سبحان الله وايي... Читать дальше...

د هرات د غوریان ولسوالۍ د امنیت مدیر روح الله نظري نن پنچشنبه (د سلواغې ۱۶مه) غرمه مهال د وسله والو طالبانو په برید کې ووژل شو.  د هرات والي عبدالوحید قتالي وايي، په دې پېښه کې چې د غوریان او زنده جان ولسوالیو ترمنځ د ارېزم په سرحدي سیمه کې وشوه، درې تنه امنیتي ځواکونه ټپیان شوي هم دي.  وسله والو طالبانو ددې پېښې په اړه څه نه دي ویلي. غوریان د ایران سره پر پوله پرته ولسوالۍ ده.

په ارزګان یو شمېر مېرمنې وايي، که څوک وغواړي د خپلو حقوقو دفاع وکړي، مبارزه یې ښايي مثبته نتیجه ولري.   دوی وايي، دې ولایت کې هغه نجونې چې کورنۍ يې د زده کړو، کار او  نورو  اساسي  اړتیاوو د پوره کولو اجازه نه ورکوي، دوی د کور د څلورو دیوالونو منځ کې په نه امکاناتو خپله مبارزه پیل کړې ده. هغه دا چې د دوی په وینا خپله مبارزه یې له سیمه ییزو راډيو ګانو سره د ټیلیفون له لارې پیل کړې او دوی ته خپل حالت بیانوي.   که څه هم یادو کلیوالو مېرمنو ته د ټیلیفون کارولو او رسنیو کې د ګډون اجازه نه ورکول کېږي،... Читать дальше...

د خبریالانو د خوندیتوب کمېټې په خپل تازه راپور کې د خبریالانو پر وړاندې د تاوتریخوالي د ډېرېدو په اړه اندېښنه ښودلې. دا راپور چې د پنج‌شنبې (د سلواغې ۱۶مه) په ورځ خپور شو په کې راغلي، په ۲۰۲۰ میلادي کال کې په افغانستان د خبریالانو پر وړاندې د تاوتریخوالي ۱۳۲پېښې ثبت شوي چې په کې وهل ټکول، تښتول، ټپي کېدل، ګواښل او د غیر قانوني کړنو نورې برخې شاملې دي. د خبریالانو د خوندیتوب کمېټه وايي، دا شمېرې د ۲۰۱۹ میلادي کال پرتله ۲۶ سلنه زیاتوالی ښيي. د دې کمېټې د عدالت غوښتنې برخې مسوول صدیق‌الله توحیدي... Читать дальше...

د افغانستان د صرافانو سرتاسري شورا د افغانستان بانک د تازه پرېکړې په غبرګون کې د راتلونکې اوونۍ له شنبې ورځ په ټول هېواد کې کار بندیز اعلان کړ. د دې شورا مسولین وايي، تر هغې چې مرکزي بانک او مالیې وزارت د صرافانو د جوازونو او مالیو برخه کې رغنده ګامونه پورته نه کړي، خپل کاري اعتصاب ته به دوام ورکړي.  د دې شورا ویاند هاشم روضوي ازادي راډيو ته وویل: "لومړنی دلیل چې د افغانستان د صرافانو سرتاسري شورا خپلې ټولې صرافیانې بندي کړي، هغه د مرکزي بانک له خوا په اجباري ډول صرافیانو ته د شرکتي جوازونو... Читать дальше...

د امریکا د سنا جرګې د دواړو ګوندونو د سناتورانو یوې ډلې د روسیې پر هغو چارواکو چې د اپوزېسیون د مشر الکسي ناوالنۍ په مسمولو کې لاس لري، د بندیزونو د لګولو لپاره یوه لایحه وړاندې کړه.  دا لایحه پرون (چهارشنبه) یوه ورځ وروسته له دې وړاندیز شوه چې د مسکو یوې محکمې ناوالنۍ په نږدې ۳ کاله بند محکوم کړ.  لایحه د امریکا حکومت ته لارښوونه کوي چې معلومه کړي ایا کرملېن د امریکا د متحده ایالاتو د هغو قوانینو سرغړونه کړې چې پر اساس‌یې د کیمیايي او بیالوژیکي وسلو استعمال منع دی.

د افغانستان حکومت هغه راپور مثبت وارزاوه چې د امریکا د کانګرس په غوښتنه د افغانستان د مطالعاتو ډلې برابر کړی او له طالبانو سره د واشنګټن پر تړون د بیا ارزونې او په ټوله کې د افغانستان له دولت سره د سولې د هڅو پر ملاتړ ټینګار کوي.  طالبان د افغانستان د مطالعاتو ډلې راپور "نیمګړی" بولي. په راپور کې د امریکا د ولسمشر جو بایډن ادارې ته سپارښتنه شوې چې له افغانستانه د ټولو امریکایي ځواکونو د ایستلو لپاره هغه ضرب‌الاجل وغځوي چې له طالبانو سره د تېر کال د فبرورۍ د ۲۹مې د تړون د عملي کېدو یو عمده شرط دی. Читать дальше...

