Што чакае беларусаў ў 2020 годзе

Пачаўся новы каляндарны адлік – адлік новых надзей, падзей, спадзеваў і расчараванняў, набыткаў і непазбежных стратаў.

Толькі гадзіннікі адбілі поўнач, толькі адгрымелі салюты і адзвінелі келіхі паводле розных пасаў часу, а новы 2020 год ужо рушыў у дарогу. Пачаўся новы каляндарны адлік – адлік новых надзей, падзей, спадзеваў і расчараванняў, набыткаў і непазбежных стратаў. Беларускае Радыё Рацыя спрабуе зазірнуць наперад, прыгадаць тое, што чакае найперш жыхароў Беларусі ў новым годзе з “люстранымі” лічбамі.

Палітыка

Год можа стацца калі не вырашальным, то кардынальна пераломным для насельнікаў Беларусі. Акрамя галоўнай стратэгічнай лініі так званай інтэграцыі – Масква душыць – Менск абяцае, але трымае апошні рубеж абароны, напэўна знойдуцца і іншыя формы маскоўскай экспансіі. У цэлым жа дзеянні Крамля, якія можна характарызаваць як “паўзучая анексія”, істотна не павінны змяніцца. Тым больш, што расейскія верхаводнікі будуць імкнуцца дамагчыся адмены эканамічных санкцый Захаду. У такіх варунках дадушваць свайго васала і галоўнага ідэалагічнага партнёра няма сэнсу. З іншага боку Масква часта ў сваёй гісторыі дзеіла ірацыянальна і пагроза ліквідацыі нават фармальнага суверэнітэту Рэспублікі Беларусь працягвае вісець дамоклавым  мячом.

Галоўная палітычная падзея – гэта афармленне чарговага, можна лічыць пажыццёвага, тэрміну прэзідэнцтва Аляксандра Лукашэнкі. Прэзідэнцкія выбары прызначаны на 30 жніўня, на самы канец каляндарнага лета. У гэты дзень начальніку беларускай дзяржавы спаўняецца роўна 66 гадоў і ён збіраецца пайсці на сваю 6-ю кадэнцыю. Няма сумневу, што да другога туру галасавання справа не дойдзе. Таксама няма загадкі, ці будуць у Аляксандра Рыгоравіча імітацыйныя супернікі, а насамрэч спарынг-партнёры і фактычныя статысты. Як мінімум іх будзе два-тры, прычым адзін традыцыйны  (прадстаўнік так званай ЛДПБ) ведамы загадзя. Менскі “Чырвоны” дом выйдзе на “выбары” са сцэнарам 2001-га ці 2015 года. Варыянт з мноствам апазіцыйных кандыдатаў, які быў у 2010 годзе, ніяк сябе не апраўдаў для рэжыму і прывёў да масавага пратэсту і  Плошчы, якую давялося жорстка разганяць. А значыць паказваць сваё сапраўднае аблічча, мець іміджавыя страты і пэўныя санкцыі з боку дэмакратычнага свету. 2006 год з адзіным апазіцыйным кандыдатам – таксама не лепшая мадэль для ўлады.

Перад дэмакратычная апазіцыяй стаіць заданне паламаць уладны сцэнар і не гуляць па правілах, навязаных рэжымам. Адны апаненты рэжыму будуць заклікаць да поўнага байкоту, іншыя – да магчымасці скарыстаць легальныя магчымасці і “працаваць з народам”, трэція – да ўдзелу і “ісці да канца”. Рэальнага аб’яднання ўсіх дэмакратычных сіл не адбудзецца – гэта дакладна. У выніку выйсці на адзінага кандыдата ад апазіцыі так і не ўдасца. Ці знойдзецца грамадскі лідар, здольны на нешта немагчымае і неардынарнае – гэта пытанне.  

