Новости за 02.04.2022

د طالبانو ضد د ملي مقاومت جبهه ادعا کوي چې تېره ورځ‌یې په پنجشېر ولایت کې په یوه تازه حمله کې ۱۰ طالبان وژلي او ۱۲ نور یې ټپیان کړي، خو طالبان دغه ادعا ردوي. د طالبانو خلاف د دغې وسله‌والې جبهې ویاند صبغت‌الله احمدي پرون جمعه په خپله ټویټرپاڼه لیکلي چې د پنجشېر ولایت په حصارک سیمه کې کله چې طالبانو غوښتل د دوی پر یوې قرارګاه حمله وکړي، هدف ته تر رسېدو مخکې د دوی د ځواکونو له لوري د نیول شوي کمین په پایله کې یې طالبانو ته دا مرګ‌ژوبله اړولې ده. صبغت احمدي لیکلي چې دا نښته پرون جمعه له غرمې وروسته رامنځته شوې ده. Читать дальше...

د ملګرو ملتونو عمومي منشي انتونیو ګوترش د طالبانو له لوري په افغانستان کې له شپږم ټولګي پورته د نجونو د زده‌کړو پر بندیز اندېښنه ښودلې او دا یې "د حقونو د برابرۍ غیر توجیه وړ نقض" بللی دی. هغه نن شنبې په خپله ټویټرپاڼه لیکلي چې د افغان نجونو او ښځو نه ملاتړ، هغه ملاتړ دی چې ماشومان له لوږې او ټولنه له بې‌وزلۍ ژغوري. نوموړي لیکي: "زه په ژوره توګه خواشینی یم چې له شپږم ټولګیو لوړ د نجونو زده‌کړې بندې پاتې دي، دا د حقونو د برابرۍ نه توجیه کېدونکی نقض دی چې ټول هېواد ته زیان رسوي.” له دې سره د... Читать дальше...

د افغانستان د موسیقۍ د ملي انستیوت ډیر زده کونکي پرتګال ته کډوال شوي دي. پر افغانستان د طالبانو د بیاځلي واکمنۍ راوروسته ددې انستیوت ښوونکي او زده کونکي له افغانستان څخه ووتل. احمد سلیم سرمست هغه هنرمند چې ۱۲ کلونه مخکې یې کابل کې دا انستیوت رامنځ ته کړ د خپلو زده کوونکو له یوې برخې سره په پرتګال کې دی. هغه وايي د پرتګال په ټولنه کې ددې ځوانو هنرمندانو د ادغام بهیر ښه روان دی او ډیر زر به د افغانستان د موسیقۍ د ملي انستیوت د شاګردانو له خوا یو لوی کنسرت ترسره شي. طالبانو موسیقي ناروا بللې او په افغانستان کې یې د موسیقۍ غږول منعه کړي.

داسې مهال چې په افغانستان کې د طالبانو اوسنۍ واکمني، د بشري حقونو په نقض او تر خوا یې پر ښځو د بې‌مسؤلیته محدویتونو له امله تر سختو نیوکو لاندې ده، ملګرو ملتونو په دې هېواد کې د بشري حقونو د څرنګوالي او څارنې لپاره ځانګړی استازی ټاکلی دی. د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا په خپله ۴۹مه کلنۍ غونډه کې ریچارډ بنیټ ګمارلی، څو په افغانستان کې بشري حقونه وڅېړي، ترې څارنه وکړي او د اوسني وضعیت په اړه‌یې راپور ورکړي. ریچارډ بنیټ هم پر دې دنده خوښي ښودلې او پر خپله ټویټرپاڼه‌یې لیکلي: "زه به د افغان ښځو،... Читать дальше...

د روان ۲۰۲۲ز کال د اپریل پر اوله د خوست شېخ زاید پوهنتون له شپږو پوهنځیو څخه د ۳۳ ښځو په ګډون ۸۳۰ کسان فارغ شول. فارغ شوي زده کوونکي وايي چې د دوی لپاره دې د ماسټرۍ او پي اېچ ډي پروګرامونه پیل کړل شي تر څو د هغوی کاري وړتیاوې لوړې شي. بلخوا دوی غوښتنه کوي چې په خپلو مسلکونو کې دې د کارکولو فرصتونه ورته برابر کړل شي. په دې اړه د نجیب الله الوخېل ویډیويي راپور وګورئ.