په جلال‌اباد ښار کې یو ماشوم او د ملي امنیت دوه کارکوونکي په یوه چاودنه کې ژوبل شول.  یوې امنیتي سرچینې ازادي راډیو ته وویل چې دا پېښه د دوهمې ناحیې د مشکو کوڅې ته نږدې د ملي امنیت د کارکوونکو په یوه کرولا موټر کې وشوه.  له دې جلا پرون ماښام د ترینکوټ په خیروکارېز سیمه کې په یوه غلچکي برید کې ۲ پولیس ووژل شول.  تر اوسه د دواړو پېښو مسؤلیت چا په غاړه نه‌دی اخیستی.

د واکسین وېشلو مؤسسې (کوواکس) د 'کووېډ-۱۹' لږترلږه ۳۳۰ ملیون دوزه واکسین بې‌وزلو هېوادونو ته ځانګړي کړي او غواړي چې د روان کال په لومړۍ نیمايي کې یې وروسپاري.  دا خبره د دې مؤسسې مشرانو پرون (چهارشنبه) اعلان کړه او ویې‌ویل چې په لومړي پړاو کې به د دوی له لوري وېشل کېدونکي واکسین د ۱۴۵ هېوادونو ۳،۳ سلنه خلکو ته ورسېږي.  د روغتیا د نړیوال سازمان یوې چارواکې ان لیند ستراند یوې غونډې ته وویل چې د کوواکس د واکسین ورکړه باید د فبرورۍ په پای او د مارچ په لومړیو کې پیل شي.

د حقونو یوه نړیواله مدافع ډله وايي، روسیه او ایران د نړۍ د هغو اسبتدادي هېوادونو په سر کې دي چې د ځپونکو اقدامونو جرړې یې له دې هېواده بهر ته هم غځېدلې دي.  د 'ازادۍ کور' په راپور کې راغلي دي چې تهران او کرملېن خپل وګړي په بهر کې په نښه کوي. په راپور کې د منځنۍ اسیا د پنځو هېوادونو په ګډون د یو شمېر نورو هېوادونو یادونه هم شوې ده.  د 'ازادۍ کور' چې مرکز یې په امریکا کې دی په یوه نوي راپور کې ویلي چې د روسیې حکومت له دې هېواده بهر هم پراخ او قهرجن ځپونکي فعالیتونه لري او په دې ترڅ کې تر ډېره په... Читать дальше...

د افغانستان د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت د وروستیو معلوماتو له مخې د هېواد د زعفرانو (سرو طلاوو) سږني حاصلات نږدې ۲۱ ټنو ته رسېدلي دي. د دغه وزارت ویاند اکبر رستمي ازادي راډیو ته وویل چې هرات، بلخ، فاریاب، کندز، فراه او دایکنډي هغه ولایتونه دي چې د هېواد تر ټولو ډېر زعفران تولیدوي. ښاغلي رستمي زیاته کړه: "په ۱۳۹۹ کال کې په نږدې اووه زره او ۹۰۰ هکټاره ځمکه کې زعفران کرل شوي و. له دې ډلې د هرات په ولایت کې اووه زره او ۳۱۷ هکټاره ځمکه او په ټوله‌ییزه توګه د نورو ولایتونو په نږدې ۵۰۰ هکټاره... Читать дальше...

د افغانستان د صرافانو ملي اتحادیې د راتلونکې اوونۍ د شنبې له ورځې د پلازمېنې په ګډون په ټول افغانستان کې کاربندیز اعلان کړی دی.  د افغانستان د صرافانو او پولي خدمتونو د سراسري شورا له لوري په خپره شوې اعلامیه کې راغلي، تر هغې چې د دوی غوښتنې او ستونزې هوارې نه‌شي مارکېټونه به تړلي وي.  په اعلامیه کې راغلي د افغانستان بانک دې د پخوا په شان انفرادي صرافیو او پولي خدمتونو ته جوازونه توزېع او تمدید کړي او د دوی فعالیتونه دې د صرافانو مقررې مطابق قانوني کړي.  له دې وړاندې د انفرادي صرافیو جوازونه درې کلن و. Читать дальше...

