Ўзбекистон электрни сувга алмаштирмоқда
Минтақада жорий йил давомида кузатилган сув ресурсларининг жиддий танқислиги мамлакатнинг энергетика секторига бевосита таъсир кўрсатди. Бу ҳақда Upl.uz хабар беради.
Сув ҳажмининг ўтган йилга нисбатан 35 фоизга қисқариши йирик гидроэлектростанцияларда электр энергияси ишлаб чиқариш ҳажмининг пасайишига олиб келди. Бу ҳақда Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги ҳукумат соати давомида энергетика вазири Жўрабек Мирзамаҳмудов маълум қилди.
«ЎзЛиДеП» фракцияси вакили Саидулло Азимов томонидан кўтарилган саволга жавобан вазир гидроэнергетика соҳасидаги кўрсаткичларнинг пасайишини иқлимий омиллар билан боғлади. Унга кўра, сув омборлари ва дарёлардаги сув ҳажмининг камлиги йирик ГЭСларнинг режали қувватда ишлашига тўсқинлик қилган.
Муаммони бартараф этиш учун кичик гидроэнергетика ривожлантирилди, бироқ янги қувватлар натижаси ҳозирча паст даражада қолмоқда: 5 МВт қувватгача бўлган кичик ва микро ГЭСлар жами 140 миллион киловатт-соат энергия ишлаб чиқарган. Вазирликнинг келажак стратегияси гидроэнергетикани ривожлантириш билан бирга, сув ресурсларига боғлиқ бўлган бу йўналишдан ташқари, муқобил манбаларга ўтишни ҳам назарда тутади.
Жўрабек Мирзамаҳмудовнинг таъкидлашича, қуёш, шамол ва энергияни сақлаш тизимлари газ истеъмолини камайтириш учун асосий йўналиш бўлиб қолмоқда. Шунингдек, йирик ГЭСларни қуриш 6-10 йил вақт олишини ҳисобга олиб, муқобил энергия лойиҳалари қисқа муддатда энергия таъминоти эҳтиёжларини қондириши мумкин.
Узоқ муддатли истиқболлар ҳам эътиборда: сентябрь ойида Хитой компаниялари билан Ўзбекистонда гидроаккумуляциялаш станцияларини қуриш бўйича келишувга эришилди. Шу билан бирга, Ўзбекистон, Қирғизистон ва Тожикистон ўртасида трансчегаравий электр узатиш линияларининг ўтказувчанлигини ошириш бўйича ишлар олиб борилмоқда.
Лойиҳанинг амалга оширилиши Жаҳон банки томонидан REMIT дастури доирасида қўллаб-қувватланмоқда. Декабр ўртасида Жўрабек Мирзамаҳмудов Қирғизистон ва Тожикистонга 2,6 миллиард киловатт-соат электр энергияси экспорт қилиш режасини эълон қилди.
Бу стратегия сув омборларида сув тўплаш ва уни ўзбек фермерлари учун вегетация даврида сув таъминоти сифатида ишлатиш имконини яратади. Шу орқали, 35 фоизга камайган ёғингарчиликка қарамай, Ўзбекистон деҳқонлари ёзги мавсумда сув танқислигидан азият чекмади.
Янги қувватларни ишга тушириш ва заҳираларни яратиш натижасида Ўзбекистон энергия етказиб берувчи давлатга айланди. Ўтган ҳафта Тожикистонга кунлик 2 миллион киловатт-соатгача электр энергияси етказиб бериш бошланди ва келгусида бу ҳажм оширилиши кутилмоқда.
Ҳозирда республикани гидроэнергетик салоҳияти йилига 27,4 миллиард кВт⋅соатни ташкил этади, бироқ ушбу ҳажмнинг фақат 30 фоизи ўзлаштирилган. Шу сабабдан, кичик ГЭСларни ривожлантириш келажак учун истиқболли йўналиш сифатида кўрилмоқда.