Μοιραία λάθη στις πλαγιές του θανάτου

Ούτε λίγο, ούτε πολύ περίπου 50 περιστατικά κυρίως αποπροσανατολισμού, εγκλωβισμού σε χιόνια ή επικίνδυνων κατακρημνίσεων αντιμετωπίζει η Πυροσβεστική κάθε ημέρα, την εορταστική περίοδο, σε κάποια από τα οποία μάλιστα κινδυνεύουν ακόμη και παιδιά μικρής ηλικίας…

Τα τελευταία 75 χρόνια μόνο στον Όλυμπο έχουν χάσει τη ζωή τους 70 άτομα, ενώ ο μέσος αριθμός ατόμων που σκοτώνονται στη διάρκεια ορειβασιών, πεζοποριών από επικίνδυνα μονοπάτια κ.λπ. ανέρχονται σε 3-6 κάθε χρόνο, ενώ υπάρχουν και τουλάχιστον 20-40 επιχειρήσεις εντοπισμού διάσωσης και δεκάδες άλλες που δεν γίνονται γνωστές.

Η τραγωδία στα Βαρδούσια με τους τέσσερις νεκρούς ορειβάτες και άλλα παρόμοια πολύνεκρα συμβάντα (τον Δεκέμβριο του 1976 στον Ολυμπο, τον Φεβρουάριο του 2005 στο Μαίναλο, τον Ιανουάριο του 2022 στα Τζουμέρκα, τον Φεβρουάριο του ίδιου χρόνου στον Χελμό) με συνολικά 19 νεκρούς ορειβάτες αποτυπώνει τους τεράστιους κινδύνους τόσο από τις καιρικές συνθήκες, όσο και από σημαντικά λάθη ή απερισκεψίες χιλιάδων ατόμων που αναζητούν συγκινήσεις σε ορεινούς όγκους της χώρας μας.

Η πρόληψη, ο σωστός εξοπλισμός, η εκπαίδευση και η γνώση των τοπικών συνθηκών, η συνεκτίμηση των μετεωρολογικών δεδομένων, αποτελούν πολλές φορές «κενό γράμμα» και είναι ενδεικτικό ότι το 90% των χιονοστιβάδων που σκοτώνουν ορειβάτες, προκαλούνται από λάθη των ιδίων ενώ πολλές φορές δεν λαμβάνουν προληπτικά μέτρα, με σημαντικότερο – όπως υπογραμμίζουν οι ειδικοί – να διατηρούν αποστάσεις ασφαλείας μεταξύ τους ώστε να υπάρχει αλληλοβοήθεια αν παγιδευθούν κάποιοι από αυτούς.

Ενδεικτικό της μαζικής συμμετοχής σε τέτοιου είδους σπορ και δραστηριότητες σε ορεινούς όγκους είναι ότι η Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας-Αναρρίχησης (ΕΟΟΑ) εποπτεύει και συντονίζει περισσότερα από 80 σωματεία σε όλη την Ελλάδα, καλύπτοντας δραστηριότητες όπως ορειβασία (αναβάσεις, πεζοπορία, αλπινισμός) ενώ άλλους 35 συλλόγους και σωματεία έχει η Ομοσπονδία Φυσιολατρικών-Ορειβατικών Σωματείων Ελλάδας (ΟΦΟΕΣΕ). Επιπλέον υπάρχουν πολλοί τοπικοί και ανεξάρτητοι σύλλογοι που δραστηριοποιούνται σε όλη τη χώρα, προσφέροντας πεζοπορίες, αναρρίχηση, συντήρηση μονοπατιών και καταφυγίων.