امنیتي چارواکي وایي، په بلخ کې د افغان ځواکونو په بریدونو کې له ۱۰ زیات وسله‌وال طالبان وژل شوي دي.  د ۲۰۹ شاهین قول اردو نن په یوه خپره کړې خبرپاڼه کې وویل، په هغو بریدونو کې چې نن سهار وختي د بلخ ولسوالۍ د بابه یوسف په کلي کې پر طالبانو وشول، د دې ډلې ۶ وسله‌وال ووژل شول.  د خبرپاڼې له مخې ملکیانو ته په دغو بریدونو کې زیان نه‌دی رسېدلی.  دغې قول اردو په یوه بله خبرپاڼه کې ادعا کړې چې د بلخ ولایت په چهاربولک ولسوالۍ کې د بلخ لپاره د طالبانو د مرستیال والي مولوي مطیع‌الله پر یوه مرکز د هوایي... Читать дальше...

د اروپایي ټولنې د بهرني سیاست مشر جوزف بورېل نن په درې ورځني سفر مسکو ته ځي. نوموړی دغه سفر داسې مهال ترسره کوي چې د روسیې د اپوزېسیون د مشر الکسي ناوالنۍ د زنداني کېدو او د مظاهرو کوونکو د ځپنې په خاطر پر مسکو د لوېدیځو هېوادونو انتقادونه زیات شوي دي.  له روسي چارواکو سره د بورېل د خبرو یوه مهمه موضوع به همدا وي.  بورېل ټینګار کړی چې دی به په دې سفر کې په دې اړه کرملېن ته ښکاره پیغام ورکړي.  دا به له ۲۰۱۷ کال وروسته روسیې ته د اروپایي ټولنې د یوه لوړپوړي چارواکي لومړی سفر وي چې ترسره کوي یې. Читать дальше...

فېس‌بوک او نورې ټولنیزې شبکې په میانمار یا پخوانۍ برما کې بندې شوې دي.  درې ورځې وړاندې د فبرورۍ په لومړۍ نېټه د دې هېواد پوځ قدرت په لاس کې واخیست او د حکومت مشره انګ سان سوچي یې له واکه لیرې کړه.  فېس‌بوک او انترنتي څارونکو نن پنجشنبې تأیید کړه چې په میانمار کې د فېس‌بوک، واټس اپ او انستاګرام په ګډون یو شمېر ټولنیزو شبکو ته لاسرسی محدود شوی دی.  د فېس‌بوک ویاند انډي سټون وویل، له چارواکو غواړي چې شبکو ته د فعالیت اجازه ورکړي ترڅو د میانمار اوسېدونکي له خپلو کورنیو او ملګرو سره په تماس کې شي او مهمو معلوماتو ته لاسرسی ولري. Читать дальше...

د امریکا د ولسمشر جو بایډن ادارې او روسیې په رسمي ډول د «نیو سټارټ» په نوم د اټمي وسلو تړون د پنځو کلونو لپاره تمدید کړ.  د روسیې د بهرنیو چارو وزارت ویلي، دغه ګام د وسلو د کنټرول لپاره د خبرو دوام ته لاره برابروي.  د نیو سټارټ تړون ۲۰۱۰ کال کې د روسیې او امریکا ترمنځ لاسلیک شو او د ۲۰۲۱ کال د فبرورۍ په پنځمه‌یې موده پای ته رسېده.  اوس د امریکا نوې ادارې له روسیې سره د پنځو نورو کلونو لپاره دغه تړون وغځاوه او هیله‌یې ښودلې چې دا کار به د وسلو د سیالۍ مخنیوی وکړي.  امریکا له روسیې سره دغه... Читать дальше...

د امریکا متحده ایالات دې له افغانستانه د ټولو ځواکونو د ایستلو لپاره د مې میاشتې د لومړۍ نېټې وروستی ضرب‌الاجل وغځوي او په دې هېواد کې د ځواکونو کمول دې د سولې په خبرو کې په پرمختګ او په دې پورې وتړي چې ایا طالبان شخړې کموي او د القاعده مخنیوی کوي.  دغه غوښتنه په هغه راپور کې چې د کانګرس په غوښتنه د افغانستان د مطالعاتو ډلې برابر کړی، شوې ده.  د روېټرز خبري اژانس د راپور له مخې په دغه راپور کې ویل شوي چې واشنګټن دې له افغان سولې څخه لاس نه‌اخلي، خو د بریالیتوب لپاره‌یې د مې تر لومړۍ نېټې پورې شرایط نه‌دي برابر. Читать дальше...

د خوړو نړیوال پروګرام (ډبلیو.اېف.پي) وایي، روان ۲۰۲۱ میلادي کال کې به افغانستان کې له ۱۳ ملیونه اړمنو کسانو سره مرستې وکړي.  په کابل کې د دغې ادارې ویاند وحیدالله اماني ازادي راډیو ته وویل، دوی د اړمنو کسانو لېستونه برابر کړي او خوراکي مواد او پیسې پرې وېشي. ښاغلی اماني زیاتوي: "د دوی لپاره موږ پلانونه لرو، 'ډبلیو.اېف.پي' په پام کې لري چې ۲۰۲۱ کال کې په افغانستان کې ۱۳ ملیونه کسانو ته د خوراکي توکو یا نقدو پیسو مرسته ورسوي، زموږ دا پلانونه دوام لري، د افغانستان هر ځای کې چې اړتیا پېښه شي، موږ... Читать дальше...