Эканоміка

Паляпшэння эканамічнага становішча Беларусі і росту дабрабыту яе насельнікаў чакаць ніяк не даводзіцца. Ня трэба быць вялікім аракулам і знаўцам эканомікі, каб прагназаваць далейшы рост цэнаў практычна на ўсё. У новым годзе вырасла базавая велічыня. Прычым вельмі істотна – з 25 рублёў 50 капеек ажно да 27 рублёў. Гэта адпаведна падвышае і памер усялякіх разнастайных штрафаў. Прыкладам, першае перавышэнне кіроўцам хуткасці ў 2020 годзе на 10-20 км/г будзе карацца 27 рублямі штрафу. Паўторныя перавышэнні скорасці цягам году будуць каштаваць да 405 рублёў або парушальніка могуць на год пазбавіць пасведчання кіроўцы.

Дакладна вядома, што вырастае аплата за жыллёва-камунальныя паслугі. Указ пра гэта падпісаў Лукашэнка ў перадапошні дзень мінулага года. Паводле яго плацяжы за ЖКГ за трохпакаёвую кватэру падвысяцца за год на 5 даляраў. З 1 студзеня сумарна на 3,5 даляры ў эквіваленце ўзраслі тарыфы на паслугі газа-, электра- і водазабеспячэння, водазліву, па капітальным рамонце, абыходжанні з цвёрдымі камунальнымі адкідамі, санітарным утрыманні дапаможных памяшканняў жылога дома, памеры кампенсацыі расходаў на электраэнергію. 1 чэрвеня, пасля завяршэння ацяпляльнага сезона, павялічыцца тарыф на паслугі цеплазабеспячэння для патрэб ацяплення і гарачага водазабеспячэння (на 1,5 даляры).

Спадзявацца на нейкую структурную мадэрнізацыю гаспадаркі, стварэнне новых працоўных месцаў не даводзіцца. Урад і галоўны начальнік дзяржавы зноў будуць насіцца па ўсім свеце ў пошуках новых крэдытаў. Для прыватнага бізнесу сонца з-за хмараў не праглядваецца – знешнія варункі ўсё пагаршаюцца, а пакупная здольнасць нсельніцтва няўхільна падае. У кожным разе Беларусь чакае новая хваля эканамічнай эміграцыі, дэмаграфічны спад і працяг вымірання малых мясцовасцяў. А тым, хто яшчэ застанецца ў “стране для жызні”, давядзецца тужэй “зацягваць пасы”.

Грамадства

Жыхары Беларусі, як яно звычайна і бывае, двойчы адзначаць Вялікдзень – 12 красавіка каталікі і пратэстанты, праз тыдзень – 19 красавіка – праваслаўныя.

Ужо Дзень Волі 25 Сакавіка выразна пакажа, ці будзе ўлада ў 2020 годзе гуляць у лібералізацыю, ці жорстка абмяжуе дэмакратычную супольнасць у адзначэнні знакавай даты айчыннай гісторыі. Пра “палітычныя” штрафы за ўдзел у несанкцыянаваных акцыях асобная гутарка – за такі ўдзел паводле адміністрацыйнага кодэксу максімальна могуць аштрафаваць ажно на 1350 рублёў (на сёння каля 675 даляраў!).

Гістарычнымі ўгодкамі для грамадскай супольнасці стане 100-я гадавіна з часу Слуцкага паўстання, якая прыпадае на лістапад. Дзяржаўная ідэалогія па-ранейшаму не прызнае нацыянальных герояў 20-га стагоддзя, таму для дзяржаўных структур галоўнымі будуць святкаванні 75-ых угодкаў “Дня победы”. Замест спакойнага хрысціянскага ўшанавання ахвяраў Другой сусветнай вайны, зноў будуць “скокі на касцях”, савецкія інсцэніроўкі і нейкі вар’яцкі мілітарысцкі культ з настальгіяй па “стране, каторую мы пацяралі”.  

Культура

Ужо 1 студзеня прыйшла добрая вестка ад калег з “Новага часу”. У рамках працы па выяўленні і вяртанні нацыянальных культурных каштоўнасцяў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі будзе перададзены збор прыжыццёвых і пасмяротных выданняў (звыш 50 кніг) паэта, гісторыка літаратуры і перакладчыка Уладзіслава Сыракомлі. Бальшыні з іх у Беларусі раней не было. Урачыстая цырымонія перадачы і прэзентацыя кніг Сыракомлі, якія былі ў зборы прыватнага калекцыянера, адбудуцца ў 2020 годзе.