Στελέχη της Πυροσβεστικής που μίλησαν στα «ΝΕΑ» με αφορμή την τραγωδία στα Βαρδούσια αναφέρουν ότι «λόγω αυτών των επιπόλαιων επιλογών πολλών ερασιτεχνών ορειβατών πέρα από τις σημαντικές ανθρώπινες απώλειες, τους τραυματισμούς κ.λπ. εξελίσσονται πολυδάπανες επιχειρήσεις διάσωσης που επιβαρύνουν τις κρατικές υπηρεσίες με τεράστια ποσά κάθε χρόνο». Συμπληρώνοντας «ειδικά οι αερομεταφερόμενες λ.χ. με ελικόπτερα είναι πολύ δαπανηρές, φτάνοντας και τις 45.000 ευρώ ανά επιχείρηση, και το κόστος αυτό το καλύπτει το κράτος. Κάτι που δεν συμβαίνει σε πολλές χώρες της Κεντρικής Ευρώπης όπου καλούνται οι πολίτες που εγκλωβίστηκαν με δική τους υπαιτιότητα να πληρώσουν τα σχετικά ποσά, ενώ σημαντικός είναι και ο ρόλος των ασφαλιστικών εταιρειών».

Οι αριθμοί του τρόμου

Είναι ενδεικτικά τα στοιχεία που διατηρεί η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης (ΕΟΔ) στην οποία έχουν ενταχθεί άνω των 2.000 εθελοντών και ασχολείται ενεργά με την ορεινή διάσωση. Σύμφωνα με ειδική μελέτη του ιδρυτή και διευθυντή Εκπαίδευσης της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης Ζαφείρη Τρόμπακα (έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από 400 επιχειρήσεις διάσωσης) συνολικά 59 ορειβάτες και επισκέπτες έχασαν τη ζωή τους στον Ολυμπο από το 1950 μέχρι το 2019 (από τότε υπήρξαν τουλάχιστον άλλα δέκα καταγραφέντα θύματα). Σημειώνεται ότι το 90% της ορειβατικής δραστηριότητας με περισσότερους από 100.000 ανερχόμενους ετησίως, σημαντικό ποσοστό των οποίων στοχεύουν στις βουνοκορφές όπου υπάρχουν και 12 καταφύγια, καταγράφονται στον Ολυμπο, ακολουθεί η οροσειρά της Πίνδου και άλλα.

Οι 31 από τους 59 προαναφερθέντες νεκρούς σκοτώθηκαν έπειτα από γλίστρημα, οι 11 έχασαν τη ζωή τους από παθολογικά αίτια, οι έξι όταν τους καταπλάκωσε χιονοστιβάδα, οι τέσσερις από απώλεια προσανατολισμού, άλλοι τέσσερις από υποθερμία, οι δύο από κατολίσθηση και ένας επειδή χτυπήθηκε από κεραυνό. Από τα άτομα που έχασαν τη ζωή τους σχεδόν 66% (38 νεκροί) είναι Ελληνες και οι υπόλοιποι 21 ξένοι. Από τους αλλοδαπούς οι έξι ήταν Γερμανοί, οι τέσσερις Τσέχοι, τρεις είναι οι Βούλγαροι, δύο οι Πολωνοί και οι υπόλοιποι έξι υπήκοοι Σερβίας, Ιταλίας, Σλοβακίας, Γαλλίας, Αγγλίας και Αυστρίας.

Συμπληρώνεται ότι μόνο τους τελευταίους μήνες υπήρχαν οι θάνατοι τριών ατόμων στα Αστερούσια Ορη, στη Δράμα και στον Όλυμπο. Λίγες ημέρες προ της τραγωδίας στα Βαρδούσια είχε εντοπισθεί ευτυχώς σώος ορειβάτης από τη Μολδαβία στον Ολυμπο, ενώ αίσιο τέλος είχαν παρόμοιες επιχειρήσεις τα προηγούμενα χρόνια στην Πιερία, στη Λακωνία, στα Πιέρια Ορη, στο Βέρμιο, στα Ζήρεια Κορινθίας, όπως και οι επιχειρήσεις διάσωσης ατόμων ηλικίας 70-80 ετών που είχαν εγκλωβισθεί στις βουνοκορφές του Ολύμπου. Τουλάχιστον δύο θάνατοι πεζοπόρων (μίας 33χρονης Ουκρανής και ενός 21χρονου Γερμανού) έχουν σημειωθεί στο φαράγγι της Σαμαριάς.