«Տունն այնտեղ է, որտեղ քեզ սպասում են». Բաժուկովների կյանքը Հայաստանում
2022 թվականի նոյեմբեր։ Գիշերվա մեկին դոմոֆոնը լուռ էր։ Երեք երեխա, հինգ ճամպրուկ, երկու մեծահասակ՝ սառը երեւանյան բակի մեջտեղում։ «Ձեր ամրագրումը չեղարկվել է», - հեռախոսից հնչեց քնկոտ ձայնը։ Մեկ նախադասությամբ ընտանիքը մնաց փողոցում։
Երեկ ամեն ինչ հստակ ու կազմակերպված էր թվում, իսկ հիմա՝ ոչինչ պարզ չէր։ Երեխաները նվնվում էին, ճամպրուկները՝ խանգարում։ Երեք տարեկան Ալինան սայթաքեց ու ընկավ աստիճաններից։ Նրա ձայնը լսվեց ողջ բակում։ Լույսերը միանգամից վառվեցին։ Բակից դուրս նայող հարեւաններին բացատրեցին, որ նոր են եկել եւ հանկարծակի մնացել են առանց բնակարանի։ Երրորդ հարկում ապրող ռուս ծրագրավորողներն առաջարկեցին իրենց մոտ բարձրանալ, զանգեցին ծանոթ գործակալին, եւ երկու տուն այն կողմ բնակարան գտան՝ մեծ, բայց առանց ջեռուցման։ «Բրդյա գուլպաներ հագանք, որ չմրսենք», - ժպտում է Յուրի Բաժուկովը՝ հիշելով առաջին գիշերը նոր տանը։
Ռուս-ուկրաինական պատերազմի սկսվելուց հետո Յուրին ու Վարվառան սկսեցին մտածել տեղափոխվելու մասին։ Գլխավոր պատճառը երեխաների՝ Արտյոմի, Լիզայի ու Ալինայի ապագան էր։
Սկզբում ընտանիքը ուսումնասիրում էր Ղազախստան կամ Վրաստան տեղափոխվելու տարբերակները:
«Մեզ համար ամենակարեւորը երեխաների անվտանգությունն ու նրանց մտքի ազատությունն ապահովելն էր: Ուզում էինք, որ նրանց համար հարմար լինի սովորել եւ շփվել: Լեզուն ու մշակույթը կարեւոր են: Ուսումնասիրեցինք, թե ինչպես են Հայաստանում վերաբերվում ռուսալեզու երեխաներին, եւ առաջին տպավորությունը շատ դրական էր՝ չկա ագրեսիա կամ խտրական վերաբերմունք: Մարդիկ բարեհամբույր ու բաց են», - ասում է Յուրի Բաժուկովը։
Առաջին ամիսներին հարմարվելը հեշտ չէր: Սկզբում երեխաները հաճախում էին ռուսական դպրոց։
«Ռուսական դպրոցում հայերենը յուրացնելու հարցում առաջընթաց գրեթե չկար: Երեխաները իսկապես սկսեցին հայերեն սովորել միայն այն ժամանակ, երբ լիովին մտան հայկական միջավայրի մեջ»:
Յուրին պատմում է, որ իրենց համար կարեւոր էր, որ երեխաները ոչ միայն հայերեն խոսեն, այլեւ հասկանան տեղական կոլորիտը՝ ավանդույթները, սովորությունները, շփման ձեւերը։ «Խոսակցական հայերենն ուրիշ է. այստեղի պատանիներն իրենց հատուկ բառեր ունեն, կատակներ։ Դրանք բոլորովին այլ են, քան ռուսական միջավայրում։ Այդ ամենին պիտի կամաց-կամաց ծանոթանալ, ընդունել, որ քեզ տեղացի զգաս», - ասում է նա։
Յուրին ընդգծում է, որ իրենք չեն սահմանափակում երեխաների ապագան։ «Հետո, եթե ուզեն, կարող են գնալ Ամերիկա կամ այլ երկիր։ Բայց քանի որ մենք հիմա այստեղ ենք ապրում եւ առաջիկա տարիներին էլ այստեղ ենք մնալու, կարեւոր է, որ իրենց այստեղ հարմարավետ զգան։ Գոնե մինչեւ չափահաս դառնալը։ Արտյոմը հիմա 13 տարեկան է, այսինքն՝ առնվազն հինգ տարի դեռ պետք է Հայաստանում ապրի։ Հետո արդեն ինքն է որոշելու՝ ինչ անել»։
Երբ տեղափոխվել էին, Ալինան 3 տարեկան էր եւ սկսեց մանկապարտեզ գնալ։ «Առաջին երկու շաբաթը սառած աչքերով գնում-գալիս էր ու ոչ մի բան չէր հասկանում», - հիշում է հայրը։
Երկու ամիս անց Ալինան սկսեց հայերեն հասկանալ, մոտ երրորդ-չորրորդ ամսից էլ սկսեց իր հասակակիցների հետ հայերեն խոսել։
«Հիմա Ալինան ազատ խոսում է հայերեն, առանց ակցենտի, բայց այբուբենը դեռ չի սովորել։ Այս տարվանից նա առաջին դասարան է գնում: Ծիծաղելի է՝ բոլորս այբուբենը գիտենք, բայց խոսել չենք կարողանում, Ալինան այբուբենը չգիտի, բայց խոսում է», - ժպտում է Յուրին։