په دوحه کې د بین‌الافغاني خبرو له ټکني کېدو وروسته د دولت پلاوي له خلکو سره د خبرو اترو یا دیالوګ لړۍ پيل کړې ده.  په همدې ترڅ کې پرون د مرکچي پلاوي دوو غړو مولوي عطاالله لودین او شریفې زرمتۍ د کندهار له اوسېدونکو سره غونډه درلوده.  د مرکچي پلاوي په ټویټرپاڼه کې لیکل شوي چې دې غونډه کې ګډونوالو د سولې په چوکاټ کې پر بشري حقونو، زده‌کړو، د جنګیالیو پر بیا ادغام، بیان ازادي، ډیموکراسۍ او یوشمېر نورو مسئلو بحثونه وکړل.  د دولت مرکچي پلاوي ویلي، دوی ته د خلکو نظرونه مهم دي او زیاته کړې ده چې ورته لیدو کتو ته به دوام ورکړي. Читать дальше...

په کابل او یو شمېر نورو ولایتونو کې د مقناطیسي ماینونو د چاودنو له زیاتوالي وروسته، کورنیو چارو وزارت له خلکو غوښتي چې په خپل احتیاط او دقت سره د دغو ماینونو د مخنیوي هڅه وکړي.  دغه وزارت پرون ماښام په یوه خبرپاڼه کې وویل، موټر لرونکي باید د موټر له روانولو مخکې او یا هم له درولو وروسته د خپل موټر شاوخوا چک کړي.  په خبرپاڼه کې راغلي، د مقناطیسي ماینونو یوه بڼه د لاس د ورغوي په اندازه ده او په اسانۍ سره‌یې "ترهګر" په موټرو پسې نښلولی شي.  د خبرپاڼې له مخې د دغو ماینونو ګڼ شمېر کاروونکي نیول شوي، خو بیا هم دغه څپه پای ته نه‌ده رسېدلې. Читать дальше...

د ملګرو ملتونو لوړپوړې محکمې پرېکړه کړې چې د ایران او امریکا ترمنځ د ۲۰۱۸ کال پر دوسیې غور کولای شي.  د امریکا په وړاندې د ایران په دغې دوسیه کې پر تهران د بندیزونو د پای ته رسولو غوښتنه شوې ده.  د عدالت نړیوالې محکمې د پلاوي اکثرو قاضیانو پرون دغه پرېکړه وکړه.  ایران ۲۰۱۸ کال کې هغه مهال دغې محکمې ته شکایت وکړ چې د امریکا مخکېنی ولسمشر ډونالد ټرمپ د ایران او د نړۍ د قدرتونو له اټمي تړونه ووت او پر دغه هېواد یې بندیزونه ولګول.  د عدالت نړیوالې محکمې پرېکړې الزامي دي، خو د هغو د عملي کولو قدرت نه‌لري.

د روسیې چارواکو پر کرملېن د لوېدیځو هېوادونو د فشارونو پر وړاندې مقاومت ښودلی دی.  پر مسکو دا فشارونه وروسته تر دې راغلل چې پرون د روسیې یوې محکمې د کرملېن منتقد الکسي ناوالنۍ په زندان محکوم کړ.  د امریکا یوه لوړپوړي جنرال او د اروپا د متحده ځواکونو قوماندان تاد والترز پرون په بروکسل کې وویل چې د ناوالنۍ پر قضیې سخته اندېښنه لري.  ښاغلی والترز زیاتوي: "موږ کاملاً د روسیې د فعالیتونو څارنه کوو، زه په واقعي ډول هر هغه څه ارزوم چې هغوی له ۲۰۱۴ کال را په دې خوا ترسره کړي دي، موږ د ناوالنۍ د دوسیې... Читать дальше...

د روسیې صدراعظم میخایل میشوستین د پخواني شوروي اتحاد له څلورو جمهوریتونو سره د هوایي کرښو او رېل ګاډي د فعالیتونو د بیا پيل فرمان لاسلیک کړ.  د فرمان له مخې راتلونکې اوونۍ د مسکو او د بلاروس د پلازمېنې مېنسک ترمنځ د رېل فعالیتونه له سره پیلېږي.  د مسکو او مېنسک ترمنځ د الوتنو شمېر هم په اوونۍ کې پنځو ځلونو ته زیاتېږي.  د فرمان له مخې د مسکو او د قرغزستان د پلازمېنې بشکېک ترمنځ هم الوتنې په اوونۍ کې درې ځلونو ته زیاتېږي.  له اذربایجان او ارمنستان سره هم د پروازونو د زیاتېدو خبره شوې ده.