“Культурнай сталіцай” Беларусі ў 2020 годзе абраная Ліда. Пасля таго, як у 2019 годзе ў час фэсту “Lidbeer” адкрыты помнік князю Гедыміну, можна спадзявацца новага пазітыву ў абліччы старажытнага гораду.

Запланаваныя музейна-асветніцкі праект “Замак Гедыміна – сведка мінуўшчыны”, моладзевы фэст андэграўнднага мастацтва “Нетыповы PARADIS”, абласны фэст субкультур “Моладзевая хваля”, адкрыты фестываль-конкурс мастацкай творчасці “Арт-тэрыторыя” і іншыя значныя культурныя мерапрыемствы.

Дзень беларускага пісьменства, які ўжо традыцыйна адзначаецца з 1994 года і праходзіць у першую нядзелю верасня, пройдзе на гэты раз у Магілёўскай вобласці ў райцэнтры Бялынічы. Чым парадуе старажытны “горад белых начэй”, радзіма вядомых творчых асоб, “паклоннае месца” хрысціян Беларусі, пакуль невядома. Але спадзяемся, што парадуе.

Грамадскасць будзе адзначаць 110-ыя ўгодкі з дня нараджэння вялікай паэткі і грамадзянкі Беларусі Ларысы Геніюш. Ужо запланаваны шэраг асветніцкіх імпрэзаў, а кульмінацыяй, спадзяемся, стане традыцыйны Дзень памяці Ларысы Геніюш, які пройдзе 9 жніўня.

Спорт

Галоўныя спартовыя падзеі ў календары надышоўшага года – дзве. Гэта летняя алімпіяда ў Токіо і футбольны Еўрачэмпіянат.

Алімпійскія гульні пачнуцца 22 ліпеня (цырымонія адкрыцця прызначана на 24 ліпеня), а скончацца 9 жніўня. Будзе разыграна 339 камплектаў узнагарод па 41 відзе спорту. Упершыню ў праграму алімпійскіх гульняў уключаны сёрфінг, каратэ, бейсбол, скейтбордынг і скалалазенне.

Мяркуецца, што ўдзел у гульнях возьмуць каля 12 500 спартоўцаў з усіх кантынентаў, прыблізна з 205 краін. Напомнім, што Расея адхілена ад права ўдзелу ў гэтай алімпіядзе, яе могуць прадстаўляць толькі асобныя спартоўцы пад нейтральным сцягам. Размовы пра тое, што магчыма расейцы выступяць пад афіцыйным сцягам РБ, хутчэй усяго танны папулізм – хоць бы таму, што МАК (Міжнародны алімпійскі камітэт) такое не дазволіць паводле сваіх статуту і правілаў. Але выкінуць нейкі чарговы “жэст салідарнасці” афіцыйная дэлегацыя РБ можа.

Што датычыць непасрэдна спаборніцтваў, то спадзявацца на значныя поспехі беларускім прадстаўнікам не выпадае. Напэўна, некалькі медалёў заваююць айчынныя весляры, на адзінкавыя ўзнагароды можна спадзявацца ў лёгкай атлетыцы, плаванні, скачках на батуце, мастацкай гімнастыцы, магчыма цяжкай атлетыцы ці барацьбе. Бадай, што ўсё. Такім чынам варта чакаць, што беларускія атлеты возьмуць ад 4 да 8-10 медалёў.

Еўра-2020 упершыню пройдзе ў эксперыментальным выглядзе – фінальны турнір будзе прымаць не адна ці дзве краіны, як гэта практыкавалася раней, а ажно 12 гарадоў 11-ці розных дзяржаў. Першынства кантыненту пройдзе з 12 чэрвеня па 12 ліпеня. Беларусь яшчэ можа трапіць на галоўнае футбольнае свята года. Для гэтага 26 сакавіка трэба перамагчы зборную Грузіі на яе полі, а пасля 31 сакавіка адолець мацнейшага ў пары Паўночная Македонія – Косава. Можна памарыць…

Як звычайна, паводле народнай мудрасці, будзем спадзявацца на лепшае, але рыхтавацца да горшага.  

Беларускае Радыё Рацыя