پاکستان کې که يو خوا له تېرو څو کلونو راهيسې وار له مخه د خوراکي او غېرخوراکي توکو نرخونه لوړ شوی نو بلخوا ځايي ولس شکايت کوي چې هلته هر کال د روژې له راتګ سره سم د هغو توکو نرخونه يو دم لوړ شي چې په دې مياشت کې زيات کارول کېږي. رويټرز خبري اژانس په دې اړه ويډيويي راپور خپور کړی چې احمد شاه اعظمي پښتو کړی دی.

نوموړي د اپریل په دویمه نېټه، په پلازمېنه کې د "اسلام اباد امنیتي ډایلاګ" ته د وینا پر مهال ویلي، په اوکراین د روسیې یرغل بدمرغه ځکه دی چې په زرګونو خلک یې ووژل، په ملینونو یې بې کوره کړل او نیمايي اوکراین یې برباد کړ.

دوی وايي، د اوسني وخت مسولیت  دی چې فارغ شویو ځوانانو لپاره د ماسټرۍ او دوکتورا تر کچې د زده کړو زمینه برابره شي، تر څو په خپلو مسلکونو پوره برلاسي شي.

وزیراعظم عمران خان د مارچ پر ۳۱مه، ملت ته په یوه تلویزوني وینا کې ویلي ول چې د "یوه هېواد" لخوا یې خط ترلاسه کړی چې پکې د وزیراعظمۍ له دندې څخه د هغه د لرې کېدو ذکر شوی دی.

د بېوزلۍ او بېروزګارۍ له وجې زیاتره افغانان سږکال روژې ته پرېشانه دي. د ۲۰۲۱ز کال په اګست کې طالبان پر افغانستان واکمن شول چې له هغه وخت راهیسې د هېواد اقتصاد مخ په ځوړ روان دی. ملګري ملتونه وايي، مېلیونونه افغانان له لوږې او د خوړو له کمښت سره مخامخ دي. د طالبانو حکومت چې تر اوسه د نړۍ هېڅ یوه هېواد په رسمیت نه دی پېژندلی، وايي نړیوالو مرستو ته اړتیا لري. تفصیل د اسوشيېټېډ پرېس اژانس په ویډیويي رپورټ کې.

اسرائیلي ځواکونو ویلي، نن شنبه په اشغال شوې لوېدیځه غاړه کې د شخړې پر مهال درې فلسطیني افراطي وسله‌وال وژل شوي دي. له دې سره د روژې میاشتې پر مهال په سیمه کې د تاوتریخوالي د لا زیاتېدو وېره زیاته شوې ده. د اسرائیل رسنیو ویلي، د دوی د ترورېزم ضد قطعې څلور غړي هم ټپیان شوي چې د یوه ټپونه جدي دي. د اسوشیټډ پرس اژانس په حواله، پر دغو پوځیانو هغه وخت حمله وشوه چې دوی هڅه کوله د لوېدیځې غاړې په شمال کې ځیني مشکوک افراطي وسله‌وال ونیسي.

د سره صلیب یو کاروان نن یو وار بیا د اوکراین ماریوپول ښار ته سفر کوي چې نن له دغه کلابند شوي ښار څخه د ملکیانو وتلو ته زمینه برابره کړي. په همدې حال کې د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زلنسکي خبرداری ورکړ چې روسي ځواکونو له پلازمېنې کیف بهر په ټولو هغو ساحو کې چې ترې وځي، د ماینونو په کرلو سره بشپړه غمیزه رامنځته کړې ده. د سختې جګړې په نتیجه کې د ازوف سیند بندر هم ویجاړ شوی چې ګومان کېږي په زرګونو کسان به هلته وژل شوي او په زرګونو نور به ترې تښتېدلي وي. په دې ځای کې په زرګونه کسان له خوړو او اوبو بې‌برخې پاتې دي. Читать дальше...

د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زلنسکي خبرداری ورکړی چې د پلازمېنې کیف په شااوخوا کې روسي ځواکونه چې د شاتګ په حال کې دي، د بشپړې غمیزې د ایجاد په حال کې دي. زلنسکي تېره شپه د اوکراین وګړو ته په خپله وېډیويي وینا کې وویل چې روسي ځواکونو د اوکراین په ډېرو برخو کې حتی د ده په وینا د کورونو په شااوخوا او مړو کې ماینونه ایښي دي. د اوکراین ولسمشر خبرداری ورکړ چې په کلابند شوي ښار ماریوپول کې انساني بحران په ژور کېدو دی.

