Марказий банк иш бозорида ўсиш борлигини айтди
Ўзбекистон Марказий банки 2025 йилнинг учинчи чораги якунлари бўйича меҳнат бозоридаги асосий ўзгаришларга бағишланган таҳлилий ҳисоботни эълон қилди. Июл–сентабр ойларини қамраб олган тадқиқотда ишчи кучига талаб ва таклиф, аҳолининг фаровонлиги ҳамда хориждан пул ўтказмалари оқимининг фаоллиги бўйича батафсил рақамлар жамланди. Бу ҳақда upl.uz хабар беради.
Ҳисоботга кўра, уч ой ичида ички бозордаги бўш иш ўринлари сони 3,3% га ошиб, ижобий динамика кўрсатди. Энг катта улуш улгуржи ва чакана савдога тўғри келиб, барча вакант ўринларнинг 17,9% ини ташкил этди. Ундан кейин умумий овқатланиш (17,1%) ва саноат ишлаб чиқариши (17%) деярли бир хил натижа қайд этди.
Вакансиялар кўпайганига қарамай, чорак охирига бориб иш излаётганлар фаоллиги ўсишдан кўра тўхташ белгилари билан кўрина бошлади. Резюмелар оқими барибир юқори бўлиб қолган бўлса-да, сентабрга келиб рақамли платформалардаги одатий мавсумий "портлаш" секинлашди. Энг кўп янги номзодлар маркетинг, реклама ва коммуникациялар, мижозларга хизмат кўрсатиш ҳамда уй ходимлари йўналишларида пайдо бўлди.
Регулятор июл–август ойларида ўтказган мониторингда бизнес вакиллари жамоани кенгайтириш борасида умуман олганда оптимистик кайфиятда қолганини қайд этди. Ходимлар сонини ошириш ниятини билдирган тадбиркорлар улуши 33,9% бўлиб, иккинчи чоракдаги 30,2% кўрсаткичдан юқори чиқди. Бироқ сентабр ойида мавсумий тузатишлар таъсирида бу кутилаётган кўрсаткич 30,8% гача пасайди.
Шу билан бирга, штатни қисқартиришга тайёргарлик кўраётган корхоналар улуши ҳам ошди. Иккинчи чоракда қисқартириш режасини айтганлар 8,7% бўлган бўлса, учинчи чорак охирига келиб бу рақам 12,7% га етди. Энг хавотирли сигнал қурилиш ва савдо йўналишларидан келмоқда: эҳтимолий бўшатишлар ҳақида мос равишда 16,4% ва 25,6% раҳбар огоҳлантирди.
Молиявий кўрсаткичлар эса юқорига қараб "югуриш"да давом этмоқда. 2025 йилнинг дастлабки тўққиз ойида номинал иш ҳақи 19,2% га ошди, инфляцияни ҳисобга олганда аҳолининг реал даромадлари 9,1% га кўтарилди. Марказий банк бу ўсишда давлат секториданги режаланган маош оширишлари ва инфляцияни жиловлаш бўйича чоралар муҳим роль ўйнаганини таъкидлади. Сентабр охирида ўртача ойлик иш ҳақи 6,2 млн сўмга етди.
Тармоқлар кесимида фарқ ҳануз катта. Энг юқори маош анъанавий равишда молия ва суғурта секторида бўлиб, ўртача 16,8 млн сўм қайд этилди. IT ва алоқа соҳаси ҳам ортда қолмай, 15 млн сўм натижа билан яқинлашди. Мутахассислар логистика, омборхона хўжалиги ва ижтимоий хизматларда даромадлар тезроқ ўсаяётганини ҳам қайд этди.
Рейтингнинг қуйи қисмида қурилиш соҳаси турибди: номинал ўсиш 9,2% бўлганига қарамай, реал даромадлар амалда 0,1% га камайган. Бу эса секторда харажатлар ва нархлар босими фонида ишчилар даромади кутилган даражада "очилмаётганини" кўрсатади.
Ҳудудлар бўйича ҳам манзара бир хил эмас. Реал маошлар ўсишида Самарқанд вилояти 14,6% билан пешқадам, ундан кейин Сирдарё (11,1%) ва Наманган (10,9%) келяпти. Андижон (2,9%) ва Навоий (5,9%) эса энг паст кўрсаткичларни қайд этди. Таҳлилчилар айрим ҳудудларда унумдорлик мос равишда ошмасдан даромадлар кескин кўтарилиши истеъмол нархларига ортиқча босим бериши мумкинлигидан огоҳлантирди.
Хориждан пул оқими ҳам сезиларли кучайди. 2025 йил июл–сентабр ойларида трансчегаравий ўтказмалар ҳажми 5,7 млрд АҚШ долларини ташкил этиб, ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 18,5% га юқори бўлди. Регулятор буни меҳнат мигрантлари ишлаётган мамлакатларда иқтисодий фаоллик баландлиги ва миллий валюталарнинг мустаҳкамланиши билан изоҳлади.
Қизиқарли жиҳати шундаки, энг кескин ўсиш Балтика давлатларидан келган ўтказмаларда кузатилиб, дарҳол 40% га сакради. Анъанавий йўналишлар бўлган Россия ва Европа мамлакатларида эса ўсиш суръатлари секинлашгани қайд этилди.
2025 йилда Ўзбекистонда IT соҳаси энг юқори маош тўланадиган йўналишлардан бири сифатида мавқеини янада мустаҳкамлади. Шу билан бирга, IT мутахассислари даромади билан ижтимоий соҳа ходимлари ўртасидаги тафовут ҳануз уч баравардан кўпроқ бўлиб, бу ёшларнинг рақамли касбларга оммавий ўтишини тезлаштирмоқда.