İsrail ekonomisi, Gazze'ye saldırıların başladığı 7 Ekim'den bu yana güç kaybediyor

İsrail ekonomisinin, Gazze'ye saldırıların başladığı 7 Ekim'den bu yana güç kaybettiği ortaya çıktı.

Kudüs

İsrail'in Gazze'ye saldırıları 7'nci ayına girdi. İsrail Merkez Bankası'nın verilerine göre, Gazze'ye karşı sürdürülen saldırılar İsrail ekonomisine büyük darbe indirdi.

Merkez Bankası'nın son raporu, İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarının maliyetinin yaklaşık 245 milyar şekele (67 milyar dolar) ulaşacağını ve bunun İsrail savaş tarihindeki en yüksek maliyet olacağını ortaya koyuyor.

Üstelik, Fitch Kredi Derecelendirme Kuruluşu'nun 31 Mart'ta yayınladığı rapora göre bu sayıya, İsrail'in kuzeyinde Hizbullah'la yaşanan gerilimden kaynaklanan hasarlar dahil değil. Kuzeydeki gerilimin artmasının ise bu sayıyı iki katına çıkarması bekleniyor.

Yedek askerlerin çağrılması

İsrail'in zararları arasında, yedek askerlerin çağrılması ve bunun sonucu olarak yaşanan iş gücü kaybı da yer alıyor.

Yedioth Ahronoth gazetesine göre, yedek askerlerin çağrılmasının en yoğun olduğu kasım ve ocak ayları arasındaki dönemde bunun maliyeti günlük yaklaşık 600 milyon şekel idi.

Geçen hafta İsrail'in i24 sitesinin yayınladığı raporda, Gazze sınırına yakın İsrail yerleşimlerindeki mülklere verilen zarar 15-20 milyar şekel (4,1-5,5 milyar dolar) olarak açıklandı.

i24'e göre, Hizbullah'la yaşanan gerginlik nedeniyle kuzeydeki yerleşim birimlerinde kaydedilen zararın ise 5-7 milyar şekele (1,5-1,9 milyar dolar) ulaştığı düşünülüyor.

Filistinli işçilerin gidişiyle oluşan iş gücü kaybı

Gazze'ye saldırılar iş gücü piyasasına da büyük darbe vurdu. İsrail; çoğu inşaat, turizm, tarım ve hizmet gibi hayati sektörlerde çalışan 178 binden fazla Filistinli işçiyi kaybetti.

Ocak ayında, İsrail Müteahhitler ve İnşaatçılar Birliği, yabancı işçi bulma sürecindeki yavaşlama nedeniyle inşaat sektöründe 140 bin kişilik bir açık olduğunu açıkladı.

Birlik, ülkedeki şantiyelerin yüzde 50'sinin ciddi iş gücü sıkıntısı nedeniyle kapalı olduğunu, aktif olanların ise yüzde 30 kapasiteyle çalıştığını kaydetti.

İsrail Merkez İstatistik Bürosu'ndan yayımlanan bir anket ise 7 Ekim'den bu yana Tel Aviv ve orta bölgelerdeki inşaat sahalarının yüzde 41'inin ve Kudüs bölgesindeki şantiyelerin yüzde 58'inin kapatıldığını ortaya koydu.

Kredi notlarının düşürülmesi

Kredi derecelendirme kuruluşu Moody's şubat ayında, İsrail hükümetinin yabancı ve yerel para cinsinden kredi notunu A1'den A2'ye düşürdüğünü açıkladı. Aynı zamanda olumsuz görünüm nedeniyle İsrail'in yabancı ve yerel para cinsinden üst düzey teminatlı notunu da A1'den A2'ye düşürdü.

Notun düşürülmesi, yatırımcıların, daha temkinli davranabilecekleri ve Moody's'in İsrail ekonomisine yönelik çizdiği risklerle yüzleşmek için daha yüksek faiz oranları belirleyebilecekleri anlamına geliyor.

Fitch Kredi Derecelendirme Kuruluşunun raporunda ise savaşa ilişkin jeopolitik risklerin hala yüksek olduğu ve kredi dosyasını tehdit eden risklerin genişlediği kaydedildi.

Raporda, "Savaş devam ettiği sürece bölgesel gerginlik riski dahil olmak üzere olumsuz beklentiler devam ediyor. Borç/GSYİH oranında kısa vadede bir artışın yanı sıra askeri harcamalarda da artışın devam etmesini bekliyoruz." ifadelerine yer verildi.

Fitch, borcun GSYİH'ye oranının 2024'te yüzde 65,7'ye, 2025'te ise yüzde 67'ye çıkmasını bekliyor.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's de geçen şubat ayında yayımlanan bir raporunda, ülkenin notunu düşürdüğünü duyurmasından birkaç gün sonra 5 İsrail bankasının notunu düşürmüştü.

Raporda, Hapoalim, Leumi, Mizrahi-Tefahot, Discount ve International bankalarının notu A2'den A3'e düşürülmüştü.

İsrail ekonomisinde uzman web sitesi Calcalist, "savaşın tırmanması durumunda bankaların uğrayacağı zararın bugün göründüğünden daha büyük olacağını" aktardı.

GSYİH

İstatistik Ofisi'nin geçen ayki verilerine göre, Gazze'deki savaş nedeniyle yerel ekonomi 2023'ün son çeyreğinde yüzde 20 daraldı.

Son çeyrekte yıllık bazda kaydedilen daralma, yatırım seviyesinin yüzde 70 düştüğü bir dönemde tüm sektörlerde yaşanan çöküşten kaynaklandı.

Özel tüketim, dördüncü çeyrekte yüzde 27 daralırken, buna kamu tüketiminde de aynı dönemde yıllık bazda yaklaşık yüzde 90'lık bir daralma eşlik etti.

İstatistik ofisine göre, ekonominin 2023'ün dördüncü çeyreğindeki daralması, Gazze savaşından doğrudan etkilendi. Zira yedek askerlerin çağrılması, İsraillilere tahsis edilen alternatif konutların maliyetleri ve inşaat sektöründeki iş gücü sıkıntısı gayri safi yurtiçi hasılanın bileşimini değiştirdi.

Gayrimenkul piyasası

Maliye Bakanlığı Baş Ekonomisti Shmuel Abramson tarafından yapılan bir araştırmada, İsrail'de geçen yıl yaklaşık 70 bin dairenin satıldığı ve bunun, son 30 yılın en düşük sayısı olduğu belirtildi.

İsrail'de gayrimenkul piyasası, Gazze'de devam eden savaş, sektörün omurgası olan Filistinli iş gücünde (90 bin işçi) yaşanan düşüşle inşaat faaliyetlerinin azalması ve faiz oranlarının yükselmesiyle eş zamanlı olarak kötüleşti.