د امریکا متحده ایالاتو دفاع وزارت غواړي چې اوکراین ته د ۳۰۰ ملیون ډالرو په ارزښت نورې وسلې او پوځي تجهیزات ورکړي. دغه وزارت پرون په یوه اعلامیه کې وویل، په دغو تجهیزاتو کې بې‌پیلوټه الوتکې، د میزایلو دستګاوې، زغروال وسایط، نور مهمات او پوځي تجهیزات شامل دي. وروسته له هغې چې روسیې د فبرورۍ میاشتې پر ۲۴مه پر اوکراین یرغل پیل کړ، د امریکا حکومت له اوکراین سره د ۱،۶۵ میلیارده ډالرو په ارزښت د مرستو ژمنه کړې ده.

په روسیه کې یوه نوې نظرپوښتنه ښيي چې د اوکراین د جګړې تر پیل وروسته د ولسمشر ولادیمیر پوتین د ملاتړو شمېر زیات شوی دی. د لاوادا سنټر په نوم ادارې په هغه نظرپوښتنه کې چې تېره چهارشنبه‌یې خپره کړې ښوول شوي چې په سلو کې ۸۰ پوښتل شویو کسانو په اوکراین کې د پوتین د اقداماتو ملاتړ کړی دی. دا د فبرورۍ پر۲۴مه پر اوکراین د روسیې تر یرغل وروسته د لاوادا ادارې لومړۍ نظرپوښتنه ګڼل کېږي. دغه نظرپوښتنه د مارچ له ۲۴مې تر ۳۰ پورې په روسیه کې له ۱،۶۳۲ کسانو سره د مخامخ مرکو پر بنسټ برابره شوې ده.

ګڼو لوېدیځو ورځپاڼو او نشریو په جنوا کې د افغانستان د مرستو پر کنفرانس او په هغه کې د مرستندویانو له لوري د افغانستان لپاره د ۲،۴۴۰ میلیارد ډالره مرستې پر ژمنې لیکنې خپرې کړې دي. واشنګټن اګزمېنر واشنګټن اګزمېنر ورځپاڼې لیکلي، سره له دې چې دا مرسته تر هغه څه چې ملګرو ملتو یې غوښتنه کړې وه ډېره لږه ده، خو امریکا او یو شمېر نورو لوېدیځو هېوادونو په خلاص لاس مرسته وکړه. د ورځپاڼې په نظر تر ټولو ډېره ژمنه امریکا وکړه. امریکا د ۲۰۴ ملیونه ډالرو ژمنه کړې ده. ورپسې په ترتیب بریتانیا ۳۷۴ ملیونه او جرمني ۲۲۰ ملیونه ډالره منلي دي. Читать дальше...

نن په افغانستان کې د روژې لومړۍ ورځ اعلان شوه. باختر دولتي خبري اژانس د طالبانو حکومت د سترې محکمې د اعلان په اساس خبر ورکړی چې نن د وري ۱۳مه د ۱۴۴۳ ه. ق کال د رمضان‌المبارک له لومړۍ نېټې سره برابره ده.  اژانس د کار او ټولنیزو چارو وزارت د خبرپاڼې په اساس زیاتوي چې د روژې په مبارکه میاشت کې به په دولتي ادارو کې رسمي کار د سهار په اتو بجو پیلېږي او د ماسپښین تر یوې بجې پورې به دوام کوي.

د سیف‌الله رووف په نوم افغان امریکایی او د انیس خلیل په نوم په امریکا کې دېره یو بل افغان پرون د طالبانو له بنده ازاد شول. د امریکا د بهرنیو چارو وزارت ویاند ند پرایس پرون په یو بیان کې تأیید کړه چې دواړه کسان خوشې شوي او امریکا ته له روانېدو مخکې قطر ته رسېدلي دي.  ښاغلي پرایس د ټولو هغو کسانو مننه وکړه چې د دوی د خوشې کېدو په چاره کې یې مرسته کړې ده، خو هغه زیاته کړه چې په بې‌عدالتۍ سره د امریکایي وګړو اختطاف هېڅکله د منلو وړ نه‌دی.

په هرات ښار کې پرون په دوو چاودنو کې ۴ کسان مړه او ۲۸ نور ټپیان شول. د طالبانو استخباراتي چارواکي وايي چې دواړه چاودنې پرون د ماښام په شپږو بجو د هرات ښار د جبرئیل ناحیې په یوه تفرېحي پارک کې وشوې.  په هرات کې د طالبانو د استخباراتو یو چارواکي ثابت هروي له پېښې وروسته له ازادي راډیو سره په خبرو کې پېښه تأیید کړه او ویې‌ویل چې چاودنې هلته د ایښودل شویو ماینونو له کبله شوې دي. ښاغلی هروي زیاتوي: "بمونه په هغه ځای کې ایښودل شوي وو. هلته یو دوه نور بمونه هم موندل شوي دي چې زموږ د تخنیکي ټیمونو... Читать дальше...