Այսօր մեծ երեխաները կիթառի եւ հիփ-հոփ պարերի դասերի են գնում, Արտյոմը երազում է խաղեր ստեղծել, իսկ Ալինան աստիճանաբար հարմարվում է դպրոցական կյանքին: Յուրին եւ Վարվառան զբաղվում են լուսանկարչությամբ ու տեսանկարահանումներով՝ այդպես գումար վաստակելով առօրյա ծախսերի համար։
Մի օր տանը Յուրին կարճ տեսանյութ նկարեց, որտեղ Ալինան երգում էր մանկապարտեզում սովորած երգերից մեկը։ Տեսանյութը մնաց հեռախոսում՝ գրեթե մոռացված։ Երկու շաբաթ անց, հանկարծ գտնելով այն, տեղադրեց Instagram-ում։
«Մենք երբեք բլոգ վարելու մասին չէինք մտածել։ Մտնում եմ՝ տեսնեմ, 350 «լայք» ունի տեսանյութը։ Սկսեցի մեկնաբանությունները կարդալ։ Մարդիկ գրում էին, որ երեխան շատ գեղեցիկ եւ մաքուր հայերեն է խոսում, առանց ակցենտի։ Բոլորը հիացած էին։ Մտածեցի. եթե մարդկանց դուր է գալիս, գուցե փորձեմ ուրիշ բան էլ նկարել», - պատմում է Ալինայի հայրիկը։
Այդպես ծնվեց կարճ տեսանյութերի գաղափարը, որոնցում Յուրին ռուսերեն հարցեր է տալիս, իսկ Ալինան պատասխանում է հայերեն՝ որպես յուրօրինակ «հայերենի դաս»։
«Չէի ցանկանում, որ սա երեխայի շահագործման վերածվի։ Ուստի Ալինան բլոգին վերաբերվում է որպես աշխատանքի եւ ստանում է իր մանկական «աշխատավարձը»», - ժպտում է Յուրին։
Բլոգը սկսեց արագ աճել։ Առաջին տեսանյութերից մեկը մի քանի հազար դիտում ունեցավ, ինչը ընտանիքի համար անսպասելի էր։ «Երբ հրապարակում ես ինչ-որ բան եւ այն հանկարծակի մեծ արձագանք է ստանում, դա շատ անսովոր է», - խոստովանում է Յուրին։
Այսօր բլոգը հավատարիմ հետեւորդներ ունի, բայց ընտանիքը դեռ չի մտածում այն դրամայնացնելու մասին։
«Մենք լուսանկարչությամբ ու տեսանկարահանմամբ ենք ապրուստ վաստակում։ Բլոգը մեր եկամտի աղբյուրը չէ։ Գուցե ապագայում ինչ-որ բան մտածենք, բայց հիմա դա ուղղակի հաճույքի ու մարդկանց հետ շփման ձեւ է», - բացատրում է Յուրին։
Բաժուկովների ընտանիքը Հայաստան էր եկել 5 ճամպրուկով, սակայն 2025 թ. հունվարի վերջին Վարվառան ստիպված վերադարձավ Ռուսաստան՝ փաստաթղթային գործերը կարգավորելու համար։
«Անմիջապես զգացի՝ սա արդեն իմ տունը չէ։ Բազմոցը, անկողինը, որ նախկինում հարմարավետ էր թվում, այլեւս հարմար չէին թվում։ Յուրիին գրում էի. «Ուզում եմ տուն գալ, ուզում եմ Երեւան վերադառնալ», - հիշում է Վարվառան։
Յուրին էլ հավելում է. «Հայաստանից հետո Ռուսաստանում տարօրինակ տպավորություն ունեցա։ Սնունդն ու ջուրը վատն էին թվում, իսկ մարդիկ՝ մռայլ եւ ջղային»:
Երբ Բաժուկովները Ռուսաստանում էին ապրում, տոնական առիթների համար մոտակա հացի փռից նույն «պիրոգ»-ն էին պատվիրում։ «Այնքան համեղ էին, որ
ոչ մի ուրիշ բան պատվիրելու մասին չէինք մտածում», - պատմում է Յուրին։
Երբ Վարվառան վերադարձել էր Ռուսաստան, որոշեց այդ նույն սիրելի «պիրոգ»-ից պատվիրել։ Իսկ երբ բացեց ճաշացանկը, զարմացավ. այնտեղ հայկական ուտեստներ կային՝ տոլմա, հարիսա, մածուն, մատնաքաշ։
«Ուսումնասիրեցի կայքը ու պարզվեց՝ ընկերության անունը «Կարաս» է։ Հացատան տերը հայ է», - ժպտում է Վարվառան։
Իրենց քաղաքում փոքրիկ Հայաստանը գտնելն անսպասելի ու ջերմ բացահայտում էր։ «Պատվիրեցի ոչ միայն պիրոգ, այլեւ՝ հարիսա։ Ինձ համար հատուկ պահ էր», - ծիծաղում է Վարվառան։
Յուրին ավելացնում է.
«Տունը միայն պատերը չեն։ Տունն այն տեղն է, որտեղ քեզ լավ ես զգում, որտեղ խաղաղություն կա։ Ռուսաստանում այլեւս տան զգացում չունեի։ Հայրենիքը մոր նման է՝ մի հատ է, անփոխարինելի է, բայց տուն կարող ես տարբեր վայրերում ունենալ։ Տունն այնտեղ է, որտեղ քեզ լավ ես զգում, որտեղ քեզ սպասում են: Այսօր իմ տունը Հայաստանում է»։
Աստղիկ Հովհաննեսով
Լուսանկարները՝ Էմին Արիստակեսյանի