په اوکراین کې د روسیې د جګړې د پای ته رسولو په هدف خبرې پرون یو ځل بیا پیل شوې. د دې مذاکراتو خبر څلور ورځې وروسته له هغه ورکول کېږي چې د روسیې او اوکراین مرکچیانو د ترکیې په استانبول ښار کې مخامخ خبرې پیل کړې.  د روسیې د مرکچیانو مشر ولادیمیر میدینسکي پر خپله تلګرام پاڼه ولیکل چې دوی خپلو خبرو ته د وېډیو کنفرانس له لارې دوام ورکوي. میدینسکي زیاته کړه چې د کریمیا او دونباس په برخه کې د روسیې دریځ نه‌دی بدل شوی.  د خبرو د نوي پړاو په درشل کې د اوکرایني پلاوي مشر دیویداراخامیا وویل چې ترکیه... Читать дальше...

کرملېن پر اوکراین تور لګولی چې ګډ سرحد ته نږدې د روسیې د تېلو پر یوه زېرمه‌یې برید کړی او زېرمې اور اخیستی دی. د اوکراین دفاع وزارت د دې برید په اړه له څه ویلو ډډه کړې، خو د اوکراین د ملي امنیت شورا دا ادعا رد کړې ده. که ثابته شي چې د اوکراین سرحد ته نږدې د روسیې د تېلو پر تأسیساتو برید د اوکراین پوځ کړی، نو دا به پر دې هېواد د روسیې له یرغل وروسته د روسیې په خاوره کې د اوکراین لومړۍ حمله وي. همداراز دا به له دوهمې نړیوالې جګړې وروسته لومړی ځل وي چې د روسیې پر قلمرو له بهره برید کېږي. پر... Читать дальше...

په افغانستان کې یوه تښتول شوي امریکایي وګړي په هغه وېډيويي پیغام کې چې پرون نیویارکر مجلې خپور کړ د خپلې ازادۍ لپاره د مرستې غوښتنه کړې. مارک فریریکس دوه کاله مخکې د ۲۰۲۰ کال د جنورۍ په ۳۱مه په کابل کې تښتول شوی و او باور دا دی چې په تښتولو کې یې د حقاني شبکې لاس و. فریریکس په دې وېډیو کې چې د ده په وینا د نومبر په ۲۸مه ثبت شوې ده، د یوې تورې پردې مخې ته ناست دی او افغاني جامې یې اغوستې دي. نوموړی په خپلو خبرو کې وايي چې په ډېرې حوصلې سره خپلې ازادۍ ته انتظار دی او د طالبانو حکومت له مشرانو... Читать дальше...

د چین د بهرنیو چارو وزیر وايي چې افغانستان باید له نړیوالې ټولنې څخه لیرې پاتې نه‌شي او په دې هېواد کې روان حالت باید په دې ډول دوام ونه‌کړي. په دې اړه په متحدوایالتونو کې د چین سفارت په یوه بیان کې چې پرون خپور شو جزئیات ورکړي دي. وانګ يي چین ته د طالبانو د حکومت د پلاوي له سفر وروسته په یوه خبري کنفرانس کې په دې اړه چې  افغانستان باید په یوه ناکام دولت بدل نه‌شي، څرګندونې وکړې او ویې‌ویل چې د طالبانو سرپرست حکومت اساسي غوښتنه رسمیت پېژندنه ده، خو د ده په وینا د نړیوالې ټولنې لپاره هم دا د پاملرنې وړ مسئله ده. Читать дальше...

د بخښنې نړیوال سازمان یا امنسټي انټرنشنل په افغانستان کې د نجونو او ښځو د حقونو د راتلونکې په اړه جدي اندېښنه ښودلې. دغه سازمان وايي چې په افغانستان کې لاهم د ښځو د حقونو د خوندیتوب په اړه د خبرو لپاره یو فرصت شته، خو وايي چې دا دریڅه په ډېرې چټکۍ سره په بندېدو ده. د بخښنې نړیوال سازمان د جنوبي اسیا د څانګې مشرې میشرا یمیني پرون د دې سازمان پر وېب‌پاڼه په یو بیان کې لیکلي چې پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته ښځې او نجونې له ټولنیز ژوند څخه تقریباً تري تمې شوي. د مېرمن یمیني په وینا... Читать дальше...